Có 7 thủ đoạn rửa tiền khác nhau

Thảo luận ở tổ về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) chiều 24/10, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Đức - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh của Quốc hội (đoàn TP HCM) cho biết, hiện nay 7 thủ đoạn rửa tiền khác nhau mà cơ quan công an mất nhiều thời gian để điều tra, xử lý.

Thứ nhất, là rửa riền thông qua hình thức thành lập công ty vỏ bọc để mua bán khống hàng hoá. Theo đại biểu Nguyễn Minh Đức, thực tế, cơ quan điều tra Bộ Công an và các cơ quan tiến hành tố tụng đã làm rõ nhiều vụ án điển hình khi các đối tượng rửa tiền thành lập các công ty vỏ bọc; rồi lợi dụng kẽ hở của pháp luật để thực hiện hành vi rửa tiền, biến tiền bẩn thành tiền sạch.

Ông Nguyễn Minh Đức lấy dẫn chứng là vụ việc của vợ chồng Nguyễn Thị Nguyệt và Phạm Anh Tuấn, cùng đồng phạm đã chuyển trái phép ra nước ngoài 30.000 tỷ đồng với hình thức thành lập 8 công ty khác nhau. 8 công ty này kinh doanh các ngành nghề khác nhau, nhưng mục đích chung đều xuất khẩu hàng hoá ra nước ngoài, thông qua đó đã chuyển ra nước ngoài 30.000 tỷ đồng. 

"Với những thủ đoạn rửa tiền tinh vi như vậy, Luật phòng chống rửa tiền của ta đã đủ hành lang pháp lý để ngăn chặn chưa? Bản thân tôi thấy rằng, các điều khoản trong dự thảo luật chưa đủ hành lang pháp lý để ngăn chặn hành vi này?", đại biểu Nguyễn Minh Đức nêu.

Thứ hai, là thủ đoạn thông qua nền tảng trò chơi trực tuyến. Ông Nguyễn Minh Đức nêu rõ: Điển hình vừa qua là vụ thông qua các trò chơi điện tử để tổ chức đánh bạc trực tuyến lên tới hàng ngàn tỷ đồng liên quan đến Phan Sào Nam và Nguyễn Văn Dương. Với hình thức này, người chơi có thể dùng tiền mặt để đổi thẻ (hay còn gọi là xèng) tham gia trò chơi. Khi trò chơi kết thúc, có thể rút và đổi thẻ đó thành tiền mặt.

"Như vậy, trường hợp đối tượng phạm tội rửa tiền, dùng tiền bẩn chơi những trò chơi trực tuyến như vậy, rồi đổi lại lấy tiền mặt, rõ ràng đây là hành vi rửa tiền rất tinh vi", ông Đức nói.

Thủ đoạn thứ ba, là núp bóng gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch để rửa tiền. Ông Nguyễn Minh Đức cho biết, trước đây, Ngân hàng nhà nước có quyết định 1437 năm 2001, quy định không được chuyển quá 5.000 USD ra nước ngoài.

Thế nhưng, Nghị định 70 năm 2014 của Chính phủ hướng dẫn thực hiện pháp lệnh ngoại hối sửa đổi lại không còn quy định giớn hạn chuyển tiền. Mục đích của Nghị định giúp cho các giao dịch được thuận tiện hơn, song có điểm hở đối tượng có thể lợi dụng chuyển tiền cho người thân ra nước ngoài bằng nền tảng giao dịch trực tuyến.

Ông Nguyễn Minh Đức nêu ví dụ như một trường hợp ở quận 7, TP HCM đi du lịch sang Bồ Đào Nha, thông qua luật sư bên đó để mở tài khoản tại Bồ Đào Nha. Cá nhân sở hữu tài khoản này với tư cách là khách du lịch, tham gia vào một tổ chức từ thiện tại Bồ Đào Nha, yêu cầu người nhà chuyển nhanh hơn 2.000 euro ra nước ngoài.

"Vì không bị giới hạn qua nền tảng giao dịch trực tuyến như vậy, các đối tượng lợi dụng kẽ hở này để rửa tiền thì có kiểm soát được không?, đề nghị cơ quan soạn thảo tính toán lại", ông Đức cho hay.

Thủ đoạn thứ tư, là rửa tiền thông qua hình thức chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người được hưởng thừa kế. Ông Nguyễn Minh Đức cho biết, đây là vấn đề mới, chưa có nhiều quy định ràng buộc cần phải được nghiên cứu, thảo luận kỹ lưỡng.

Ngoài ra, còn có các thủ đoạn như: Nhờ người thân mua bán, chuyển nhượng hoặc cho tặng bất động sản; mua bán cổ phiếu, trái phiếu; cung cấp các dịch vụ tiền ảo, bitcoin… cũng là những hình thức rửa tiền rất tinh vi.

Tiền số là một kênh để tội phạm lợi dụng rửa tiền và tài trợ khủng bố

Nói về tiền ảo, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Đức cho biết, hiện nay pháp luật nước ta chưa chấp nhập hoạt động này, những đã có các hiệp hội, hoặc các tổ chức thực hiện hoạt động này. Cũng giống như trò chơi trực tuyến là dùng tiền thật để mua tiền ảo rồi đổi lại tiền thật. Như vậy các đối tượng có thể lợi dụng dùng tiền bẩn mua tiền ảo rồi rút ra thành tiền sạch.

Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Quốc hội Vương Quốc Thắng (đoàn Quảng Nam) cho biết, vấn đề về tiền số và tài sản số là một sản phẩm công nghệ xuất hiện rất phổ biến trong thời gian qua. Tiền số và tài sản số rất dễ dàng được trao đổi trên phạm vi toàn cầu. Do vậy, tiền số và tài sản số là một kênh để tội phạm lợi dụng rửa tiền và tài trợ khủng bố. Vấn đề này đã được nêu tại báo cáo 255 của Bộ Tư pháp ngày 29/10/2018.

"Các báo cáo đã đề cập tiền số và tài sản số có nguy cơ bị lạm dụng để thực hiện các hoạt động phi pháp, trong đó có rửa tiền và tài trợ khủng bố. Do vậy cần nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý để quản lý tài sản số, tiền số, ngăn chặn rủi ro.

Bên cạnh đó, cần phải mở rộng phạm vi, đối tượng báo cáo là tổ chức cung cấp tài sản số để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền quản lý thanh tra, giám sát", đại biểu Vương Quốc Thắng đề nghị.  

Còn theo đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi (đoàn TP Hà Nội) cho biết, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số và việc thanh toán không dùng tiền mặt cùng sự phát triển của thương mại điện tử đặc biệt sau đại dịch COVID-19, cùng với đó nhiều thực tế mới phát sinh như tiền ảo, tiền số, theo đại biểu cũng cần phải có sự xem xét, đánh giá kỹ lưỡng về mặt quản lý Nhà nước trong đó có phòng chống rửa tiền.

Ông Tạ Đình Thi nhấn mạnh việc xây dựng và hoàn thiện cơ chế phòng chống rửa tiền trong bối cảnh phát triển nền kinh tế số hiện nay cũng phải đặt trong một tổng thể về phát triển hệ thống ngân hàng số tại Việt Nam và đây cũng là xu thế trên toàn thế giới. Theo đại biểu, trong hội nhập Việt Nam cũng cần có các bước nghiên cứu kịch bản một cách tổng thể để phát triển về vấn đề này.

Cho rằng, hiện Quốc hội đang xem xét Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), theo ông Tạ Đình Thi cho rằng, 2 luật này cần có sự đối sánh và phối hợp trong quá trình soạn thảo giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra.