Hành trình tác nghiệp tại “điểm nóng” cửa khẩu

Những tháng đầu năm 2019, phóng viên Đình Thành tiếp cận được với nguồn thông tin hàng loạt doanh nghiệp, người dân thông thương qua lại cửa khẩu La Lay (Quảng Trị) gặp nhiều khó khăn vì sự nhũng nhiễu, vòi vĩnh của các cơ quan chức năng cửa khẩu.

Cửa khẩu La Lay được Chính phủ hai nước Việt Nam và Lào nâng cấp lên cửa khẩu chính vào năm 1998 và nâng cấp lên cửa khẩu quốc tế ngày 25/6/2014. Đến năm 2015, cửa khẩu La Lay được Chính phủ đầu tư để trở thành cửa khẩu quốc tế kiểu mẫu. Từ đó, cùng với Cửa khẩu Lao Bảo, Cửa khẩu La Lay được xem là cửa ngõ biên giới của Quảng Trị khi hoạt động thông thương, trao đổi hàng hóa nơi đây diễn ra sôi nổi, sầm uất. Điều đó cũng được minh chứng rằng, những năm gần đây, kinh tế - xã hội của Quảng Trị có những bước phát triển khởi sắc, đời sống nhân dân được nâng cao.

“Luật ngầm” ở cửa khẩu La Lay là tuyến bài điều tra liên quan đến vấn đề “nhạy cảm”, xác định chủ thể trực tiếp có hành vi vi phạm trong công tác giám sát, quản lí là lực lượng hải quan và một số cơ quan chức năng khác tại cửa khẩu. Để thực hiện được loạt bài này, phóng viên Đình Thành từ việc tiếp cận được nguồn thông tin có “luật ngầm” tại đây, anh đã ngay lập tức xác minh và báo cáo đề tài cho cơ quan và được Ban Biên tập của Báo VietNamNet đồng ý thực hiện. Đầu tháng 3/2019, anh bắt đầu vạch kế hoạch và triển khai phương án thâm nhập, điều tra.

Hành trình tác nghiệp một đề tài “nhạy cảm” không hề dễ dàng… Để có được những tư liệu thuyết phục, phản ánh rõ nét về hành vi vòi vĩnh, “làm luật” của cơ quan chức năng cửa khẩu, phóng viên Đình Thành đã cố gắng kết nối, liên hệ với những đơn vị, doanh nghiệp chở hàng hóa, vận chuyển người qua lại cửa khẩu La Lay, đề nghị phối hợp nhưng không nhận được hợp tác.

Mặc dù rất bức xúc, bất bình với thái độ nhũng nhiễu của loạt cán bộ hải quan, kiểm dịch y tế quốc tế… làm việc tại cửa khẩu, nhưng những người này không muốn hợp tác với phóng viên vì sợ bị phát hiện, hoạt động vận tải, thông thương của họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Một số trường hợp vẫn đồng ý hợp tác, phối hợp với phóng viên nhằm tìm kiếm tư liệu vạch trần hành vi nhũng nhiễu, “làm luật” của lực lượng chức năng cửa khẩu nhưng điều kiện họ đưa ra là, phóng viên phải tuyệt đối giữ bí mất về danh tính, phương tiện của họ.

Chia sẻ của tác giả Đình Thành, khó khăn, trở ngại nhất trong hơn 2,5 tháng bắt tay vào thực hiện tuyến bài là việc chuẩn bị những tài liệu, giấy tờ để đáp ứng điều kiện xuất – nhập cảnh, trong đó là sự thay đổi liên tục về giấy thông hành để đủ điều kiện qua - về biên giới.

Cũng trong thời gian hơn 2,5 tháng đó, mỗi tuần phóng viên Đình Thành phải di chuyển hàng trăm km từ trung tâm TP. Huế - Cửa khẩu La Lay – huyện Sa Mouay (huyện Salavan, Lào). Phóng viên Đình Thành đã vào vai hành khách, phụ xe… và ghi nhận hàng loạt tư liệu về những hành vi vòi vĩnh, nhũng nhiễu, những “luật bất thành văn” của các lực lượng chức năng cửa khẩu như Hải quan, kiểm dịch… trong việc “nới lỏng” các quy định để hàng hóa, người dân thông quan.

Cùng với những tư liệu anh trực tiếp thu thập được trong quá trình điều tra và nguồn tư liệu phối hợp của một số người dân, doanh nghiệp, tuyến bài “Luật ngầm” ở cửa khẩu La Lay chính thức được đăng tải trên báo điện tử Vietnamnet vào ngày 24/5/2019.

Loạt bài gây chấn động dư luận

Đề tài “bôi trơn” giữa cơ quan quản lí nhà nước và doanh nghiệp, người dân không phải là đề tài mới mẻ. Tuy nhiên, phóng viên Đình Thành hiểu rằng, nếu tình trạng này luôn luôn tái diễn ở khu vực cửa khẩu La Lay, trở thành “luật ngầm” thì những đồng tiền nhũng nhiễu, vòi vĩnh này vô hình chung đã khiến cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại của nước ta sẽ không có kết quả khả thi.

Thời điểm bắt đầu khởi đăng tuyến bài “Luật ngầm” cửa khẩu La Lay, báo VietNamNet và phóng viên Đình Thành đã nhận được nhiều sự đồng thuận, ủng hộ của bạn đọc, người dân. Đặc biệt là sự vào cuộc, chỉ đạo kịp thời của lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Quảng Trị và các cơ quan, chức năng khác.

Cụ thể, với những thông tin, tư liệu báo Vietnamnet đăng tải, ngay trong ngày 24/5, Tổng cục Hải quan đã có văn bản gửi Cục Hải quan Quảng Trị yêu cầu thanh tra, kiểm tra những thông tin báo VietNamNet phản ánh. Đồng thời, UBND tỉnh Quảng Trị cũng yêu cầu các đơn vị trực thuộc Sở, ngành của tỉnh báo cáo vụ việc.

Thực hiện chỉ đạo trên, Cục Hải quan Quảng Trị đã lập đoàn Thanh tra tiến hành thanh tra toàn diện hoạt động quản lý của Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay. Thừa nhận những phản ánh của báo VietNamNet là đúng, Cục Hải quan Quảng Trị tiến hành kỷ luật hàng loạt cán bộ Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay có hành vi tiêu cực.

Hành trình tác nghiệp gian nan của phóng viên Đình Thành đã mang tới cho công luận những thông tin cực kỳ “đắt giá”, để các cơ quan chức năng có sự kiểm tra, chấn chỉnh kịp thời. Điều đó sẽ tạo môi trường trong sạch cho hoạt động giao thương, buôn bán tại khu vực cửa khẩu. Những tháng ngày “ăn ngủ” nơi cửa khẩu đã giúp phóng viên Đình Thành bằng tiếng nói của báo chí góp phần làm trong sạch hoạt động xuất - nhập khẩu, thông thương qua lại tại cửa khẩu La Lay nói riêng cũng như cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại của nước ta nói chung.

Gia Hân