Cấp giấy phép khai thác cát không đúng quy định

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa có Thông báo kết luận thanh tra (KLTT) việc chấp hành pháp luật trong công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng; công tác quản lý sử dụng đất đai và đầu tư cơ bản; công tác cấp giấy phép khai thác cát trên địa bàn tỉnh An Giang giai đoạn 2015-2020. Trong đó, việc chấp hành pháp luật trong cấp phép khai thác cát được chỉ rõ tồn tại nhiều vấn đề, bất cập.

Theo KLTT, bên cạnh kết quả đạt được, quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác cát và việc cấp phép khai thác cát trên địa bàn tỉnh An Giang cũng còn một số hạn chế, vi phạm, dẫn đến số tiền cần thu nộp ngân sách nhà nước đã xác định được là 2.642.476.901 đồng; ngoài ra, số tiền thuế, phí chưa nộp của 01 tổ chức cần thu nộp ngay vào ngân sách nhà nước là 981.482.623 đồng.

Một số hạn chế, vi phạm chủ yếu được TTCP chỉ ra như, giai đoạn từ 01/7/2011 đến 31/12/2020, UBND tỉnh An Giang cấp 4 giấy phép thăm dò khoáng sản cát sông tại khu vực không đấu giá nhưng không thực hiện thủ tục lựa chọn tổ chức, cá nhân thăm dò khoáng sản là không đúng quy định.

Từ sau ngày 01/7/2011, UBND tỉnh An Giang thực hiện gia hạn đối với 15 giấy phép khai thác cát cấp trước ngày 01/7/2011 không đúng quy định nêu tại khoản 1 Điều 84 Luật Khoáng sản năm 2010; cấp 7 giấy phép khai thác cát thuộc khu vực khoanh định không đấu giá nhưng không xác định phục vụ riêng cho các công trình xây dựng sử dụng ngân sách nhà nước, công trình khắc phục thiên tai, địch họa, công trình hạ tầng giao thông và công trình phúc lợi thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới không đúng quy định.

UBND tỉnh không thu tiền cấp quyền khai thác cát đối với 2 trường hợp gia hạn khai thác cát không đúng quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tổng số tiền cần thu nộp ngân sách nhà nước là 2.616,999 triệu đồng; xác định tiền cấp quyền khai thác cát đối với 2 tổ chức theo giá cát san lấp trong khi quyết định phê duyệt trữ lượng cát trước đó là cát xây dựng không đúng thực tế với tổng số tiền cần thu nộp ngân sách nhà nước là 25,475 triệu đồng.

Chưa quy định giá tính tiền cấp quyền khai thác và thuế tài nguyên đối với bùn sét, dẫn đến một số dự án khai thác cát có nạo vét bùn sét chưa xác định được tiền cấp quyền và thuế tài nguyên để thu nộp ngân sách nhà nước theo quy định; chưa xác định và thu tiền thuê đất mặt nước đối với các tổ chức được cấp phép khai thác cát không đúng quy định nêu tại Điều 152 Luật Đất đai năm 2013.

Cũng theo TTCP, cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương không thực hiện việc kiểm kê trữ lượng cát tại các mỏ cát lòng sông đã cấp phép, không có biện pháp đảm bảo giám sát chặt chẽ khối lượng cát khai thác thực tế hàng năm tại các mỏ được cấp phép.

Cục Thuế và Sở TN&MT tỉnh An Giang không phối hợp thực hiện đối chiếu khối lượng cát khai thác của tổ chức được cấp phép khai thác cát giai đoạn 2015-2020. Có trường hợp doanh nghiệp khai thác cát kê khai nộp thuế với cơ quan thuế không đúng khối lượng cát thực tế đã báo cáo với Sở TN&MT.

Các đơn vị được cấp phép khai thác cát thuộc dự án “Chính trị dòng chảy nhằm hạn chế sạt lở bờ sông Hậu, bảo vệ đô thị thành phố Long Xuyên thích ứng với biến đổi khí hậu” khai thác chậm tiến độ, công suất đạt thấp so với giấy phép xác định, trong đó có 01 tổ chức được cấp phép khai thác với diện tích nhỏ hơn nhiều so với diện tích được Bộ TN&MT phê duyệt tại dự án, không đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu của dự án nhưng cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương không có biện pháp kiểm tra, đôn đốc hoặc xử lý theo quy định.

Ngoài ra, theo TTCP đến thời điểm thanh tra (tháng 6/2022), Hợp tác xã khai thác cát Chợ Mới (Giấy phép số 519/GP-UBND ngày 20/8/2020) còn nợ thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường với số tiền 981.482.623 đồng nhưng Cục thuế tỉnh An Giang chưa có biện pháp xử lý cương quyết để thu nộp ngân sách nhà nước theo quy định…

Yêu cầu An Giang thu hồi giấy phép khai thác cát

Theo TTCP, những hạn chế, vi phạm nêu trên bên cạnh nguyên nhân khách quan do quy định của pháp luật có sự thay đổi qua từng giai đoạn, do hoạt động khai thác cát lòng sông khó quản lý, giám sát, đặc biệt là hoạt động khai thác cát trái phép, do nhu cầu cung cấp cát làm vật liệu xây dựng, san lấp tại địa phương và các tỉnh khu vực phía Nam...; nguyên nhân chủ quan chủ yếu là do hiểu và áp dụng quy định pháp luật trong một số trường hợp chưa đầy đủ, chính xác, do công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác cát còn có mặt yếu kém...

“Trách nhiệm đối với các hạn chế, vi phạm nêu trên thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, Phó chủ tịch UBND tỉnh phụ trách lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Giám đốc Sở TN&MT giai đoạn 2011-2020 và các tổ chức, cá nhân có liên quan”, TTCP nêu rõ.

Từ những sai phạm trên, TTCP kiến nghị rà soát, điều chỉnh lại quy hoạch khai thác cát và khoanh định lại khu vực đấu giá, không đấu giá quyền khai thác cát để thực hiện việc lựa chọn hoặc tổ chức đấu giá theo đúng quy định.

Thu hồi các giấy phép khai thác cát đã cấp mới sau ngày 01/7/2011 và các giấy phép được cấp từ trước ngày 01/7/2011 nhưng được gia hạn sau ngày 01/7/2011 còn hiệu lực hoạt động (ngoại trừ các giấy phép được cấp thông qua đấu giá) mà không chỉ định cung cấp phục vụ cho các công trình theo quy hoạch.

“Trong thời hạn 30 ngày kể từ khi công bố kết luận thanh tra, nếu chưa hoàn thành việc thu hồi, điều chỉnh đối với các giấy phép khai thác cát đã cấp và gia hạn còn hiệu lực hoạt động như nêu trên thì Thanh tra Chính phủ sẽ chuyển thông tin để Cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an xem xét, xử lý theo thẩm quyền và quy định của pháp luật”, TTCP nêu nhấn mạnh.

TCCP cũng kiến nghị kiểm tra, rà soát tình hình khai thác cát và nạo vét bùn sét đối với Công ty TNHH MTV MT Vạn Hưng Tùng và Công ty cổ phần ĐTXDTM Tấn Thắng tại các khu vực thuộc Dự án “Chính trị dòng chảy nhằm hạn chế sạt lở bờ sông Hậu, bảo vệ đô thị thành phố Long Xuyên thích ứng với biến đổi khí hậu”, trên cơ sở đó có biện pháp hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, giúp các doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ khai thác nhằm đạt mục tiêu chỉnh trị dòng chảy, hạn chế sạt lở bờ sông Hậu.

Trường hợp doanh nghiệp không có năng lực để triển khai theo đúng công suất và tiến độ dự án được duyệt thì xem xét việc thu hồi giấy phép khai thác theo quy định tại Điều 72 Luật Khoáng sản năm 2010…

Minh Chí