Mới đây Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định xếp hạng 12 di tích quốc gia, trong đó có quần thể danh thắng Tam Chúc ở thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.

Ngay sau đó, có ý kiến cho rằng, việc xếp hạng phải chăng đã công nhận những hạng mục, công trình mới được xây dựng cách đây vài năm, trong khi chùa Tam Chúc mới xây phá vỡ cảnh quan danh thắng này?

Lên tiếng về việc này, chiều 10/3, ông Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa khẳng định, quần thể danh thắng Tam Chúc được xếp hạng di tích quốc gia là thuộc loại hình danh lam thắng cảnh, đáp ứng đầy đủ tiêu chí theo quy định của Luật Di sản văn hóa. Quy trình xây dựng, thẩm định hồ sơ danh thắng được tiến hành thận trọng, bài bản, chặt chẽ và khoa học.

Theo đó, vị trí quần thể danh thắng Tam Chúc tiếp giáp giữa Hà Nội, Hòa Bình và Hà Nam. Bao quanh quần thể còn có các quần thể di tích danh thắng đã được nhà nước xếp hạng quốc gia như Căn cứ Lạt Sơn; Danh lam thắng cảnh Bát Cảnh Sơn, Chùa Bà Đanh - Núi Ngọc, đền Trúc Ngũ Động Sơn…

Theo nghiên cứu khảo cổ học, Tam Chúc là một trong những địa bàn cư trú của người Việt cổ, chịu ảnh hưởng rất sớm của nền văn hóa Hòa Bình cách ngày nay khoảng 10.000 cho đến 30.000 năm. Nơi đây còn lưu giữ những di tích, di chỉ khảo cổ học, dấu tích, huyền tích về lịch sử phát triển tín ngưỡng bản địa Việt Nam trải qua các triều đại trong lịch sử dân tộc.

Năm 2021, các chuyên gia của Viện Khảo cổ học và Bảo tàng tỉnh Hà Nam tiến hành điều tra, khảo sát, thám sát và đã phát hiện hàng chục hang động, mái đá, giếng caster, cồn hến… không chỉ có giá trị về mặt cảnh quan, du lịch mà còn giá trị lớn về khảo cổ.

Trong quần thể danh thắng Tam Chúc có nhiều điểm di tích quan trọng như đình Tam Chúc, chùa Tam Chúc cổ; đền Mẫu; đền Giếng.

Cùng với các giá trị vật thể, quần thể danh thắng Tam Chúc còn hàm chứa nhiều giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc, trong đó có lễ hội chùa Tam Chúc, nơi bảo lưu nhiều câu chuyện cổ dân gian, huyền tích, truyền thuyết, diễn xướng văn hóa dân gian, các nghi thức, tín ngưỡng đặc sắc.

Về giá trị du lịch, quần thể danh thắng Tam Chúc đã được quy hoạch là khu du lịch trọng điểm quốc gia, với diện tích 5.100 ha.

Ông Trần Đình Thành nêu rõ, quần thể danh thắng Tam Chúc được xếp hạng cấp quốc gia là thuộc loại hình danh lam thắng cảnh. Theo Luật Di sản văn hóa, tiêu chí xếp hạng của loại hình này được quy định: Khu vực cảnh quan thiên nhiên đẹp hoặc khu vực thiên nhiên có giá trị khoa học về địa chất, địa mạo, địa lý, đa dạng sinh học, hệ sinh thái đặc thù…

Đối chiếu các tiêu chí này, Cục Di sản văn hóa đã hướng dẫn cơ quan chức năng của tỉnh Hà Nam tham mưu với UBND tỉnh về việc khoanh vùng với quy mô khu vực rộng lớn hơn; bám sát khu vực quy hoạch Khu du lịch quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.

“Căn cứ kết quả khảo sát, nghiên cứu về di sản và các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng danh thắng Tam Chúc thuộc loại hình danh lam thắng cảnh. Việc xếp hạng không phải là công nhận những hạng mục, công trình mới được xây dựng cách đây vài năm tại khu vực này như một vài ý kiến đã phản ánh"- ông Trần Đình Thành nói.

Ông Thành cũng nhấn mạnh, quần thể danh thắng Tam Chúc nằm trên một diện tích rất rộng với những giá trị đa dạng, tuy nhiên trong thời gian qua chưa có những cơ sở pháp lý hữu hiệu để bảo vệ, phát huy những giá trị về khảo cổ, cảnh quan thiên nhiên, đa dạng sinh học cũng như giá trị thẩm mỹ ở khu vực này. Vì thế, việc xếp hạng cấp quốc gia đối với quần thể danh thắng Tam Chúc sẽ là căn cứ pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ tốt hơn những giá trị hiện hữu của khu vực.

“Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ công nhận quần thể danh lam thắng cảnh Tam Chúc, không xếp hạng di tích lịch sử hay di tích kiến trúc nghệ thuật. Mặc dù trong quần thể danh thắng này có những công trình quy mô lớn, mới xây dựng cũng nằm trong quần thể này, tương tự như các công trình đang hiện hữu khác như nhà dân, trường học. Tuy nhiên, hồ sơ xếp hạng danh thắng chỉ thể hiện các giá trị về đa dạng sinh học, thẩm mỹ, khảo cổ, địa chất, địa mạo…”, ông Thành nói thêm.

Vị đại diện Cục Di sản văn hóa cũng khẳng định, quần thể danh thắng sau khi được xếp hạng sẽ tạo điều kiện để quản lý tốt hơn nguồn tài nguyên thiên nhiên, giá trị lịch sử, văn hóa, khảo cổ đã được công nhận.

Thế Vũ