Bà Hà Thị Lai (trú tại phường Bắc Sơn, TP. Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa) phản ánh, bà là bị đơn trong vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất mà nguyên đơn là ông Phan Thế Sắn (trú tại phường Trường Sơn, TP. Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa). Ông Sắn khởi kiện đòi bà Lai phải trả lại mảnh đất mà bố đẻ của bà là ông Hà Văn Vinh mua một cách hợp pháp từ Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Hợp Sơn.

Cụ thể, vào năm 1993, ông Hà Văn Vinh có mua thanh lý tài sản trên đất gắn liền với quyền sử dụng đất (là thửa đất số 77, tờ bản đồ số 45, hồ sơ địa chính 2010, Khu phố Bắc Nam, phường Trường Sơn) của HTX nông nghiệp Hợp Sơn theo Giấy nhượng tài sản ngày 07/01/1993, giá mua là 900.000 đồng để sử dụng.

Đến ngày 15/12/2009, ông Vinh ốm nặng, gia đình đã họp và thống nhất giao lại toàn bộ tài sản trên đất và quyền sử dụng đất cho bà Lai và em gái là bà Hà Thị Xuân sở hữu, sử dụng. Quá trình sử dụng đất, gia đình bà Lai luôn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước theo quy định của pháp luật.

Còn theo ông Sắn cho biết, cụ Nguyễn Thị Sâm và cụ Phan Thế Nụ có 3 người con là ông Phan Thế Sắn, bà Phan Thị Đủ và Phan Thị Khiếu. Trong khoảng thời gian từ năm 1973 đến 1981, gia đình ông Sắn cho HTX nông nghiệp Ngọc Sơn và HTX nông nghiệp Hợp Sơn mượn đất để xây công trình phúc lợi (nhà mẫu giáo và nhà máy xay xát). Việc mượn đất không lập thành văn bản. Cuối năm 1985, HTX Hợp Sơn bàn giao lại công trình phúc lợi cho HTX thủ công nghiệp Sơn Quang tiếp tục sử dụng (làm nhà kho).

Trước khi giải thể, năm 1993, HTX Sơn Quang có bán thanh lý tài sản trên đất mượn của gia đình ông Sắn cho cụ Hà Văn Vinh gồm 4 gian nhà cấp 4, vật liệu rui mè, cửa sổ với giá 900.000 đồng. Sau khi mua, cụ Vinh không tháo dỡ tài sản mà để sử dụng toàn bộ căn nhà. Khi cụ Vinh chết, bà Lai là người tiếp tục quản lý, sử dụng và cho thuê từ đó cho đến nay.

Tuy nhiên, ông Phan Thế Sắn lại không xuất trình được bất kỳ tài liệu, giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất của gia đình ông theo quy định của Luật Đất đai, không có giấy tờ về việc mượn đất giữa gia đình ông và HTX. Các giấy tờ mà ông Sắn cung cấp có trong hồ sơ vụ án đều chỉ là các giấy xác nhận của các cá nhân được lập sau thời điểm chuyển giao quyền sử dụng (năm 1993, 2002, 2012)... Nội dung này đã được Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội xác định tại Quyết định giám đốc thẩm số 105/2022/DS-GĐT ngày 30/12/2022 về việc tranh chấp quyền sử dụng đất.

Thậm chí, trước đó, ông Sắn còn tiến hành khiếu nại sự việc đến UBND TX. Sầm Sơn (nay là TP. Sầm Sơn). Vào ngày 16/7/2013, Chủ tịch UBND TX. Sầm Sơn đã ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại số 1458/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của ông Phan Thế Sắn trong đó nêu rõ: “Không chấp nhận việc đòi lại đất của ông Phan Thế Sắn, việc ông Sắn khiếu nại đòi lại đất là không có cơ sở để xem xét giải quyết. Việc sử dụng đất của HTX nông nghiệp Hợp Sơn là đúng pháp luật”.

Sau đó, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ra Quyết định số 719/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của ông Phan Thế Sắn (lần 2), trong đó “giữ nguyên” Quyết định giải quyết khiếu nại số 1458/QĐ-UBND.

Đến năm 2020, ông Phan Thế Sắn khởi kiện vụ án Tranh chấp quyền sử dụng đất đối với bà Hà Thị Lai đến TAND TP. Sầm Sơn.

Nếu căn cứ vào nội dung nêu trên, có thể thấy rằng việc ông Sắn khởi kiện đòi quyền sử dụng đất là không có cơ sở. Tuy nhiên, ngày 1/7/2021, TAND TP. Sầm Sơn đã đưa vụ án ra xét xử và ban hành Bản án dân sự sơ thẩm số 08/2021/DS-ST. Trong đó, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Sắn, buộc bà Lai và em gái là bà Xuân phải giao lại diện tích đất tranh chấp 52,3m2 tại thửa số 206 tờ bản đồ số 01 hồ sơ địa chính 299 năm 1984 (là thửa đất số 77, tờ bản đồ số 45, hồ sơ địa chính 2010) cho ông Sắn.

Không chấp nhận với bản án nêu trên, bà Hà Thị Lai đã kháng cáo đến TAND tỉnh Thanh Hóa. Ngày 17/11/2021, TAND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Bản án dân sự phúc thẩm số 95/2021/DS-PT trong đó quyết định không chấp nhận kháng cáo của bà Hà Thị Xuân và bà Hà Thị Lai. Cùng với đó, giữ nguyên nội dung về việc buộc bà Lai và em gái là bà Xuân phải giao lại diện tích đất tại thửa đất số 77, tờ bản đồ số 45 cho ông Sắn quản lý và sử dụng.

Qua nhiều lần xét xử với 2 bản án sơ thẩm và phúc thẩm của TAND TP. Sầm Sơn và TAND tỉnh Thanh Hóa, bà Hà Thị Lai cùng gia đình đã bày tỏ sự phẫn uất bởi quyền lợi, tài sản hợp pháp “bỗng dưng” bị tước bỏ. “Hai bản án của TAND TP. Sầm Sơn và TAND tỉnh Thanh Hóa xét xử không đúng theo pháp luật, bởi thực tế bố tôi là người có Giấy tờ mua bán hợp pháp mảnh đất này. Trong khi đó, ông Sắn không có giấy tờ chứng minh được mảnh đất tôi đang sử dụng là của nhà ông ấy. Thế nhưng TAND TP. Sầm Sơn, TAND tỉnh Thanh Hóa lại bác bỏ quyền lợi hợp pháp của gia đình tôi. Hai bản án đã khiến không chỉ gia đình tôi mà nhân dân ở đây vô cùng bức xúc; khiến gia đình tôi quá gian nan, vất vả đi đòi quyền lợi, đòi công lý và phải đến TAND cấp cao tại Hà Nội xét xử mới dường như đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tôi và gia đình” - bà Lai nói.

Theo đó, tại Quyết định giám đốc thẩm số 105/2022/DS-GĐT ngày 30/12/2022 về việc tranh chấp quyền sử dụng đất của TAND cấp cao tại Hà Nội nhận định: Tòa án cấp sơ thẩm, Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn (ông Phan Thế Sắn – PV) trong trường hợp này là không có căn cứ.

Quá trình giải quyết vụ án, nếu nguyên đơn không cung cấp được các giấy tờ chứng minh quyền sử dụng hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật, diện tích đất đang tranh chấp do Nhà nước quản lý, nằm trong quy hoạch mở rộng đường, không đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cá nhân, tổ chức nào thì Tòa án cần xem xét không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.

TAND cấp cao tại Hà Nội đã quyết định: Hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 95/2021/DS-PT ngày 17/11/2021 của TAND tỉnh Thanh Hóa và Bản án dân sự sơ thẩm số 08/2021/DS-ST ngày 1/7/2021 của TAND TP. Sầm Sơn. Cùng với đó, giao hồ sơ vụ án cho TAND TP. Sầm Sơn để giải quyết sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Mới đây, theo phóng viên nắm được, ngày 20/9/2023, TAND TP. Sầm Sơn đã có Quyết định số 14/2023/QĐST-DS đình chỉ giải quyết vụ án nêu trên và trả lợi đơn khởi kiện cho ông Phan Thế Sắn. Ông Sắn có quyền kháng cáo, Viện kiểm sát cùng cấp có quyền kháng nghị quyết định này trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định hoặc kể từ ngày quyết định được niêm yết theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vụ việc trên, phóng viên đã liên hệ làm việc với TAND TP. Sầm Sơn. Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Bá Huy – Thư ký, phụ trách thay Chánh Văn phòng TAND TP. Sầm Sơn cho biết, vụ án của ông Phan Thế Sắn đã có quyết định đình chỉ và đang trong thời gian kháng nghị nên quyết định chưa có hiệu lực pháp luật. Trường hợp đương sự kháng cáo và Viện kiểm sát có kháng nghị thì TAND TP. Sầm Sơn sẽ chuyển toàn bộ hồ sơ lên cấp phúc thẩm. Hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị và quyết định có hiệu lực, TAND TP. Sầm Sơn sẽ cung cấp thông tin đến báo chí.

Trong khi đó, trao đổi với phóng viên, bà Hà Thị Lai cho biết, bản thân bà có nghe thông tin là các bên nhận được Quyết định đình chỉ vụ án của TAND TP. Sầm Sơn nhưng đến thời điểm trao đổi với phóng viên (ngày 27/9/2023), bà là bị đơn nhưng chưa hề nhận được quyết định số 14/2023/QĐST-DS.

Bà Lai cũng đề nghị cơ quan có thẩm quyền phải xử lý trách nhiệm một cách nghiêm minh đối với 2 thẩm phán là bà Lê Thị Phong – TAND TP. Sầm Sơn và ông Hà Huy Hùng – TAND tỉnh Thanh Hóa khi xét xử không đúng pháp luật, khiến gia đình bà tổn hại về cả vật chất, tinh thần và gian nan đi tìm công lý suốt nhiều năm qua.

Báo Nhà báo & Công luận sẽ tiếp tục thông tin.

Thành Vinh