Tổng thống Joe Biden hôm thứ Tư (4/5) đã ủng hộ việc Mỹ tham gia các cuộc đàm phán tại Tổ chức Thương mại Thế giới về việc từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ như một biện pháp để thúc đẩy nguồn cung vắc xin bằng cách cho phép các nước nghèo tự sản xuất.

Cho đến nay, vắc xin hầu như đã bị các quốc gia giàu có hơn thâu tóm. Tỷ lệ nhiễm COVID-19 ở các quốc gia giàu có đã giảm khi tỷ lệ tiêm chủng tăng trong năm nay, nhưng các ca nhiễm trùng vẫn đang tăng ở 36 quốc gia, với số ca nhiễm hàng ngày ở Ấn Độ tăng vọt lên hơn  400.000 ca mỗi ngày.

Nhiều công ty dược phẩm phương Tây đã nhận được sự hỗ trợ của chính phủ để phát triển vắc-xin, và phản đối mạnh mẽ việc chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ. Họ nói rằng các nước nghèo hơn sẽ khó có khả năng thiết lập nên các quy trình sản xuất trong thời gian ngắn.

Ông Albert Bourla, Giám đốc điều hành của Pfizer Inc, cho biết hôm thứ Sáu (7/5) rằng đề xuất miễn trừ sẽ làm gián đoạn tiến độ đạt được cho đến nay trong việc thúc đẩy nguồn cung cấp vắc xin.

“Điều sẽ mở ra một cuộc tranh giành các yếu tố đầu vào quan trọng mà chúng tôi yêu cầu để tạo ra một loại vắc xin an toàn và hiệu quả. Các đơn vị có ít hoặc không có kinh nghiệm trong sản xuất vắc xin có khả năng săn đuổi chính những nguyên liệu thô mà chúng tôi yêu cầu để mở rộng quy mô sản xuất, khiến sự an toàn và an ninh của tất cả mọi người gặp rủi ro”, ông nói.

Nhiều công ty và hiện nay là một số quan chức Mỹ lo ngại động thái này sẽ cho phép Trung Quốc được lợi và làm xói mòn lợi thế của Mỹ trong lĩnh vực dược sinh học.

Một quan chức cấp cao của chính quyền ông Biden nói rằng trong khi ưu tiên là cứu mạng người, Mỹ "muốn tìm cách kiềm chế Nga và Trung Quốc trước khi việc từ bỏ bằng sáng chế có hiệu lực để đảm bảo phù hợp với mục đích".

Các đại diện trong ngành cũng thừa nhận những lo ngại rằng việc chia sẻ tài sản trí tuệ có thể làm tổn hại đến lợi thế cạnh tranh của Mỹ đối với Trung Quốc.

Chính quyền ông Biden tin rằng họ có thể giải quyết những lo ngại đó thông qua các cuộc đàm phán của WTO, nhưng không nêu rõ cách thức. Nguồn tin nói thêm rằng một số cơ quan trong chính quyền Mỹ có quan điểm trái ngược nhau về cách giải quyết các mối quan ngại trong các cuộc đàm phán dự kiến ​​kéo dài hàng tháng.

Người phát ngôn tại Nhà Trắng và văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ không có bình luận ngay lập tức về vấn đề này.

Người phát ngôn của Pfizer và Moderna đã không trả lời yêu cầu bình luận về những lo ngại về chuyển giao công nghệ, trong khi người phát ngôn của Novavax nói rằng công ty phản đối việc miễn trừ, và nói rằng các đề xuất "làm suy yếu các biện pháp bảo vệ sở hữu trí tuệ sẽ không đạt được quyền truy cập vắc xin công bằng".

Một số nhà phân tích nói rằng việc thực thi các giới hạn sử dụng công nghệ có thể rất khó khăn. Công nghệ mRNA, được sử dụng trong vắc xin COVID-19 của các công ty Pfizer / BioNTech và Moderna, là một công nghệ sinh học mới được phát triển hứa hẹn cho các phương pháp điều trị khác trong tương lai.

Trung Quốc và Nga đã có vắc xin của riêng họ mà không sử dụng công nghệ sinh học này.

Ông Gary Locke, cựu đại sứ Mỹ tại Trung Quốc và là cựu Bộ trưởng Thương mại Mỹ cho biết: “Pfizer và Moderna đã mất nhiều năm nghiên cứu để phát triển các loại vắc-xin này. Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Nam Phi và những nước khác muốn tiếp cận. Mục đích của họ là có được bí quyết cơ bản để có thể sử dụng công nghệ này để phát triển các loại vắc xin khác".

Công ty Fosun Pharma của Trung Quốc đã ký một thỏa thuận với BioNTech về việc phát triển sản phẩm vắc xin COVID-19, điều này có thể cho phép họ tiếp cận với một số công nghệ.

Trung Quốc có tham vọng cao đối với ngành dược phẩm của mình và đang phát triển vắc xin mRNA của riêng mình.

Ông James Pooley, luật sư sở hữu trí tuệ và cựu phó tổng giám đốc của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới của Liên hợp quốc, lưu ý rằng bản thân bằng sáng chế có thể được tiếp cận công khai. Nhưng bí mật thương mại được phát triển bởi Pfizer / BioNTech, Moderna và những người khác, những bí mật về quy trình sản xuất như nhiệt độ và điều kiện sản xuất không nên được công khai. Đó có thể là một vấn đề kép đối với các nhà đàm phán. 

Chính phủ sẽ phải tìm ra cách để các công ty này từ bỏ những bí mật thương mại.