Quan chức Chính phủ “đẻ” ra luật để xây biệt phủ trên núi

Trong hơn nửa thế kỷ, những ngọn núi dốc ngăn cách thủ đô của Venezuela với bờ biển Caribe đã được bảo vệ khỏi bất kỳ công trình xây dựng mới nào, ngay cả khi các khu ổ chuột mọc lên ở các ngọn núi gần đó và dân số thủ đô Caracas tăng lên.

Nhưng trong những năm gần đây, các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường đã giảm dần, và dãy núi Avila đã dần biến thành “sân chơi” cho những đại gia theo chủ nghĩa tân cổ điển của đất nước.

Những khu đất trong vườn quốc gia đang nhường chỗ cho những dinh thự vi phạm tiêu chuẩn nhằm mục đích giữ nét truyền thống trong những thị trấn nhỏ nép mình trong công viên. Tại thị trấn thôn quê Galipan, bốn dinh thự mới được xây và sử dụng vào năm 2019. Đến năm 2021, đã có 16 biệt thự mọc lên, trong khi nhiều biệt thự khác đang được xây dựng.

Theo Bloomberg, mặc dù mối đe dọa của quá trình đô thị hóa đối với các khu bảo tồn không phải là một hiện tượng mới, nhưng lời biện minh của Chính phủ Venezuela lại là “có một không hai”.

Tổng thống Nicolas Maduro đang tiếp tục thúc đẩy việc thông qua Luật Thành phố công cộng thông qua Quốc hội mà đảng của ông kiểm soát và đặt tầm ngắm của ông vào ngọn núi Avila.

Phát biểu vào cuối năm ngoái tại thị trấn trên dãy núi Galipan, ông đã sử dụng tên bản địa cho các ngọn núi và nói rằng: “Tôi sẽ xây dựng ở Waraira Repano thành phố công cộng đầu tiên của đất nước, trong lịch sử của Venezuela”.

Kế hoạch này được che đậy bởi Chavismo - một dự án vì lợi ích chung. Nhưng các nhà quan sát coi đây là một động thái nhằm lật đổ hiến pháp Venezuela, giành quyền kiểm soát các thị trấn trong các khu bảo tồn và hợp pháp hóa việc chiếm giữ ngọn núi vốn đã xảy ra từ trước đó.

Theo những người dân bản địa lâu năm tại Galipan, những người mới đến thị trấn của họ là các quan chức cấp trung và cấp cao trong Chính phủ Venezuela.

Elides Sulbaran, một kỹ sư lâm nghiệp có bằng thạc sĩ về quy hoạch lãnh thổ và là cựu nhân viên của Viện Công viên Quốc gia, cho rằng luật được đề xuất là “bất hợp pháp và vi hiến”.

Sulbaran cảnh báo: “Đó là một cách để giảm thiểu các thị trấn tự trị đến mức làm chúng biến mất, và sau đó là điều tương tự với các bang”.

Ý tưởng về một nhà nước cộng đồng là một trong những ý tưởng mà Maduro đã thúc đẩy trong gần một thập kỷ. Vào ngày 20/10/2012, vài ngày sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, Tổng thống Hugo Chavez khi đó đã giao phó cho Phó Tổng thống Maduro một sứ mệnh: Tạo ra các cộng đồng, là hạt nhân của một nhà nước công xã. Kế hoạch này đã bị bác bỏ trong một cuộc trưng cầu dân ý về Hiến pháp năm 2007 .

Trên thực tế, các chuyên gia cho biết, hiện thân mới nhất của kế hoạch này, cùng với những thay đổi quy định dự kiến khác, sẽ cho phép đại diện cánh tả có liên hệ tốt tuân theo các quy định hiện hành về môi trường để xây dựng những biệt thự rộng lớn trên núi và đe dọa tình trạng hơn 6 thập kỷ được bảo vệ của dãy núi Avila.

Nhà xã hội học Emiliano Teran, điều phối viên tại Đài quan sát sinh thái chính trị Venezuela, cho biết: “Đó là một chính sách đang diễn ra trên toàn quốc nhằm tạo ra những không gian đặc quyền, làm du lịch cho những người có nhiều tiền. Các công viên quốc gia có những khu vực đẹp tuyệt và đóng góp vai trò quan trọng trong đô thị rộng lớn. Chúng cũng bảo vệ nguồn nước của cả nước”.

Teran cho biết, với chính sách “tàn phá” này, các lưu vực nước đã bị ảnh hưởng ở một số khu vực và có nguy cơ đe doạ tiềm ẩn đối với động vật và thực vật bản địa.

Bộ trưởng Chủ nghĩa sinh thái và Chủ tịch Viện Công viên Quốc gia, Josue Lorca, đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Nhiều dân bản địa quyết không đổi đất lấy tiền

Đối với luật sư 46 tuổi Richard Perez, kế hoạch của ông Maduro chỉ mang tính cá nhân. Ông được thừa kế một tài sản của gia đình ở Avila đã được lưu truyền hơn 2 thế kỷ.

“Họ định tẩy trắng với lý do đây là khu vực bảo vệ của vườn quốc gia. Một sự chiếm đoạt ngầm sẽ xảy ra với sự chấp thuận của Luật Thành phố công cộng”, Perez cho biết khi dẫn chứng bằng các tài liệu pháp lý chứng minh quyền sở hữu ngôi nhà của mình.

Từ ngôi nhà Galipan truyền thống của mình, Perez nhìn ra boongke mà người hàng xóm mới xây sau khi phá bỏ ngôi nhà của một người thân của anh ấy. Perez nói: “Họ đang làm những công trình rất lớn, bao gồm cả một số công trình bằng bê tông cốt thép. Chúng đang làm hỏng hệ sinh thái ở Galipan”.

Theo luật của Venezuela, chỉ những người bản địa như Perez và những người thừa kế của họ mới có thể sống trong bất kỳ ngôi nhà nào trong số khoảng 1.000 ngôi nhà trên dãy núi Galipan.

Hơn nữa, không ai được sở hữu phần đất trên núi, chỉ có ngôi nhà được xây trên đó và ngôi nhà cũng không được dùng để nghỉ dưỡng cũng như phải tuân theo những đặc điểm và chất liệu cụ thể: chỉ được xây một tầng, cao tối đa 3,5m và được trang trí bằng mái ngói và sàn bê-tông bóng.

Nhưng những quy tắc đó đã không ngăn được những chiếc xe tải vận chuyển vật liệu xây dựng lên con đường mới được tân trang gần đây nối thủ đô Caracas với núi Galipan, khi những người lính quân đội và kiểm lâm viên đứng gác.

Việc lách luật đang thực sự diễn ra ở Galipan. Các công nhân xây dựng đang nhận được ít nhất 8 USD/ngày làm việc, và một số công trình mất hơn 4 tháng xây dựng, theo các công nhân tiết lộ.

Để so sánh, một thợ xây ở Caracas làm việc trung bình sẽ kiếm được 80 USD/tháng, theo một cuộc khảo sát của Đài quan sát Tài chính do phe đối lập đứng đầu.

Một số người, như nông dân 54 tuổi Julio Gonzalez, không bị lóa mắt bởi số tiền vài trăm ngàn đô-la mà một số người hàng xóm lâu năm của ông nhận được khi bán ngôi nhà của họ.

“Tôi được sinh ra và lớn lên ở đây. Không ai có thể đưa tôi ra khỏi đây. Thậm chí với mức giá 1 triệu USD. Tiền không có giá trị cho việc này”, ông Gonzalez nói.

Cũng có những dấu hiệu thay đổi khác như: Việc xe đạp leo núi vốn bị cấm đã trở thành môn thể thao thường xuyên được một số cư dân mới và du khách tập luyện.

Bên cạnh đó, việc xây dựng một tuyến cáp treo chạy từ đỉnh núi đến bờ biển Caribe, ngay qua các phần của dãy núi Galipan cũng được lên kế hoạch. Để chuẩn bị cho dự án, các cư dân nói rằng họ đã bị đuổi khỏi nhà và máy kéo được gửi đến để lật đổ nhà của họ. Những người khác phản đối kế hoạch nói rằng họ đã bị đe dọa bởi lực lượng an ninh.

Felipe Diaz, một nông dân 74 tuổi đã sống ở khu vực này trong 7 thập kỷ, cho biết ông sẽ được cung cấp vật liệu xây dựng nếu không phản đối dự án. Ông đã từ chối.

“Tôi không từ bỏ sự yên bình của mình cho một vài tấm lợp kẽm”, ông nói. Thay vào đó, ông đã tập hợp rất nhiều chữ ký đồng tình với kiến nghị ngăn cản quá trình xây dựng một cách hiệu quả. Ban tổ chức đang đề xuất chính quyền sử dụng một tuyến đường cũ sẽ ít gây hại hơn cho thị trấn.

“Nếu một số dự án xây dựng đã được thực hiện trong công viên quốc gia Waraira Repano khi bỏ qua các quy định của công viên, luật môi trường và Hiến pháp, hãy tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra với Luật Thành phố công cộng này,” một người dân nói thêm.

Sơn Tùng (Theo Bloomberg)