Mỹ đã bay máy bay ném bom B-52 qua vùng Vịnh ba lần trong tháng qua, gần đây nhất là vào thứ Tư, trong điều mà chính quyền Trump gọi là một biện pháp răn đe để ngăn Iran trả đũa vào ngày 3 tháng 1, kỷ niệm ngày Soleimani bị giết trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ.

Chỉ còn hơn nửa tháng ở Nhà Trắng, ông Trump đang chịu áp lực từ các đồng minh quan trọng ở Trung Đông - cụ thể là Israel và Ả Rập Xê-út - phải hành động với Iran, Danny Postel, trợ lý giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Khu vực của Đại học Northwestern cho biết.  

“Ông Trump là người đang bị tổn thương và bị dồn vào một kịch bản cuối trò chơi. Ông ấy còn vài tuần nữa và chúng ta biết rằng ông ấy có khả năng hành xử cực kỳ thất thường”, ông Postel, chuyên gia về chính sách đối ngoại của Iran và Mỹ, chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.

"Có thể đây là trường hợp mà hành động thất thường nhất, liều lĩnh nhất của ông ấy vẫn chưa đến".

Hôm thứ Bảy (2/1), Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif cho biết, "Thông tin tình báo mới từ Iraq cho thấy rằng những kẻ khiêu khích là Israel đang âm mưu kích động người Mỹ - khiến Trump sắp mãn nhiệm bị ràng buộc với một kẻ giả mạo".

Không cung cấp bằng chứng chứng minh tuyên bố của mình, ông Zarif cảnh báo Tổng thống Trump “hãy cẩn thận với một cái bẫy”. Bộ trưởng Ngoại giao Iran viết trên Twitter, “bất kỳ pháo hoa nào cũng sẽ phản tác dụng, đặc biệt là với những người bạn thân nhất của bạn”.

Hy vọng vào chính quyền của Joe Biden

Đầu tuần này, Iran cảnh báo Hoa Kỳ không leo thang tình hình trong thời gian sắp diễn ra lễ kỷ niệm vụ ám sát Soleimani, khi ông Zarif hôm thứ Năm (31/12) nói rằng “thông tin tình báo từ Iraq cho thấy âm mưu bịa đặt lấy cớ gây chiến”.

“Iran không tìm kiếm chiến tranh nhưng sẽ tăng cường và trực tiếp bảo vệ người dân, an ninh và lợi ích quan trọng của mình”, ngoại trưởng Iran viết trên Twitter.

Cũng trong ngày cuối cùng của năm 2020, Iran đã lên án “chủ nghĩa phiêu lưu quân sự” của Washington trong một lá thư gửi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

Các quan chức Iran đã cam kết "trả thù ác liệt" cho vụ ám sát Soleimani tại sân bay quốc tế Baghdad.

Tuy nhiên, các chuyên gia không tin rằng Tehran sẽ tạo cớ cho chính quyền Trump khởi động một cuộc đối đầu quân sự ngay thời điểm Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden, người dự định tái khởi động quan hệ ngoại giao với Tehran, sẽ nhậm chức vào ngày 20/1.

Ông Biden cho biết ông có kế hoạch tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân Iran, Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), một thỏa thuận mang tính bước ngoặt được ký kết dưới thời chính quyền của Tổng thống Barack Obama, trong đó kiềm chế ​​Iran hạn chế làm giàu hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế.

Chính quyền ông Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận vào năm 2018 như một phần trong chiến dịch "gây áp lực tối đa" của chính quyền ông chống lại Tehran, chiến dịch cũng chứng kiến ​​Washington áp đặt các lệnh trừng phạt mạnh mẽ đối với một số ngành công nghiệp quan trọng của Iran.

Tuần này, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết kho dự trữ uranium của Iran đã gấp 12 lần giới hạn mà JCPOA đưa ra vào tháng 11. Iran cũng thông báo cho IAEA hôm thứ Sáu (1/1) rằng họ có kế hoạch làm giàu uranium lên 20%, mức chỉ đạt được trước thỏa thuận JCPOA.

Nhưng những người ủng hộ biện pháp ngoại giao nói rằng đó là cách duy nhất để đảm bảo Iran tuân thủ các quy định quốc tế, trong khi Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho biết đất nước của ông sẽ quay trở lại hiệp định nếu các bên ký kết khác cũng làm như vậy.

Tuần trước, một nhóm gồm 150 nghị sĩ Đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ đã thúc giục chính quyền Biden quay trở lại thỏa thuận hạt nhân.

“Chúng tôi thống nhất ủng hộ việc nhanh chóng thực hiện các bước ngoại giao cần thiết để khôi phục các ràng buộc đối với chương trình hạt nhân của Iran và đưa cả Iran và Hoa Kỳ tuân thủ [JCPOA] như một điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán tiếp theo”, nhóm nghị sĩ đảng Dân chủ cho biết hồi tháng 12.

Cuộc chiến của sự lựa chọn

Lầu Năm Góc hôm thứ Năm (31/12) thông báo rằng tàu sân bay USS Nimitz, ở ngoài khơi Somalia, đang trên đường trở về. Một số quan chức Mỹ cho rằng động thái này có thể là tín hiệu cho thấy nỗ lực giảm leo thang căng thẳng trong khu vực.

Nhưng những lo ngại vẫn tồn tại rằng ông Trump - người vẫn từ chối thừa nhận chiến thắng của Joe Biden trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ - có thể hành động để làm căng thẳng thêm tình hình với Iran. Vào tháng 11/2020, Tổng thống đương nhiệm đã yêu cầu các phương án quân sự tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran nhưng sau đó đã rút lại hành động, truyền thông Mỹ đưa tin.

Các chuyên gia cũng cho biết vào tháng 11 rằng, vụ ám sát nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran - một hành động mà nhiều nhà quan sát đổ lỗi cho Israel, nhưng không tuyên bố trách nhiệm - nhằm mục đích làm phức tạp kế hoạch tái khởi động ngoại giao với Iran của chính quyền Joe Biden.

Ông Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành của Viện nghiên cứu quản lý nhà nước có trách nhiệm Quincy, một tổ chức tư vấn ở Washington, DC, cho biết những người ủng hộ chính của ông Trump - đặc biệt là những người ủng hộ Tin lành và ủng hộ Israel - có thể thúc đẩy một cuộc đối đầu.

Có tin đồn xoay quanh việc ông Trump đang lên kế hoạch tranh cử tổng thống năm 2024, nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa có thể quyết định “bắt đầu một cuộc chiến có lựa chọn với Iran để cuối cùng thủ tiêu thỏa thuận JCPOA và củng cố quyền lực của mình đối với Đảng Cộng hòa”, Parsi nói với Al Jazeera trong Một email.

Barbara Slavin, Giám đốc Sáng kiến ​​Tương lai của Iran tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết hôm thứ Sáu (1/1) rằng “mối đe dọa về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn giữa Mỹ và Iran vẫn còn vì cả chính quyền Trump và Israel gần đây đã triển khai nhiều tài sản hơn đến khu vực”.