Trong một tuyên bố chung sau cuộc hội đàm tại Tokyo, Tổng thống Mỹ Joe Biden và những người đồng cấp từ Úc, Ấn Độ và Nhật Bản đã đề cập đến việc quân sự hóa “các đối tượng địa lý còn tranh chấp” và việc sử dụng tàu tuần duyên và lực lượng dân quân biển “để ngăn cản hoạt động khai thác của các nước khác”. Tuyên bố không nêu tên Trung Quốc hay Nga.

Cùng với ông Biden, người đang có chuyến công du châu Á đầu tiên với tư cách là Tổng thống Mỹ, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và tân Thủ tướng Úc Anthony Albanese đã bay đến Nhật Bản để tham dự cuộc họp chỉ kéo dài một ngày này.

Trong bình luận với các phóng viên vào chiều thứ Ba, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cho biết 4 quốc gia “cam kết rằng việc đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực sẽ không bao giờ được phép ở bất kỳ khu vực nào, đặc biệt là ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”.

Khi được hỏi về các cuộc thảo luận có liên quan đến Trung Quốc hay không, ông Kishida nhấn mạnh rằng Nhóm Quad là một diễn đàn để thảo luận và thúc đẩy “hợp tác thực tế” trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, không nhắm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào.

Tuy nhiên, Thủ tướng Nhật Bản lưu ý rằng bốn nước bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” về việc “Trung Quốc đơn phương thay đổi hiện trạng ở Biển Đông”.

Trong số các chủ đề được thảo luận có Hiệp định Đối tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương về Nhận thức Miền Hàng hải (IPMDA), một sáng kiến hàng hải lớn do Hoa Kỳ lãnh đạo, hứa hẹn sẽ “củng cố khả năng của các đối tác ở các đảo Thái Bình Dương, Đông Nam Á và khu vực Ấn Độ Dương trong việc theo dõi các vùng biển trên bờ của họ”, theo một tuyên bố của Nhà Trắng.

Một mục khác trong chương trình nghị sự là an ninh y tế toàn cầu. Mỹ cam kết sẽ cung cấp thêm mũi tiêm nhắc lại Covid-19 và liều vắc xin trẻ em cho các nước Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương có nhu cầu lớn nhất, trong khi Ấn Độ cho biết họ sẽ mở rộng năng lực sản xuất vắc xin.

Về biến đổi khí hậu, Quad có kế hoạch thành lập 2 nhóm công tác cấp bộ nhằm phát triển các hành lang chuyển đổi "xanh" giữa các nước thành viên và làm sạch chuỗi cung ứng, bao gồm giảm thiểu phát thải khí mê-tan và triển khai hydro sạch. Bốn nước cũng cam kết hợp tác nhiều hơn về các công nghệ quan trọng và mới nổi, không gian, an ninh mạng và cơ sở hạ tầng.

Các tuyên bố sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo cũng chỉ ra rằng cuộc chiến giữa Nga và Ukraine nổi bật trong các cuộc hội đàm của họ. Tân Thủ tướng Úc Antony Albanese cho biết "quan điểm mạnh mẽ" đã được bày tỏ về Nga.

Tuy nhiên, Ấn Độ từ trước tới nay không ủng hộ các lệnh trừng phạt Nga do Mỹ dẫn đầu. Vào tháng 4 vừa rồi, Nga đã trở thành nhà cung cấp dầu lớn thứ tư cho Ấn Độ, với khối lượng dự kiến sẽ tăng nhiều hơn nữa trong những tháng tới.

Hoàng Anh (theo SCMP, Reuters)