Nội các chính phủ mới có thể được công bố sau các buổi cầu nguyện vào sáng thứ Sáu (3/9), AFP dẫn các nguồn tin cho biết. Trong khi đó, Ahmadullah Muttaqi, một quan chức Taliban, cho biết trên mạng xã hội một buổi lễ đang được chuẩn bị tại dinh tổng thống ở Kabul.

Theo các quan chức Taliban, thủ lĩnh tối cao của phong trào, Haibatullah Akhundzada, được cho là sẽ nắm giữ quyền lực tối cao đối với một hội đồng lãnh đạo mới, và bên dưới ông là một Tổng thống điều hành chính phủ.

Thủ lĩnh tối cao của Taliban có ba cấp phó gồm: Mawlavi Yaqoob, con trai của người sáng lập quá cố của phong trào Mullah Omar; Sirajuddin Haqqani, thủ lĩnh của mạng lưới Haqqani hùng mạnh; và Abdul Ghani Baradar, một trong những thành viên sáng lập của nhóm.

Một hội đồng lãnh đạo không được bầu chọn là cách Taliban điều hành chính phủ của họ trong giai đoạn 1996-2001, vốn đã thực thi một hình thức cực đoan của luật Hồi giáo sharia cho đến khi bị các lực lượng do Mỹ lãnh đạo lật đổ.

Tính hợp pháp của chính phủ Taliban trong mắt các nhà tài trợ và nhà đầu tư quốc tế sẽ rất quan trọng đối với nền kinh tế khi đất nước phải đối mặt với hạn hán và sự tàn phá của cuộc xung đột đã cướp đi sinh mạng của khoảng 240.000 người Afghanistan.

Mặc dù Taliban đã hứa cho đảm bảo an toàn và cho rời đi với bất kỳ người nước ngoài hoặc người Afghanistan nào bị bỏ lại sau cuộc không vận khổng lồ kết thúc khi quân đội Mỹ rút đi vào thứ Hai (30/8), nhưng với việc sân bay Kabul vẫn đóng cửa, nhiều người đang tìm cách chạy trốn trên khắp đất nước.

Ngoại trưởng Qatar cho biết quốc gia vùng Vịnh đang trao đổi với Taliban và Thổ Nhĩ Kỳ về khả năng hỗ trợ kỹ thuật để khởi động lại các hoạt động tại sân bay Kabul, điều này sẽ tạo điều kiện hỗ trợ nhân đạo và có thể có thêm nhiều cuộc sơ tán.

Ngoại trưởng Anh Dominic Raab cũng nói trong cuộc họp báo tương tự ở Doha rằng "chúng ta cần điều chỉnh với thực tế mới" ở Afghanistan và cho biết ông sẽ nói chuyện với các nhà lãnh đạo khu vực về việc đảm bảo an toàn qua các nước thứ ba.

"Ưu tiên trước mắt của chúng tôi là ... những công dân Anh còn lại, và cả những người Afghanistan đã làm việc cho Vương quốc Anh và những người khác có thể gặp rủi ro cao nhất", ông Raab nói.

Taliban đã cố gắng thể hiện một bộ mặt ôn hòa hơn với thế giới kể từ khi họ gạt chính phủ được Mỹ hậu thuẫn của Afghanistan sang một bên vào tháng trước, hứa sẽ bảo vệ nhân quyền và không trả đũa kẻ thù cũ.

Nhóm chiến binh Hồi giáo đã yêu cầu các nhà ngoại giao Afghanistan ở lại các chức vụ ở nước ngoài trong thời điểm hiện tại. Theo các nguồn tin cho biết, Taliban đã nói rõ rằng cuối cùng sẽ có sự thay đổi nhưng cũng muốn duy trì cảm giác liên tục.

Tuy nhiên, Mỹ, Liên minh châu Âu và các nước khác đã nghi ngờ về những đảm bảo như vậy, khi nói rằng việc chính thức công nhận chính phủ mới và viện trợ kinh tế sẽ được cung cấp từ đó là tùy thuộc vào hành động của chính quyền Taliban.

Ngoại trưởng Slovenia, nước đang giữ vị trí chủ tịch luân phiên EU, nói với Reuters rằng khối "còn lâu mới giải quyết được câu hỏi này", mà các nhà lãnh đạo EU có thể sẽ thảo luận tại các hội nghị thượng đỉnh vào tháng tới. Một số quốc gia EU coi Taliban là một tổ chức khủng bố.

Nếu Liên minh châu Âu - nhà tài trợ viện trợ lớn nhất thế giới - quyết định chính thức công nhận chính quyền Taliban, thì "viện trợ là đòn bẩy mà Liên minh châu Âu có" trong việc thiết lập các điều kiện, ông Anze Logar nói.

Hôm thứ Tư (1/9), Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland đã nói rằng Mỹ sẽ xem xét các hành động chứ không phải lời nói. "Vì vậy, họ có rất nhiều thứ để chứng minh ... họ cũng có rất nhiều thứ để đạt được, nếu họ có thể điều hành Afghanistan, rất xa, khác xa so với lần trước họ nắm quyền", bà nói.

Suy thoái kinh tế

Ở Kabul, "một sự thay đổi thực sự đã đến với thành phố", một cư dân có tên Zahid Ullah nói. "Môi trường và sự yên bình là tốt nhưng có vấn đề về tiền lương, vì không ai biết ai đang điều hành đất nước. Mọi người thất nghiệp và đang tìm kiếm việc làm".

Các tổ chức nhân đạo đã cảnh báo về thảm họa do hạn hán nghiêm trọng và chiến tranh đã buộc hàng nghìn gia đình phải rời bỏ nhà cửa. Điều phối viên nhân đạo tại Afghanistan cho biết dự trữ lương thực do LHQ phân phối có thể sẽ cạn kiệt trên phần lớn đất nước vào cuối tháng 9, với tình trạng thiếu lương thực và các nhu yếu phẩm khác đã được báo cáo rộng rãi.

Việc xếp hàng dài hàng giờ đồng hồ bên ngoài các ngân hàng và giá cả tăng vọt tại các chợ ở Kabul đã nhấn mạnh những lo lắng ngày càng tăng của người dân thủ đô.

Afghanistan đang rất cần tiền, và Taliban khó có thể tiếp cận nhanh chóng với khối tài sản trị giá khoảng 10 tỷ USD chủ yếu do ngân hàng trung ương Afghanistan nắm giữ ở nước ngoài.

Người đứng đầu ngân hàng trung ương mới đã tìm cách trấn an các ngân hàng rằng tập đoàn này muốn có một hệ thống tài chính hoạt động đầy đủ, nhưng ông này đưa ra rất ít chi tiết về cách nó sẽ cung cấp thanh khoản cần thiết. 

Fitch Ratings (xếp hạng tín dụng quốc gia) cho biết nền kinh tế Afghanistan dự kiến ​​sẽ tăng trưởng âm khoảng 9,7% trong năm tài chính này và âm 5,2% trong năm tới. Đầu tư nước ngoài sẽ là cần thiết để hỗ trợ một triển vọng lạc quan hơn, một kịch bản giả định là "một số nền kinh tế lớn, cụ thể là Trung Quốc và tiềm năng là Nga, sẽ chấp nhận Taliban là chính phủ hợp pháp".

Trong khi Taliban đang củng cố quyền kiểm soát Kabul và các thủ phủ của tỉnh, họ vẫn đang phải chiến đấu với các nhóm đối lập và tàn dư của quân đội cũ đang trấn giữ ở các ngọn núi phía bắc thủ đô.

Thủ lĩnh cấp cao của Taliban Amir Khan Motaqi kêu gọi phiến quân ở tỉnh Panjshir đầu hàng, nói rằng "Các Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan là quê hương của tất cả người dân Afghanistan".

Tuy nhiên, lãnh đạo phe đối lập Panjshir, Ahmad Massoud, con trai của một cựu chỉ huy mujahideen, người đã chiến đấu chống lại Taliban trong những năm 1990, từ chối các cuộc đàm phán. Massoud nói với CNN: “Thật không may, Taliban đã không thay đổi và chúng vẫn đang thống trị khắp đất nước”.