Xã đảo Thổ Châu (TP. Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang) nằm trong quần đảo Thổ Chu của tỉnh Kiên Giang. Xã Thổ Châu cách TP. Phú Quốc hơn 100km và cách TP Rạch Giá khoảng 200km.

Toàn xã đảo này chỉ có 1 ấp (ấp Bãi Ngự) và trung tâm hành chính của xã đặt tại ấp Bãi Ngự. Vì thế có hơn 80% cư dân tập trung sinh sống tại ấp Bãi Ngự. Số dân còn lại sống tại bãi Dong.

Hiện nay, xã Thổ Châu có trên 500 hộ dân sinh sống với gần 2.000 nhân khẩu. Bà con nơi đây sống chủ yếu bằng nghề câu, lưới; hậu cần nghề cá và một ít hộ mua bán nhỏ, như: buôn bán tạp hóa, rau cải, dịch vụ ăn uống, giải khát…

Thời tiết trên xã đảo tương đối thuận lợi, tuy nhiên diện tích đất nông nghiệp ít ỏi nên cư dân trên đảo chưa thể trồng các loại rau, củ, quả như đất liền. Vì thế, bó rau muống, trái cà, trái bí… đều phải vận chuyển bằng tàu cá từ đất liền ra đảo.

Những năm gần đây, nguồn lợi thủy sản trên biển cạn kiệt, dân xã đảo khó sống với nghề câu, lưới. Nhiều hộ dân bỏ đảo vào đất liền sinh sống, số khác chuyển đổi nghề buôn bán, chạy đò hay hậu cần nghề cá. Tất cả những ngành nghề này phụ thuộc vào lượng tàu cá neo đậu ở bãi Dong, bãi Ngự.

Ông Lâm Thanh Sơn, hành nghề chạy đò dọc trên biển nhiều năm qua cho biết: “Nghề chạy đò trên biển trước đây chỉ chèo ghe đưa khách. Những năm gần đây, người dân có điều kiện mua ghe, mua máy nổ rồi đưa khách từ tàu cá vào bờ và ngược lại. Nghề này thấy nhàn nhưng khó ăn, nhất là khi những hôm gặp dông gió nổi lên, chuyện lật ghe, chìm tàu xảy ra thường xuyên”.

Cũng theo ông Sơn, xã đảo Thổ Châu mỗi năm có gió Nam và gió Bắc. Gió Nam bắt đầu từ tháng 4 âm lịch kéo dài đến tháng 8 âm lịch. Những tháng còn lại là gió Bắc.

Khi gió Nam thổi lên, tất cả tàu cá về bãi Dong neo đậu. Vì thế, dân chèo đò hay hậu cần nghề cá, buôn bán nhu yếu phẩm… phải chuyển hết về bãi Dong hành nghề. Đến gió Bắc, tàu cá chạy về bãi Ngự neo đậu, bà con lại di chuyển về bãi Ngự sinh sống và lao động.

Theo chị Trần Trang, nhà ở Bãi Ngự, vì cái nghề “ăn bám” theo các tàu cá nên tàu cá về bãi nào là chị thuê người, thuê tàu cá kéo bè về bãi đó. Một năm phải tốn chi phí cho việc di chuyển 2 lần, vừa tốn kém, vừa nguy hiểm. Vì theo chị Trang, khi di chuyển bè không may gặp sóng to, gió lớn, đồ đạc trên bè có khi bị hắc hết xuống biển.

Còn chị Phan Thị Hơn, một phụ nữ sống bằng nghề chạy đò, than thở về cuộc sống “cuốn theo chiều gió” của cư dân trên đảo Thổ Châu, nói: “Những nhà có điều kiện, họ cất một căn nhà ở bãi Dong, một căn nhà bãi Ngự nên không lo chuyện dỡ nhà, dựng nhà khi gió Nam, gió Bắc đến. Còn dân nghèo, tốn tiền, tốn sức hơn khi một năm phải 2 lần dỡ nhà rồi dựng nhà”.

Theo chị Hơn, nghề chạy đò trên biển của chị hiện nay cũng khó sống, vì lượng tàu cá vào bãi neo đậu giảm dần. Trong khi đó, số người chạy đò hiện nay đã tăng lên gần 150 người nên trước đây mỗi hộ chạy đò có thể thu nhập từ 500.000 – 1.000.000 đồng/ngày. Còn hiện nay chỉ kiếm 100.000 – 200.000 đồng/ngày là cũng vất vả.

Ông Nguyễn Trường Vũ, Bí thư xã Thổ Châu cho biết: “Do đặc thù của xã đảo chỉ có bãi Dong và bãi Ngự để tàu cá vào bờ neo đậu khi gió Bắc, gió Nam đến. Và khi đó có trên 30% dân cư sống nghề chạy đò, buôn bán, hậu cần nghề cá… sẽ di chuyển theo các tàu cá. Vì cuộc sống mưu sinh theo các tàu cá nên những hộ dân này phải vất vả dỡ nhà, dựng nhà, di chuyển đồ đạc từ bãi Dong, sang bãi Ngự và ngược lại. Cuộc sống cứ thế dần trở thành quen với dân xã đảo Thổ Châu mỗi khi mùa gió thay đổi".

Ông Vũ cũng cho biết, hiện nay nguồn lợi thủy sản trên vùng biển Thổ Châu đã cạn kiệt, vì thế số lượng tàu đánh bắt cá giảm đáng kể. Chính điều này ảnh hưởng đến đời sống người dân trên xã đảo, vì đa phần người dân sống phụ thuộc vào hậu cần nghề cá, chỉ một số hộ có ghe nhỏ đi câu mực, mò ốc...

Do đó, ông Vũ mong muốn lãnh đạo tỉnh, Trung ương quan tâm, giúp Thổ Châu phát triển kinh tế, đầu tư giáo dục, y tế trên xã đảo nhiều hơn để người dân có điều kiện thụ hưởng những nhu cầu bức thiết nhất. Nhưng theo ông Vũ, về lâu dài, các cấp các ngành cần quan tâm cho xã Thổ Châu cơ chế phát triển ngành du lịch, vì thực tế hiện nay bà con trên đảo khó sống với nghề biển.

Hà Hồng Anh