Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) giữa ASEAN (trong đó có Việt Nam) và 5 đối tác là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và New Zealand đã được ký tháng 11/2020 và có hiệu lực từ đầu năm 2022.

Mục đích của Hiệp định là thiết lập một nền tảng hợp tác kinh tế sâu rộng, tập trung vào các lĩnh vực thương mại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư.

Đây là Hiệp định thương mại tự do (FTA) có quy mô lớn nhất thế giới, bao gồm các đối tác hàng đầu về đầu tư và xuất nhập khẩu của Việt Nam, RCEP sẽ có tác động mạnh tới nền kinh tế cũng như hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam. 

Ngày 19/4, Bộ Thông tin và Truyền thông (cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Thông tin Tuyên truyền ASEAN) đã tổ chức Hội nghị tập huấn tuyên truyền ASEAN với chủ đề: Tác động của Hiệp định RCEP đối với nền kinh tế Việt Nam và những điều doanh nghiệp cần biết.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Kinh tế tổng hợp (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - CIEM) cho rằng, không chỉ Việt Nam, các nền kinh tế, đặc biệt là các nền kinh tế có xuất khẩu đang muốn tìm kiếm không gian cho hàng hóa.

Nhất là thị trường bên ngoài trong quá trình phục hồi sau 2 chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch COVID-19. Có thể thấy một sự nhất quán trong các cơ hội, kế hoạch phục hồi là tìm kiếm thị trường tiêu thụ cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Riêng với RCEP, những tác động tới kinh tế Việt Nam không phải giờ mới cân nhắc mà đã được đánh giá từ năm 2013 - 2014, khi mới đàm phán gia nhập RCEP.

Đến thời điểm này, dù còn nhiều đánh giá khác nhau về tác động nhưng đây là thị trường lớn với 30% dân số thế giới, chiếm 30% GDP và quan trọng nhất là thị trường được dự báo phục hồi nhanh sau đại dịch.

Việt Nam đã tham gia 2 hiệp định thương mại thế hệ mới (là CPTPP và EVFTA) với những cam kết và ràng buộc cao hơn so với RCEP.

Vì vậy về lý thuyết, nếu Việt Nam chủ động thực hiện hiệu quả các cam kết thì Việt Nam sẽ cải thiện được năng lực cạnh tranh và nhiều lợi thế khi thực hiện các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và cả RCEP.

Còn theo bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), RCEP thúc ép chúng ta phải có những thay đổi để tận dụng được cơ hội về thuế quan thì các thủ tục sẽ phải thuận lợi hơn, với sức ép và thách thức từ RCEP lại là động lực.

Bên cạnh đem đến nhiều cơ hội lớn, RCEP là một hiệp định mới cũng mang tới những thách thức đối với doanh nghiệp và nền kinh tế Việt Nam.

Ngành sản xuất trong nước sẽ phải đối mặt với một thách thức lớn nhất là hàng hóa từ các nước khác có thể đưa vào Việt Nam với mức thuế suất thấp hơn.

Do đó doanh nghiệp sẽ phải thay đổi nhanh hơn và đầy đủ hơn chứ không phải với một tầm nhìn ngắn hạn như trước đó để phát triển bền vững.

Bản thân các doanh nghiệp cũng nhận ra rằng hiện nay kinh doanh không phải kinh doanh với một thị trường mà kinh doanh với thế giới. Những thị trường tưởng dễ tính đã không còn dễ tính, doanh nghiệp sẽ phải sẵn sàng với những thách thức mới.

Đồng thời cần cải cách môi trường kinh doanh để làm sao giải phóng hiệu quả nhất và có ý nghĩa thực chất nhất để tăng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước bởi những cạnh tranh từ đối tác RCEP sẽ mạnh hơn nhiều không chỉ ở thị trường trong nước mà còn ở cả thị trường nước ngoài.