Lễ hội Kinh Dương Vương là lễ hội truyền thống đã được lưu truyền từ ngàn đời nay thể hiện nét văn hóa, đạo lý cao đẹp "Uống nước nhớ nguồn" của nhân dân ta, thể hiện lòng biết ơn và tri ân sâu sắc đối với tổ tiên đã có công khai thiên lập quốc.

Bên cạnh đó, lễ hội còn thể hiện ước vọng lớn lao của nhân dân cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.

Qua đó, nhắc nhở mỗi người Việt Nam đoàn kết một lòng, vượt qua mọi gian nan thử thách, nỗ lực phấn đấu xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.

Năm nay, lễ hội Kinh Dương Vương diễn ra trong ba ngày từ ngày 20-22/2 (từ ngày 16 – 18 tháng Giêng). Phần lễ, gồm hoạt động rước nước từ Đền xuống Lăng Kinh Dương Vương về thờ; rước kiệu Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Âu Cơ từ Đền xuống Lăng làm lễ và tế theo các nghi thức cung đình… 

Cùng với phần Lễ, phần hội, Ban tổ chức còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao cùng các trò chơi dân gian như sân khấu hát tuồng, múa rối nước, hát trống quân, hát quan họ, hát ca trù; tổ chức giải bóng chuyền, giải vật, thi và trưng bày gà Hồ…

Ngoài ra để lễ hội diễn ra an toàn, nghiêm túc, Ban tổ chức đã huy động hàng trăm chiến sĩ Công an tỉnh, huyện, dân quân tự vệ… lập các tổ, chốt an ninh trong khu vực diễn ra lễ hội, đồng thời phân luồng giao thông.

Công tác vệ sinh môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm được chú trọng. Trong không gian lễ hội, Ban tổ chức nghiêm cấm hiện tượng rút thẻ, lợi dụng tín ngưỡng tôn giáo hoạt động trái phép, các hoạt động mê tín dị đoan, lưu hành văn hóa phẩm không lành mạnh, đốt vàng mã sai quy định…

Theo truyền thuyết lịch sử và các tài liệu, thư tịch cổ, thời đại Hồng Bàng là thời đại thượng cổ của lịch sử Việt Nam. 

Năm 2879 trước công nguyên, Kinh Dương Vương lên ngôi lập nên nhà nước Xích Quỷ, nhà nước sơ khai, độc lập có chủ quyền đầu tiên của dân tộc ta (Xích Quỷ là tên một ngôi sao sắc đỏ rực rỡ nhất trong 28 vì sao sáng trên trời). 

Kinh Dương Vương kết duyên với Long Nữ sinh ra Sùng Lãm (hiệu là Lạc Long Quân). Lạc Long Quân kết duyên với Âu Cơ sinh ra các vua Hùng.

Khu di tích Lăng và Đền thờ Kinh Dương Vương thờ Thủy tổ dân tộc Việt Nam được xây dựng từ lâu đời trên bãi đất cao bên bờ Nam sông Đuống, đến năm Minh Mệnh thứ 21 (1840) được trùng tu và đặt văn bia.

Trải qua thăng trầm của thời gian, hiện nay khu quần thể Lăng và Đền Kinh Dương Vương còn lưu lại những dấu tích xưa với bia, mộ và hoành phi, câu đối: "Nam Bang Thủy Tổ” (Thủy tổ nước Nam), "Nam tổ miếu” (miếu thờ ông Tổ nước Nam), "Bách Việt Tổ” (Vua tổ nước Nam)…

Với những giá trị lịch sử, văn hóa to lớn, Khu di tích Lăng và Đền thờ Kinh Dương Vương được Bộ Văn hóa-Thông tin công nhận là Di tích lịch sử-văn hóa cấp quốc gia năm 1993.

Trong những năm qua, với truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn,” năm 2012, tỉnh Bắc Ninh đã công bố quy hoạch khu di tích Lăng và Đền thờ Kinh Dương Vương với diện tích trên 30 ha và đầu tư, tôn tạo khu di tích với tổng kinh phí gần 500 tỷ đồng để khu di tích từng bước tương xứng với vị trí và tầm quan trọng phụng thờ các vị vua đầu tiên của dân tộc Việt Nam./.

Thanh Hằng