Mới đây, Trường Đại học Kinh tế tổ chức lễ trao bằng tốt nghiệp đại học chính quy năm 2022 cho gần 1.000 tân cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ.

Tại lễ tốt nghiệp này, Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế mặc áo choàng nhung đỏ, đội mũ đỏ và đi găng tay đồng màu, cầm quyền trượng màu vàng và mang vòng cổ lớn màu trắng. Thành viên ban nghi lễ mặc áo nhung đỏ - đen, mũ màu đen và sử dụng găng tay trắng.

Với đội nghi lễ, sinh viên nam mặc áo thiết kế kiểu vest, quần âu đồng bộ màu đỏ, mũ beret có lưỡi trai màu đen, găng tay trắng. Trang phục của sinh viên nữ có màu sắc tương tự, áo dạng vest và mặc cùng váy ngang đầu gối. Các thành viên đội nghi lễ đeo ruy băng lụa hai màu xanh đỏ, in logo của trường Đại học Kinh tế.

Theo thông báo của trường, trang phục dùng trong buổi lễ nhằm khẳng định vị thế, thể hiện sự chuyên nghiệp, đẳng cấp của trường trong mắt người học và đối tác, tăng tính đoàn kết nội bộ và ý thức trách nhiệm của cán bộ, giảng viên và người học.

Sau khi hình ảnh về buổi lễ được đăng tải trên fanpage, website của trường và các phương tiện truyền thông, bên cạnh một số bình luận khen "trang trọng", "xịn xò", nhiều ý kiến cho rằng trang phục được sử dụng không phù hợp, "thể hiện sự màu mè, diêm dúa".

Liên quan đến phản ứng của dư luận về sự việc trên, Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, dưới góc độ pháp lý thì việc mặc chuẩn lễ phục như vậy là không vi phạm pháp luật, cụ thể theo Thông tư số 26/2009/TT-BGDĐT Của bộ giáo dục và đào tạo quy định về đồng phục và lễ phục của học sinh sinh viên quy định.

Cụ thể, lễ phục là trang phục được sử dụng cho học sinh, sinh viên của một trường (hoặc một ngành) mặc trong buổi lễ nhận bằng tốt nghiệp của các cơ sở giáo dục đại học, trung cấp chuyên nghiệp, tạo sự trang trọng, nâng cao tinh thần trách nhiệm, danh dự, lòng tự hào của người học, tôn vinh nghề nghiệp, thể hiện nét đẹp văn hoá của dân tộc Việt Nam. Lễ phục bao gồm: áo, mũ và biểu trưng (logo) của trường (nếu có).

Văn bản này không quy định cụ thể về lễ phục liên quan đến các yếu tố chi tiết như màu sắc, chất liệu, kiểu dáng mà chỉ quy định chung về nguyên tắc mặc đồng phục như sau: Bảo đảm tính thẩm mỹ, phù hợp với giới tính, lứa tuổi của học sinh, sinh viên và bản sắc văn hóa của dân tộc, đặc điểm của từng địa phương, đồng thời đảm bảo tính ổn định, thể hiện truyền thống của nhà trường; Phù hợp với điều kiện thời tiết, thuận tiện cho việc học tập, sinh hoạt ở trường và tham gia các hoạt động khác; Bảo đảm tiết kiệm, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa phương, từng trường.

Nguyên tắc mặc lễ phục: Bảo đảm tính thống nhất trong từng trường hoặc từng ngành đào tạo; Đảm bảo tính thẩm mỹ, tính giáo dục trong các buổi lễ trao bằng tốt nghiệp; Đảm bảo phân biệt người tốt nghiệp các trình độ được đào tạo: trung cấp, đại học; Đảm bảo tính khoa học, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống của dân tộc Việt Nam; Trường hợp được các tổ chức, cá nhân trong hoặc ngoài nước tài trợ kinh phí thì đồng phục, lễ phục phải đảm bảo quy định tại văn bản này, không được lạm dụng việc tài trợ để quảng cáo; Khuyến khích học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số sử dụng trang phục dân tộc mình trong ngày lễ, ngày tết, ngày hội và trong những ngày nhà trường không quy định mặc đồng phục.

Điều 5 Thông tư 26 quy định tiêu chuẩn lễ phục như sau: "1. áo: áo khoác ngoài nhẹ, rộng, dài quá đầu gối, chất liệu vải thoáng, mát, trang trí lịch sự, trang trọng thích hợp cho dùng cả mùa hè và mùa đông, thể hiện tính hiện đại và nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc Việt Nam.

2. Mũ: màu của mũ phù hợp với màu của áo, đảm bảo tính thẩm mỹ, trang trọng.

3. Biểu trưng (logo) của trường được gắn ở ngực áo bên trái.

4. Khi nhà trường chưa quy định được lễ phục riêng, có thể sử dụng: bộ comple màu sẫm, áo sơ mi, cravat đối với nam; bộ comple hoặc bộ áo dài truyền thống đối với nữ."

Như vậy văn bản của bộ giáo dục và đào tạo chỉ quy định chung chung, không có chi tiết cụ thể về chất liệu, màu sắc và cũng không có quy định chi tiết về nghi thức để thực hiện thủ tục trao bằng.

"Bởi vậy không có cơ sở pháp lý để xác định cơ sở giáo dục này đã không tuân thủ pháp luật, không có căn cứ để xử phạt, xử lý đối với việc sử dụng các trang phục, nghi thức như thế này", Luật sư Cường phân tích.

Cũng theo Luật sư Cường, điều đáng nói là trong buổi lễ trao bằng thì lãnh đạo nhà trường có dùng thêm cờ và cây gậy. Điều này khá đặc biệt và gây tranh cãi, tuy nhiên pháp luật cũng không cấm sử dụng những vật dụng đó nên rất khó để xác định hành vi này là sai phạm để xử lý.

Quan điểm, đánh giá của mỗi người có thể khác nhau đối với sự việc này, nhiều người cho rằng đây là trang phục và thủ tục không hợp lý, không phù hợp với văn hóa và chuẩn mực truyền thống.

Lại có những ý kiến cho rằng cái gì không cấm thì đều được phép thực hiện, trang phục chỉ là lạ, gây ra ấn tượng mạnh chứ không có gì đáng bàn cãi...

Luật sư Cường nêu quan điểm: "Đây là một buổi trao bằng ấn tượng và lạ. Có thể đại diện nhà trường sẽ giải thích lý do tại sao buổi trao bằng này lại khác thường so với những lần trước và khác với trang phục, thủ tục của các cơ sở giáo dục khác.

Đổi mới về nội dung và hình thức trong giáo dục là cần thiết, tuy nhiên đổi mới theo cách nào thì cũng cần phải tính toán sao cho phù hợp với văn hoá, đạo đức, thuần phong mỹ tục".