Lễ Khăm bản - Tết té nước truyền thống của dân tộc Lào đã được tiến hành phục dựng trong hai ngày 5 và 6/4 tại bản Pa Xa Lào, xã Pa Thơm, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên.

Lễ Khăm bản là một trong những lễ hội quan trọng nhất trong năm của dân tộc Lào. Đây là dịp để con cháu, bản làng tỏ lòng thành kính đối với những người lập ra bản mường đầu tiên, với ông, bà, tổ tiên, thần sông, thần suối, thần rừng, thần nương rẫy…

Nghi lễ cũng cầu cho một năm mới may mắn, nhiều tài lộc, mùa màng bội thu, trâu, bò đầy sân, lợn, gà đầy chuồng; con người không ai ốm đau, bệnh trọng, mọi người trong bản đều được bình an, no ấm.

Theo truyền thống, Lễ hội Khăm bản được tổ chức theo Phật lịch và diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 13 - 16/4. Tuy nhiên, nghi lễ truyền thống này của dân tộc Lào ở bản Pa Xa Lào đã bị mai một. Năm 2024 là năm đầu tiên Lễ Khăm bản được phục dựng lại.

Buổi lễ được tổ chức tối 5/4 tại không gian thờ cúng chung của bản Pa Xa Lào với các nghi thức: Báo cáo thần linh, người khai phá vùng đất, tổ tiên người Lào ở Pa Xa Lào.

Người thực hiện các nghi thức là Chẩu Sửa (Chủ áo). Trong thời gian thực hiện Lễ Khăm Bản - Tết Bun Huột Nặm, dân bản dừng các hoạt động đi lại bằng xe cơ giới, cấm mâu thuẫn, tranh cãi, xô xát… Nếu vi phạm sẽ phải làm lại lễ và phạt những người vi phạm.

Sau Lễ Khăm Bản, ngày 6/4 diễn ra các hoạt động của Tết Bun Huột Nặm. Người dân tổ chức biểu diễn văn nghệ, múa lăm vông...

Nghi thức buộc chỉ cổ tay diễn ra vào ngày cuối của Lễ Khăm bản. Trong quá trình chơi hội, lễ, Tết, mọi người vô tình chạm vào đầu, tai, chân, tay nhau… và sợ linh hồn ngự trị trên các bộ phận đó đi lạc, ham chơi mà quên quay về, sẽ khiến người đó ốm yếu, bệnh tật.

Do đó, ông mo, bà mo và những người cao tuổi sẽ buộc chỉ cổ tay cho tất cả người dân bản coi như lời kêu gọi các hồn về trú ngụ đúng chỗ.

Sau nghi thức buộc chỉ cổ tay, người dân trong bản mang lễ vật ra khu vực suối để dâng tế, cúng mời thần suối hưởng lễ. Trên suốt đường đi, người dân bắt đầu nghi thức té nước để cầu chúc may mắn. Sau đó, tất cả mọi người cùng lội xuống sông tắm, té nước vào nhau để cầu chúc những điều tốt đẹp.

Đồng bào dân tộc Lào quan niệm, ngày Tết té nước ai cũng phải ướt, càng ướt nhiều sẽ càng may mắn. Khi người đã ướt sũng, họ cùng nhau hòa mình vào điệu múa lăm vông truyền thống.

Thế Vũ