Nghệ nhân Lê Văn Nghĩa (61 tuổi, tên thường gọi Bảy Nghĩa, ngụ ấp Hưng Lợi Đông, xã Long Hưng B, huyện Lấp Vò, Đồng Tháp) có niềm đam mê hội họa từ nhỏ. Tuy nhiên, cha mẹ muốn ông tập trung học chữ và sau này kế nghiệp nghề mộc truyền thống của gia đình.

Dù bị cha mẹ cấm học vẽ, nhưng thời học tiểu học, ông Nghĩa vẫn đến lớp tranh ở Sa Đéc "học lóm". Qua vài ngày, thầy dạy vẽ thấy thương nên cho ông vào học miễn phí.

Ông Nghĩa kể, chuyện học vẽ, ông chẳng dám nói với gia đình. Để tập vẽ, ông tranh thủ những lúc cha mẹ vắng nhà hoặc trốn xuống gầm giường luyện vẽ… Nhờ thầy chỉ bảo và tính siêng năng nên nét vẽ ông ngày càng “cứng cáp”, có hồn hơn.

Nghệ nhân Bảy Nghĩa chia sẻ: “Đến 18 tuổi, tôi đi bộ đội. Vào đây, tôi nhận nhiệm vụ họa chân dung cho cán bộ chiến sĩ, liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng nên đây là khoảng thời gian tôi luyện vẽ chân dung nhiều nhất. Vì thế, sau khi xuất ngũ, tôi miệt mài với tranh chân dung, tuy nhiên không thể sống nổi với nghề này. Tôi quay về nghề mộc, sau đó vợ tôi phát bệnh, qua đời. Quá sốc với sự việc này tôi điên loạn một thời gian”.

Theo ông Bảy Nghĩa, sau khi bình tâm, ông trở lại cuộc sống bình thường. Trong một lần ra chăm sóc phần mộ của vợ, ông vô tình vớ lấy những vỏ tràm sần sùi có gam màu sáng tối tự nhiên, ông bật ra ý nghĩ: "Vì sao không dùng vỏ tràm họa chân dung?".

Sau câu hỏi đó, Bảy Nghĩa xắn tay vào việc tìm tòi khắc họa chân dung nhân vật nổi tiếng mình yêu thích, như: Bác Hồ, đại tướng Võ Nguyên Giáp, lãnh tụ Lê Nin… bằng chất liệu vỏ tràm. Từ những tác phẩm bằng chất liệu thân quen độc đáo này, tên tuổi nghệ nhân Bảy Nghĩa bắt đầu được chú ý tới, người đến đặt, mua tranh nhiều hơn.

Đặc biệt, khoảng hơn 3 năm qua, từ cảm hứng của lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp quyết tâm xây dựng cốt cách con người Đồng Tháp “thuần khiết” như hồn sen; nhận diện Đồng Tháp từ sen qua các sản phẩm khởi nghiệp… nghệ nhân Bảy Nghĩa tiếp tục đặt câu hỏi "vì sao không họa chân dung bằng chất liệu sen?".

Ở tuổi 60, nghệ nhân Bảy Nghĩa tiếp tục mày mò học hỏi, từ việc chọn, phơi lá sen, xử lý và bảo quản lá sen như thế nào cho tốt nhất. Để từ đó, bàn tay tài hoa của ông cho ra đời hàng trăm bức tranh chân dung từ lá sen khô độc nhất vô nhị ở Việt Nam.

Dịp kỷ niệm 130 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2020) vừa qua, nghệ nhân Bảy Nghĩa tập trung họa tranh Bác Hồ đến không có giờ nghỉ, ăn uống… Tác phẩm nào cũng ngời sáng lên hình ảnh vị cha già kính yêu của dân tộc.

Theo ông Bảy Nghĩa, khi làm tranh Bác Hồ, ông không nhọc công bằng các nhân vật khác. Bởi hình ảnh Bác Hồ, ông đã khắc ghi trong đầu những chi tiết làm nên thần thái của Bác nên ông không mất thời gian nhìn ngắm ảnh chân dung của bác Hồ.

Theo nghệ nhân, họa tranh chân dung bằng lá sen cái khó nhất là người họa sĩ không được phác thảo chân dung nhân vật lên giấy trước mà hình ảnh nhân vật phải ghi nhớ trong đầu. Các chi tiết mắt, mũi, nụ cười, tóc… của nhân vật phải thuộc. Và khi họa, nghệ nhân chỉ việc chọn lá sen, màu sen rồi cắt, dán tạo thành bức chân dung nhân vật trên khuôn tranh.

Nghệ nhân Bảy Nghĩa cũng chia sẻ, từ lá sen khô, gân sen, bụi sen… nghệ nhân họa như thế nào để khi hình thành bức chân dung có hồn, cái thần của nhân vật. Đây cũng là chi tiết xác định một bức tranh sen giá trị.

Tại xưởng tranh Bảy Nghĩa, PV bắt gặp nhiều hình ảnh nhân vật nổi tiếng, từ lãnh tụ, cán bộ cấp cao làm chính trị, như Lênin, Bác Hồ, đại tướng Võ Nguyên Giáp đến các nhân vật nghệ sĩ, ca sĩ nổi tiếng, như: nghệ sĩ hài Hoài Linh, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn… Đặc biệt còn có cả bức chân dung HLV tài ba Park Hang Seo.

Nghệ nhân Bảy Nghĩa cho biết, ông có sở thích đặc biệt là tìm tòi, lưu giữ hình ảnh chân dung những người nổi tiếng tài ba, đức độ trong tâm trí của ông. Khi độ nhớ hình ảnh nhân vật đó thuộc lòng trong đầu và cảm xúc chợt tới là ông họa ngay, bất kể ngày hay đêm.

Một số hình ảnh PV báo Nhà báo & Công luận ghi nhận:

Hà Hồng Anh