Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận thanh tra theo đơn tố cáo một số nội dung của dự án tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ cho biết, việc tổ chức lựa chọn Nhà thầu thực hiện các Gói thầu số 1 (Đoạn tuyển trên cao), Gói thầu số 3 (Hầm và các ga ngầm), Gói thầu số 6 (Hệ thống đường sắt 1) có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Đối với nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 1, Đoạn tuyến trên cao, có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở, theo Văn bản số 629/BC-KHĐT ngày 28/6/2013 của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội thi việc đánh giá giữa Tư vấn Systra và Chủ đầu tư không thống nhất, có sự không minh bạch, không thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu theo Luật Đấu thầu.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội tại Văn bản số 5035/VP-QHXDGT ngày 17/9/2013 của Văn phòng UBND thành phố Hà Nội giao Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội yêu cầu Tư vấn Systra báo cáo, giải thich, làm rõ về những nội dung theo kiến nghị của Liên danh Cienco1-Lotte.

Ngày 18/10/2013, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã họp với Liên danh Cienco1-Lotte để làm rõ các nội dung nêu trong kiến nghị, tại buổi làm việc Liên danh Cienco1-Lotte tôn trọng kết quả đánh giá hồ sơ dự thầu của Tư vấn Systra và Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội .

Kết quả Nhà thầu Dealim đã trúng thầu với giá dự thầu là 65.252.970 euro. Việc sai phạm trong công tác đấu thầu đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư nếu trong Văn bản 629/BC-KHĐT ngày 28/6/2013 vi phạm Điều 29 Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11; Điều 18 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về Hưởng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn Nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng.

Trách nhiệm thuộc Lãnh đạo của Ban Quản lý Dường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị thuộc MRB và tập thể, cá nhân có liên quan.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, đối với nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 3, Hầm và các ga ngầm có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở, như đã nêu ở phần trên Nhà thầu JV và MRB đã ký hợp đồng thi công Gói thầu số 3 khi chưa 3 có mặt bằng sạch bản giao cho nhà thầu để thi công.

Nhà thầu JV đề nghị bổ sung chi phi vào giá hợp đồng dựa trên “Kế hoạch thi công sơ bộ" đã được xây dựng trên các mốc thời gian bàn giao mặt bằng công trình và đã được chứng thực. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa bản giao đầy đủ mặt bằng của Gói thầu CP03.

Hiện tại mặt bằng các ga 9,10,11 đang điều chỉnh quy hoạch, chưa thể GPMB được, dẫn tới chưa có mặt bằng để bàn giao cho nhà thầu được trong thời gian này.

Việc chậm bàn giao mặt bằng cho Nhà thầu thi công theo hợp đồng, dẫn đến Nhà thầu phải điều chỉnh kế hoạch triển khai theo hợp đồng đã ký, do đó Nhà thầu đã yêu cầu bổ sung khoản kinh phí cho việc này khoảng 40 triệu USD, nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước. Vi phạm Khoản 3, Điều 64 Luật Đấu thầu số 43/2013/QH23.

Trách nhiệm thuộc Lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị thuộc MRB và tập thế, cả nhân có liên quan.

Đối với nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 6 về hệ thống đường sắt 1, có dấu hiệu vi phạm pháp luật là chưa đủ cơ sở, do đây là gói thầu phát sinh tình huống phức tạp, giá dự thầu vượt giá gói thầu được duyệt, hơn nữa theo Nghị định thư chỉ những Nhà thầu có xuất xứ Pháp mới được tham gia đấu thầu, dẫn đến chi có 01 Liên danh Nhà thầu tham dự và trùng sơ tuyển là Liên danh nhà thầu Alstom-Colas-Thales. Khi phát sinh tình huống đấu thầu, Chủ đầu tư đã có văn bản xin ý kiến của các cấp, ngành như: Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội, UBND Thành phố, Cục Quản lý đấu thầu.

Trong quá trinh xử lý các tình huống phức tạp, UBND Thành phố đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất biện pháp giải quyết bằng hai phương án gồm: Phương án thứ nhất là đề nghị cho phép chào lại giá gói thầu và phê duyệt lại giá gói thầu để đàm phán; Phương án thứ hai là hủy thầu và tổ chức đấu thầu lại.

Cả hai phương án đều có những ưu, nhược điểm nhất định, nhưng dù chọn phương án nào thì cũng chỉ duy nhất có 01 Nhà thầu tham gia, vì gói thầu này bị hạn chế bởi các điều kiện ràng buộc, chỉ những Nhà thầu của Pháp mới được tham dự.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc này Văn phòng Chính phủ đã có văn bản thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Trịnh Đinh Đũng gửi UBND thành phố Hà Nội về thẩm quyền quyết định của Chủ đầu tư dự án, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Mặt khác, Ban cán sự Đảng UBND Thành phố đã có Báo cáo Thường trực Thành ủy Hà Nội xin chủ trương, chi đạo, cho phép, chấp thuận; UBND Thành phố đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ (trong chuyến thăm và làm việc của Tông thông Pháp), đồng thời đã có đề xuất cho phép tách Giói thầu số 6 thành hai gói thầu nhỏ hoặc giảm tiêu chí ràng buộc trong lựa chọn nhà thầu theo điều kiện vay vốn của Chính phủ Pháp để tổ chức đấu thầu lại, nhằm tạo điều kiện cho nhiều nhà thầu đủ năng lực tham gia và tăng tính cạnh tranh trong đấu thầu. Đến thời điểm thanh tra, MRB báo cáo việc đề xuất của UBND thành phố Hà Nội chưa nhận được ý kiến chỉ đạo Thủ tướng Chính phủ.

Thực hiện các ý kiến chỉ đạo, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các cấp, ngày 10/01/2017, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội phê duyệt dự toán gói thầu số 6 tại Quyết định 04/QĐ-ĐSĐT-KT, Giá gói thầu là 265,494 triệu euro. Ngày 14/01/2017, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội ban hành Quyết định số 08/QD-ĐSĐT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, theo đó Liên danh Alstom Colas-Thales đã trúng thầu, giá trúng thầu là 265.291.000 euro và 943.224.499.277 đồng.

Trong quá trình thực hiện việc lựa chọn Nhà thầu, khi phát sinh tình huống phức tạp, Chủ đầu tư đã có văn bản báo cáo và xin ý kiến các cấp. Tuy nhiên, có một số nội dung trong báo cáo của chủ đầu tư chưa nhất quán, chưa rõ ràng như: Hình thức đấu thầu rộng rãi hay hạn chế, số lần xử lý tình huống, số lần chảo giá, số lần đề xuất tài chính... dẫn đến này sinh nhiều ý kiến.

Trách nhiệm thuộc Lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị thuộc MRB và tập thể, cá nhân có liên quan.