Ngày 11/2 vừa qua, Bộ Giáo dục Mỹ đã gửi thư đến các trường đại học yêu cầu cung cấp hồ sơ liên quan đến quà tặng hoặc hợp đồng từ nguồn nước ngoài. Trong thông cáo trên website của Bộ, Bộ trưởng Giáo dục Mỹ Betsy DeVos nhấn mạnh: “Việc này thuộc về vấn đề minh bạch. Nếu các trường đại học, cao đẳng đang nhận các khoản tiền và quà tặng của nước ngoài thì học sinh, những nhà tài trợ của họ và những người đóng thuế phải được biết những khoản tiền này trị giá bao nhiêu và đến từ đâu”.

Theo Bộ này, rất nhiều khoản tài trợ ưu đãi có nguồn gốc từ các nước có quan hệ thù địch với Mỹ. Các quốc gia này có thể đang mong muốn “tạo ra quyền lực mềm, ăn cắp các dữ liệu nghiên cứu nhạy cảm, độc quyền và các tài sản sở hữu trí tuệ khác, cũng như tiến hành tuyên truyền có lợi cho chính phủ mình”.

Luật liên bang của Mỹ yêu cầu các trường cao đẳng và đại học báo cáo 2 lần/năm về những món quà và các hợp đồng đến từ những nguồn nước ngoài có giá trị hơn 250.000 USD.

Dựa trên dữ liệu của chính phủ, Bloomberg đưa ra kết quả phân tích Harvard dẫn đầu tất cả trường đại học Mỹ về quà tặng và quyên góp từ Trung Quốc. Đại học Harvard bị cho là thiếu “các biện pháp kiểm soát thể chế phù hợp đối với nguồn tiền từ nước ngoài” và “không báo cáo đầy đủ tất cả các khoản quà tặng và hợp đồng có yếu tố nước ngoài theo yêu cầu của pháp luật”.

Đại học Yale có thể đã không báo cáo ít nhất 375 triệu USD quà tặng và hợp đồng có yếu tố nước ngoài. Trường đại học này đã “không báo cáo bất kỳ khoản quà tặng và hợp đồng nào trong bốn năm qua”.

Hai trường này xác nhận đã nhận được thông báo về các cuộc điều tra và tuyên bố hai trường này đang tuân thủ quyết định điều tra. Cuộc điều tra được tiến hành sau khi Giáo sư Charles M. Lieber - Trưởng khoa Hóa học và Sinh hóa của Đại học Harvard, bị các đặc vụ FBI bắt giữ do cáo buộc che giấu tiền tài trợ từ chính phủ Trung Quốc với giá trị lên đến 8 triệu USD.

Hai nhà khoa học khác cũng bị bắt giữ vào cuối tháng 1 vừa qua. Trong đó, nhà nghiên cứu về ung thư tại Đại học Harvard Zaosong Zheng đã bị bắt giữ khi đang rời khỏi nước Mỹ với 21 ống nghiệm lấy trộm từ phòng thí nghiệm. Theo công tố viên, Zaosong đã giấu các lọ thuốc vào tất để đem lên máy bay. 

Hoàng Anh (theo Reteurs, Bloomberg)