Cách đây hơn 27 năm, số tiến sĩ trẻ trong lĩnh vực Hóa học ở Việt Nam không nhiều, ở lứa tuổi 27, đạt được học vị danh giá lại càng hiếm. Đứng trước nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn, PGS. Trần Thu Hương đã quyết định lựa chọn gắn bó với Bách khoa Hà Nội.

Niềm đam mê Hóa học của Phó Giáo sư Trần Thu Hương có từ thuở bé. Cô có bố mẹ đều làm trong ngành Hoá, niềm yêu thích với môn học này được nhen nhóm trong bà từ rất sớm.

Phó Giáo sư Trần Thu Hương là lứa học sinh khóa đầu tiên chuyên Hóa trong chương trình phổ thông của thành phố Hà Nội.

Sau khi tốt nghiệp ngành Hóa học – Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Trường Đại học Khoa học Tự nhiên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội) với kết quả là một trong hai sinh viên xuất sắc nhất khóa được lựa chọn chuyển tiếp Nghiên cứu sinh.

Những năm tháng nghiên cứu sinh khó khăn nhưng đầy kỷ niệm, Phó Giáo sư Thu Hương luôn nhớ về những đêm phải “mắc màn” tại phòng thí nghiệm để canh cột sắc ký vì sợ mất chất đang tinh chế.

Nhưng nhờ những thành công bước đầu, cô đã nhận được lời mời từ lãnh đạo Trường Đại học Bách Khoa về làm việc và gắn bó với Bộ môn từ năm 1998 đến nay. 

Sau 5 năm công tác, PGS. Thu Hương trở thành Trưởng Bộ môn và được tín nhiệm giữ chức vụ này trong 15 năm. Cô cũng từng giữ chức vụ Phó Viện trưởng Viện Kỹ thuật Hóa học, phụ trách về nghiên cứu khoa học từ năm 2008-2018.

Từ năm 2009 đến nay, cô đã có 5 bằng Sáng chế, 1 Giải pháp hữu ích và công bố rất nhiều bài báo trong nước, quốc tế trong lĩnh vực Hóa học các hợp chất thiên nhiên.

Đối với các nhà Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, việc tìm ra hợp chất mới từ thực vật, vi sinh vật, động vật có hoạt tính sinh học là một hành trình rất thú vị và ý nghĩa trong cuộc sống.

Nhà khoa học nữ này và nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc nghiên cứu, tìm ra các hoạt chất trong nhiều loài cây như huyết giác, lược vàng, xoài, măng cụt, xakê...

Những sáng chế và giải pháp hữu ích mới nhất từ năm 2020-2023 của cô đều xoay quanh vỏ quả măng cụt, một loại quả nhiệt đới rất gần gũi. Trong các nghiên cứu gần đây, những hợp chất xanthone, tannin mới từ vỏ quả măng cụt với hoạt tính hạ đường huyết, kháng vi sinh vật kiểm định, gây độc tế bào, chống oxy hóa... được sử dụng trong việc điều chế thực phẩm chức năng.

“Chỉ riêng các nghiên cứu đối với vỏ quả măng cụt, nhóm chúng tôi đã công bố được 2 sáng chế, 1 giải pháp hữu ích, 2 bài báo quốc tế và 4 bài báo trong nước. Đó là một nghiên cứu rất thú vị”, PGS. Thu Hương tự hào cho biết.

Theo các nhà nghiên cứu, các bài thuốc dân gian từ các cây thuốc dân tộc đều có thành phần thân thiện, gần gũi và dễ hấp thu với cơ thể. Đây là kết quả được đúc kết từ kinh nghiệm của nhiều thế hệ đi trước.

Nhiệm vụ của các nhà khoa học trong ngành Hóa học các Hợp chất thiên nhiên là chiết tách, phân lập các hoạt chất để lý giải các bài thuốc dân gian, từ đó tạo ra các dược phẩm, thực phẩm chức năng phục vụ đời sống. 

Để đăng ký sáng chế, các sản phẩm phải mang tính mới, duy nhất và có khả năng áp dụng công nghệ. Phó Giáo sư Trần Thu Hương cho biết, có thể chỉ mất vài tháng để nhận được kết quả công bố bài báo quốc tế, nhưng một sáng chế cần ít nhất 2 năm để kiểm duyệt bởi quy trình rất chặt chẽ và phạm vi kiểm định toàn cầu. Trong quá trình đó, bản mô tả sáng chế cần phải cải thiện và sửa chữa.

Từ đề tài trên giấy đến sản phẩm ứng dụng là một quá trình không đơn giản. Đặc biệt là khi các sản phẩm của nhóm nghiên cứu liên quan đến sức khoẻ con người, đòi hỏi nhiều thử nghiệm rộng rãi với nguồn kinh phí lớn. Nhà khoa học nữ chia sẻ cũng có công ty ngỏ ý thương mại hoá sản phẩm của mình, “nhưng chúng tôi muốn sản phẩm phải được kiểm định an toàn và hoàn chỉnh về chất lượng trước khi tới tay người sử dụng.” – nhà khoa học nữ này tâm sự.

Hóa học các Hợp chất thiên nhiên là lĩnh vực đa ngành, liên quan đến Hóa học, Thực vật học, Sinh học, Dược học, Vật lý... Vì vậy, để có một sản phẩm hoàn thiện cần công sức của tập thể.

Trong nhóm nghiên cứu của PGS. Thu Hương, mỗi thành viên đều được đảm nhiệm một công việc thích hợp như một mắt xích trong quy trình phát triển sản phẩm, từ thu thập mẫu, xác định tên khoa học, chiết tách, xác định cấu trúc, thử hoạt tính sinh học, viết báo…

“Những thành tích này không phải của cá nhân tôi, mà đó là nhờ sự phối hợp và đồng lòng của nhóm nghiên cứu. Trong nghiên cứu khoa học, tập thể làm nên sức mạnh”, PGS. Trần Thu Hương khiêm tốn chia sẻ.