Tết của người

Tôi biết chị từ đợt nhà ông bác xây lại nhà mới, cần người đến dọn vật liệu cũ vì nhà ông bác tôi quen ở trong một ngõ sâu tít của Hà Nội. Ngõ phố ấy rất hẹp, hai xe máy đi ngược chiều, nếu gặp nhau thì đều phải xuống dắt, lựa lách cho khéo không lại va chạm, dễ gây ra cãi vã. Ngõ nhỏ, phương tiện vận tải không vào được nên mới phải nhờ đến những đôi vai gầy nhẳng của những người quê như các chị đứng bán sức ở các phiên “chợ người” mà gánh gồng.

Trong đám phụ nữ lên Hà Nội bán sức ấy chị là người tôi quý nhất. Chị làm cái gì cũng gọn, cũng khéo, cứ cần mẫn với công việc như thể nếu mình không chịu khó, không nhẫn nhịn là sẽ bị mất việc, và như vậy những chiếc “tầu há mồm” - những đứa con dưới quê chị sẽ “mất cơ hội để có cái đổ vào mồm” ngay. Thỉnh thoảng những bữa trưa chị được ông bác tôi rộng lòng mời cơm, bữa cơm thực ra chỉ là cái cớ để “dọn” đi những thức ăn không hết trong gia đình thì chị cũng là người ăn rất nhanh và rất khỏe. Nhoáng một cái chị “lùa” được 5 - 6 bát ngay bên đống vôi vữa, thế mà chẳng hiểu sao chị cứ gầy. Tôi nghĩ chắc công việc “bán sức mưu sinh” của chị qúa vất vả nên nó đã tiêu tốn nhiều năng lượng của chị.

Tâm sự chị bảo, chị tên Gái, Nguyễn Thị Gái. Bố chị vào chiến trường, hai đợt về phép ngắn ngủi sinh được chị và người em trai tên Tuấn rồi mãi không về nữa. Thân gái lớn lên, chị cùng mẹ đằng đẵng lo toan cuộc sống đến năm 19 tuổi có người nghèo trong xóm đến dạm hỏi, sợ con gái ế nên mẹ chị đã ưng thuận gả. Hai cái nghèo của đôi vợ chồng trẻ ở miền quê muối Hải Hậu (Nam Định) cộng lại thế là vợ chồng chị đã có “3 cái nghèo trong tay”.

Chồng son, vợ son, học hành hiểu biết kém nên 4 năm sau chị đã có 3 đứa con, thật tội, toàn là gái cả. Tâm lý “con gà tức nhau tiếng gáy”, anh chồng ham có “thằng chống gậy” lúc đi theo các cụ nên “phấn đấu tiếp”. Đứa thứ 5 trời mới cho chị mụn con trai. Vui thì có vui nhưng chị luôn rơi vào tình trạng đối phó với đói no của bọn trẻ và ngay cả bản thân hai vợ chồng. 27 tuổi, 5 lần vượt cạn nên người chị cứ rạc đi. Quê muối thế nhưng muối rớt giá, lại còn bị muối nhập khẩu của các bác tận đẩu đâu đem về nữa nên chị đói, gia đình đói, làng xóm đói. Từ bỏ cái nghề làm ra “vị mặn” cho người đời, theo cánh bạn chị lên phố, đứng bán sức ở những phiên chợ người để mua thêm “cái nhạt” cho mình.

Nắng ấm làm cho những cây đào cây mai được đem ra bán ngoài phố thêm bừng sắc, tôi gặp lại chị. Sau 3 năm gặp lại chị Gái trông vẫn đầy lo toan và vá víu như xưa. Chị bảo hai năm nay chị “gặp may” vì không được ăn Tết, chị đã có việc làm trong dịp cuối năm để kiếm tiền. Cả năm có một lần, sao lại thế, tôi hỏi thì chị chao tát lý giải: Thú thực từ ngày hết thời thiếu nữ, từ lúc đi lấy chồng chị rất sợ Tết. Và cũng từng ấy năm Tết nào chị cũng phải lo.

Năm ngoái chị không về Tết vì có một người trên phố thuê chị trông nhà, giúp họ hương khói vì tết Bắc lạnh quá nên họ quyết định bỏ tiền mua vé vào Nam đón Tết cho nó “ấm áp”. Sau khi làm giao kèo, “tịch thu của chị cái chứng minh thư” để làm tin, họ bỏ chị lại cùng ngôi nhà. Tết ấy nhịn cái tết, chấp nhận cảnh xa chồng xa con chị đã kiếm được cho bố cu và mấy con hĩm bằng cả một cặp vé máy bay mà gia đình ấy bỏ ra bay được một lượt.

Chị bảo, nhịn một cái Tết, chấp nhận xa chồng xa con chứ ra Giêng tháng rộng ngày dài, việc ít, có mà ngồi dài cổ ở chợ cũng chẳng ma nào thuê. Việc không lại chết vì tiền bánh mì ăn để chờ việc nữa. Năm nay, Tết với chị cũng chẳng có khái niệm gì, và một lần nữa chị cũng gặp may vì có một chủ nhà giầu làm nghề bán hoa còn biết thương người nghèo nên đã thuê chị. Việc chị làm là khuân hoa và cây cảnh lên xe rồi bám theo xe tải chuyển nó vào các khu chợ và ngõ phố. Chị ước chừng, năm nay tuy một lần nữa ăn Tết xa nhà nhưng chị sẽ có một nguồn thu tròm trèm khoảng hơn 10 triệu.

Nhìn cái dáng gầy mỏng của chị chao đi đảo lại cùng những chậu cây cảnh vật vưỡng tôi thấy mủi lòng. Rồi tôi chợt phủi bỏ suy nghĩ ấy và cảm vui thêm cùng chị. Người như chị, có việc làm, có tiền, có cái mưu sinh hẳn cũng là may mắn lắm rồi.

Những người không về… Tết

Chuyện ở lại thành phố ăn Tết như chị Gái ngẫm ra cũng chẳng có gì đặc biệt. Gần chỗ tôi ở có cậu sinh viên tên Giang người ở miền quê Sơn Động (Bắc Giang) năm nay cũng ở lại phố đón Xuân. Chuyện trò Giang cho biết, quê em mùa này cực lắm. Nước thiếu, gạo thiếu, nên mọi thứ hét sức khó khăn. Giang cho biết ý định ở lại phố Xuân này của cậu là để kiếm tiền. Tết này, do nhanh nhẹn nên Giang đã xin phụ ké việc tại một bãi gửi xe. Tổng cộng 12 ngày trước và sau Tết, theo “hợp đồng miệng” đã được “ký” với chủ, Giang sẽ có gần 7 triệu để chi phí thêm cho năm học tiếp theo của mình.

Cũng tại khu xóm trọ sinh viên ở đầu Cầu Giấy, trong khung cảnh nhốn nháo của phố xá lúc vào Xuân, cô sinh viên Trường ĐA. có tên Phương Linh cũng đang bươn bả ở phố xá. Phương Linh quê ở một làng chài ven biển Hậu Lộc tỉnh Thanh Hoá. Hết PTTH thì cũng là lúc người cha già lam lũ đã bỏ đi giữa cơn lốc trong một lần đi biển. Cuộc sống sinh viên và hoàn cảnh gia đình đã làm Lan Anh khốn khó lắm. Tết này, biết hoàn cảnh của Phương Linh, người bạn cùng lớp ở Hà Nội đã kiếm giúp Phương Linh một việc ở một tiệm ảnh. Mỗi ngày Phương Linh được chủ trả cho 100 nghìn đồng, không mất tiền ăn và chỗ ngủ. Việc làm tại tiệm ảnh của Phương Linh là giúp thợ trang điểm, hướng dẫn khách và đem ảnh đến trả tại các địa điểm mà khách đến chụp.

Tết này, trên khắp các nẻo đường của đất nước chắc sẽ còn hàng trăm số phận cùng những nghịch cảnh, buộc họ phải neo đậu lại “xứ người” để ăn Tết với nhiều lý do khác nhau. Biết xa quê vào dịp Tết là chuyện mủi lòng nhưng thu nhập và mưu sinh vẫn là cái còn đang chờ đợi bao người ở phía trước.

Phương Nguyên