Nhà thờ Đức Bà Paris, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Notre Dame Cathedral, Our Lady Of Paris (Đức Mẹ Paris), Notre Dame de Paris, được khởi công xây dựng từ giữa thế kỷ XII, chính xác là năm 1136 và phải mất tới khoảng hơn 200 năm cho quá trình thi công, đến năm 1345, Nhà thờ mới chính thức được hoàn thiện. Chính lịch sử tồn tại lâu đời ấy đã khiến Nhà thờ Đức Bà Paris trở thành một chứng tích có ý nghĩa vô cùng đặc biệt của Thủ đô Paris, chứng kiến bao biến thiên của Thủ đô hoa lệ này.

Một điều khiến Nhà thờ Đức Bà Paris càng thêm đặc biệt với người dân Paris là việc Nhà thờ nằm trên hòn đảo Cité trên sông Seine, ngăn cách giữa một bên Bờ Trái và một bên Bờ Phải của thủ đô Paris-  nơi được cho là nơi phát tích của thủ đô Paris.

Một điều rất đặc biệt nữa là điểm số 0 (km số 0) được đặt ngay mặt trước của Nhà thờ Đức Bà Paris là nơi xuất phát để tính toán mọi khoảng cách địa lí trong nước Pháp.

Tuy nhiên, điều khiến nhà thờ Đức Bà Paris nổi tiếng hơn cả là các giá trị kiến trúc và văn hoá mà công trình này mang lại.

Được thiết kế theo phong cách kiến trúc Gothic, nhà thờ Đức Bà Paris là công trình tiêu biểu nhất nước Pháp về dòng nghệ thuật cổ điển nổi tiếng này. Nhà nhờ có chiều dài 130 thước, chiều ngang 48 thước, chiều cao 35 thước với sức chứa khoảng 6.500 người.

Nhìn từ phía ngoài, nhà thờ Đức Bà Paris nổi bật trên nền trời Paris, đặc biệt với những ai đi du thuyền trên sông Seine và chiêm ngưỡng mặt bên của nhà thờ với các tháp nhọn (flèche), các mái vòm xương cá (combles) và các ống máng nước (gargouille) mặt quỷ nổi tiếng.

Ngay giữa trung tâm của tầng ngang là cửa sổ hoa hồng với tượng Đức mẹ ôm một đứa trẻ, bên cạnh là hai thiên thần. Bên dưới cửa sổ là 28 bức tượng các vị vua đại diện cho 28 triều đại các vua Juda trước Chúa.

Bên trong nhà thờ là mái trần cao vút với các tấm kính (vitraux) và ô cửa sổ vạn hoa (rosaces) đầy màu sắc. Những vòng cung đá nhìn xa xa cảm tưởng như những giải lụa đẹp mắt, cùng cấu trúc thăng bằng và uy nghi ở phía mặt tiền nhà thờ. Ba cửa lớn chạm trổ cầu kì, đẹp mắt với tỉ lệ không cân xứng. Cửa giữa cao nhất và rộng hơn hai cửa còn lại. Cửa giữa nổi bật lên bức tranh điêu khắc tái hiện khung cảnh buổi phán xét cuối cùng của Chúa. 

Riêng hai tòa tháp ở mặt tiền cao 69 m và là điểm cao nhất ở Paris cho đến khi tháp Eiffel hoàn thành năm 1889.

Một trong những “báu vật” đặc sắc nhất của nhà thờ Đức Bà Paris là những quả chuông. Trong đó ấn tượng nhất là quả chuông lớn Emmanuel nặng tới 13,000kg cùng cây rung chuông nặng 500kg. Ngày nay, du khách tới tham quan nhà thờ ngày nay phải đi qua 140 bậc cầu thang mới tới nơi đặt chuông. Tuy nhiên, chuông nhà thờ được thiết kế lại để tự động rung chuông.

Cũng cần nói thêm về “báu vật” Emmanuel. Nó được Florentin Le Gay, thợ đúc người Paris chế tạo lần đầu tiên vào năm 1680, và được đúc lại vào năm 1686 để tăng thêm trọng lượng. Dù rất nặng nhưng tiếng chuông không ngân vang lắm, nhưng tiếng rất trong và chính xác. Trong 330 năm, tiếng chuông Emmanuel vang lên trong những ngày lễ lớn của Giáo Hội: Lễ Phục Sinh, Giáng Sinh, khi một giáo hoàng tạ thế hay được bầu mới…Nó được treo ở toà tháp phía Nam của nhà thờ Notre Dame.

Nhắc tới quả chuông Emmanuel, không thể không nhớ tới tên tác phẩm văn học nổi tiếng viết năm 1831 của văn hào Pháp Victor Hugo là "The Hunchback of Notre-Dame" (Thằng gù Nhà thờ Đức Bà Paris) và nhân vật chính là thằng gù Quasimodo.

Năm 2013 khi Nhà thờ Đức Bà Paris kỷ niệm 850 năm tồn tại, họ đã đúc lại những quả chuông khác nhỏ hơn ở tòa tháp phía bắc. Mỗi quả chuông đều được đặt tên theo tên của một vị thánh.

Một "báu vật" nữa làm nên vẻ hoàn mỹ cho "tuyệt tác kiến trúc"  Notre Dame Paris là những bức tượng. Trong đêm hỏa hoạn 15/4 vừa qua, điều may mắn duy nhất với Paris là việc toàn bộ 16 tượng vị thánh đã "thoát chết" trong gang tấc khi trước đó chúng đã được đưa ra khỏi mái của nhà thờ bằng một cần cẩu 100 mét để mang đi phục hồi – một phần trong dự án trị giá 6 triệu euro để cải tạo nhà thờ.

Những bức tượng cao 3 mét, nặng gần 150 kg là các tác phẩm điêu khắc của ông Eugene – Emmanuel Viollet-le-duc, mô tả 12 sứ đồ và 4 nhà truyền giáo. Đây là lần đầu tiên các bức tượng rời khỏi vị trí của mình trên tòa tháp cao 96 mét vốn được dựng lên từ giữa thế kỷ 19.

Bên dưới nhà thờ Đức Bà còn là một lớp công trình ngầm. Dưới chân Nhà thờ Đức Bà Paris hơn 260 foot (79 mét) là một Hầm mộ Khảo cổ kỳ lạ. Hầm mộ có chứa các hiện vật thú vị từ thời Gallo-Roman, bao gồm dấu tích cổ đại của một ngôi nhà từ thời Lutèce, tên gọi của Paris trong giai đoạn La Mã. 

Chính bởi những vẻ đẹp hoàn mỹ trong kiến trúc, việc chiếm lĩnh bề dài lịch sử nên cùng với Tháp Eiffel, Khải Hoàn Môn, Bảo tàng Louvre... Nhà thờ Đức Bà Paris đã là điểm không thể không dừng chân của du khách khắp thế giới khi đặt chân tới Paris, tới nước Pháp. Nhà thờ mỗi năm đón gần 13 triệu du khách tới thăm, nhiều hơn so với số du khách tới tham quan tháp Eiffel.

Hà Anh