Đây là thông tin được các nhà khoa học đưa ra tại Hội thảo khoa học “Báo cáo sơ bộ kết quả khai quật thăm dò Khu vực Chính điện Kính Thiên năm 2022”, sáng 22/11 tại Hà Nội.

Theo PGS.TS Tống Trung Tín, Trưởng đoàn khai quật, hố khai quật năm 2022 nằm ở khoảng giữa nền điện Kính Thiên và di tích Đoan Môn. Kết quả khai quật tiếp tục làm phát lộ dấu tích kiến trúc của các thời kỳ Lý, Trần, Lê sơ, Lê Trung hưng, Nguyễn.

Trong các phát hiện khảo cổ học, dù tìm thấy nhiều di vật, nhưng quan trọng nhất là lần đầu tiên các nhà khoa học tìm thấy hàng gạch lát nền đường Ngự đạo (đường dành cho vua đi) thời Lê sơ bằng gạch vuông đỏ.

Kích cỡ gạch lớn nhất từ trước tới nay, mỗi chiều viên gạch là 56cm, dày gần 10cm. Bên cạnh ngự đạo có thêm một lối đi phụ ở phía Đông bằng gạch lát nghiêng.

Tại hố thám sát nằm trong Nhà Cục Tác chiến (kiến trúc cũ được người Pháp xây dựng, sau này được Cục Tác chiến - Bộ Quốc phòng sử dụng một thời gian), lần đầu tiên các nhà khoa học cũng tìm thấy hàng gạch bó 2 lớp chạy theo chiều đông - tây. Các nhà khoa học đặt giả thiết đây hàng gạch bó nền ngăn sân Đan Trì làm các cấp khác nhau.

Dấu tích quan trọng thời Lý là hệ thống móng tường rất lớn chạy theo hướng đông - tây. Hệ thống móng này cho thấy, bức tường có thể cao đến 3,5m, có lợp ngói.

Song song với bức tường là hào nước rộng 2m và sâu 2m (đã phát hiện trong các cuộc khai quật khảo cổ trước và tiếp tục xuất lộ trong cuộc khảo cổ này). Ngoài ra còn có dấu tích móng cột kiến trúc còn nguyên chân tảng đá hoa sen, nền lát gạch vuông còn lại khá nguyên vẹn.

Như vậy, bức tường và hào nước này có vai trò gì là câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp. Đặc biệt, phát hiện này cũng khiến nhiều nhà khoa học băn khoăn về nơi thiết triều thời Lý liệu có trùng với nơi thiết triều thời Lê (điện Kính Thiên) hay không. Bởi không gian thiết triều hiếm khi có bức tường chạy ngang trước mặt như thế.

Theo sử sách, vào thời Lê sơ và Lê Trung hưng có sân Đan Trì (hay sân chầu, sân Đại Triều, sân điện Kính Thiên) là nơi diễn ra các nghi lễ quốc gia quan trọng nhất của đất nước. Dấu tích sân Đan Trì thời Lê Trung hưng nằm trong lớp văn hoá Lê Trung hưng. Dấu vết nền sân phân bố rộng khắp hố khai quật.

Sân Đan Trì chạy theo hướng Bắc - Nam, trải dài từ thềm rồng điện Kính Thiên tới cổng Đoan Môn, được dấu vết móng đầm gia cố trục Ngự đạo phân chia thành 2 khu vực: phía Đông và phía Tây. Sân Đan Trì gồm có móng sân và mặt sân.

Cuộc khai quật này cũng làm xuất hiện móng Ngự đạo và vật liệu đá có thể được dùng để lát mặt Ngự đạo. Dấu vết Ngự đạo bị phá huỷ nghiêm trọng bởi các công trình giai đoạn sau.

Như vậy, cuộc khai quật khảo cổ học năm 2022 tiếp tục phát hiện nhiều tư liệu rất mới góp phần để làm rõ hơn các di tích khảo cổ ở khu vực Trung tâm qua hàng nghìn năm lịch sử. Kết quả này góp phần cho giới nghiên cứu hiểu sâu sắc thêm nhiều giá trị của Di sản Thế giới Hoàng thành Thăng Long, nhất là có thêm nhiều tư liệu mang tính xác thực cao nhằm khôi phục không gian chính điện Kính Thiên.

T.Toàn