Dù mới chỉ bước vào đầu mùa hè, thế nhưng, nguy cơ thiếu điện sử dụng đang hiện hữu. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, mực nước tại các hồ thủy điện đang xuống thấp, dòng chảy so với trung bình nhiều năm chỉ đạt 20%. Trong khi đó, nhu cầu sử dụng điện trong những ngày hè là rất cao. 

Riêng trong ngày 19/5 vừa qua, sản lượng tiêu thụ điện trong ngày đã thiết lập mức kỷ lục chưa từng có. Do đó, để đảm bảo nguồn điện, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã phải huy động tất cả các loại nguồn điện, kể cả nguồn đắt tiền từ dầu diesel, dầu FO.

Mặc dù nguy cơ thiếu điện hiện rõ, thế nhưng, Việt Nam lại đang bỏ phí nguồn điện tái tạo đang dư thừa. Theo thống kê, hiện có 85 nhà máy điện tái tạo thuộc danh sách chuyển tiếp chưa thể vận hành thương mại. Đặc biệt, nguồn điện mặt trời, điện gió các nhà đầu tư trong nước làm ra lên tới 4.600 MW đến nay vẫn chưa được hòa lưới điện.

Liên quan tới vấn đề này, đại diện EVN khẳng định EVN luôn hỗ trợ tối đa các chủ đầu tư nhằm hoàn thiện hồ sơ dự án đảm bảo theo đúng quy định, để quá trình làm việc, đàm phán giữa bên mua điện và bán điện được diễn ra khẩn trương nhất có thể. EVN sẵn sàng làm việc kể cả vào ngày nghỉ để đẩy nhanh tiến độ đàm phán.

Tuy nhiên, theo EVN, một số dự án hiện còn nhiều vướng mắc về vấn đề pháp lý. Hầu hết các dự án là chưa hoàn thiện, thiếu các thủ tục pháp lya khác nhau, trong đó khó khăn, vướng mắc nhiều nhất liên quan đến đất đai để thực hiện dự án.

Trường hợp chủ đầu tư không hoàn thiện các vấn đề pháp lý, không thực hiện đầy đủ các quy định pháp luật thì EVN rất khó huy động điện từ các dự án này vì như vậy là vi phạm quy định pháp luật.

Trong khi đó, trong 2 ngày 24 – 25/5, Bộ Công Thương liên tiếp ra hai văn bản gửi EVN và các địa phương yêu cầu thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trong việc triển khai tháo gỡ khó khăn trong đàm phán, huy động các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp.

Tại các văn bản này, Bộ Công Thương yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố, EVN, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) thực hiện kết luận của Phó Thủ tướng trong đàm phán giá tạm để sớm đưa nhà máy điện chuyển tiếp đi vào vận hành trong giai đoạn đàm phán, thống nhất giá điện chính thức giữa Bộ Công Thương.

Bộ Công Thương giao EVN khẩn trương đàm phán với các chủ đầu tư các nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp với mức giá tạm thời và cho vận hành phát điện lên lưới theo chỉ đạo. Việc này được thực hiện với các dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, hoàn tất hồ sơ pháp lý theo quy định. Sau khi đàm phán xong, thống nhất giá sẽ được thanh quyết toán theo giá chính thức kể từ ngày phát điện lên lưới.

Với các nhà máy điện chuyển tiếp đã được Bộ Công Thương phê duyệt giá tạm, EVN khẩn trương ký kết hợp đồng mua bán điện và rà soát các thủ tục để sớm cho vận hành phát điện lên lưới. Những nhà máy điện còn lại, EVN được giao khẩn trương thỏa thuận giá tạm với các chủ đầu tư trước ngày 27/5 để trình Bộ Công Thương phê duyệt, tiến hành đồng thời các việc hoàn tất các thủ tục ký kết hợp đồng mua bán điện.

“Đề nghị các cơ quan, đơn vị khẩn trương, nghiêm túc thực hiện nhằm sớm đưa các nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp vào vận hành, đảm bảo cung cấp điện và khai thác tài nguyên, tránh lãng phí nguồn lực đầu tư”, văn bản của Bộ Công Thương nêu.

Công ty Mua bán điện (EVNEPTC) cũng cho biết, đến cuối ngày 26/5, EVNEPTC đã hoàn thành đàm phán ký biên bản và ký tắt hợp đồng PPA với 40/40 chủ đầu tư đề xuất giá tạm 50% khung giá trần.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ có văn bản trình Bộ Công Thương xem xét, thông qua đối với toàn bộ 40/40 chủ đầu tư dự án điện tái tạo chuyển tiếp đề xuất giá tạm.

Theo EVN, đến thời điểm hiện tại, đã có 19 dự án (hoặc một phần dự án) đã được Bộ Công Thương phê duyệt giá tạm và ký PPA.

Ngoài ra, có 16 dự án đã nối lưới, đã và đang tiến hành thử nghiệm; trong đó có 5 dự án đã hoàn thành thử nghiệm, đang thực hiện các thủ tục COD để phát điện thương mại.

19 dự án đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền nghiệm thu công trình, một phần công trình; 26 dự án đã được cấp giấy phép hoạt động điện lực toàn nhà máy, một phần nhà máy.

Tuy nhiên, đến nay vẫn còn 32/85 dự án, với tổng công suất 1.576,05MW chưa gửi hồ sơ cho EVNEPTC để đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện.