Hợp tác xã (HTX) chế biến lâm sản Lang Chánh (Thanh Hóa) hoạt động từ năm 2011. Nhà máy chế biến lâm sản của HTX có công suất theo đề án bảo vệ môi trường được phê duyệt là 2.400 tấn giấy vàng mã/năm. Trên tổng diện tích hơn 2,9ha, nhà máy có 3 hạng mục chính gồm: 3 nồi cầu nấu bột giấy, các máy nghiền bột; 3 dây chuyền xeo giấy vàng mã và 1 xưởng gia công thành phẩm. Nguyên liệu sản xuất chủ yếu là tre, luồng, hóa chất NaOH, cồn, lưu huỳnh, mực in, phẩm màu, nhiên liệu đốt, viên nén sinh học. Nguồn nước sản xuất lấy từ sông Âm, ngay bên cạnh nhà máy, thuộc khu Công nghiệp Bãi Bùi, thị trấn huyện Lang Chánh.

Hàng loạt vi phạm kéo dài

Theo tìm hiểu của phóng viên, trong khoảng thời gian hơn 10 năm, HTX chế biến lâm sản Lang Chánh đã xây dựng các hạng mục công trình trong nhà máy mà không có giấy phép xây dựng. Từ hồ xử lý nước thải, nhà nghỉ ca công nhân, kho hóa chất, kho phụ liệu, nhà ăn công nhân, khu bể ngâm ủ, bể thu gom nước thải đến nhà để nguyên liệu, khu xử lý nước thải, tất cả đều thi công xây dựng mà không xin phép cơ quan chức năng. Có những hạng mục công trình thi công trên diện tích lên đến hơn 2.000m2 nhưng không có giấy phép xây dựng.

Bên cạnh đó, năm 2018, HTX chế biến lâm sản Lang Chánh còn ngang nhiên xây dựng công trình ngoài ranh giới khu đất dự án được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tổng mặt bằng quy hoạch. Đó là các hạng mục: Hồ chứa nước sau xử lý số 1 và số 2  phía sông Âm; một phần hồ chứa nước số 3 phía sông Âm; một phần bể sục khí. Tổng diện tích các hạng mục xây dựng lấn chiếm hơn 1.400m2. Phần xây dựng lấn chiếm nêu trên được xác định trên khu đất Sông Âm do UBND thị trấn Lang Chánh quản lý.

Cũng theo tìm hiểu của PV, tháng 6/2021, Đoàn Thanh tra theo quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa về việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực đất đai, tài nguyên nước, bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất giấy, bột giấy, vàng mã, chế biến lâm sản, tinh bột sắn trên địa bàn tỉnh đã tiến hành thanh tra tại HTX chế biến lâm sản Lang Chánh.

Kết quả thanh tra lĩnh vực bảo vệ môi trường cho thấy, HTX đã có sự thay đổi, điều chỉnh hệ thống xử lý nước thải so với đề án bảo vệ môi trường đã được phê duyệt. Cụ thể: không sử dụng công nghệ xử lý nano; chưa xây dựng bể xử lý lignin 13m3; nước thải chứa dịch ligin lưu giữ trong 3 hồ sinh học tùy nghi và xử lý cùng nước thải xeo giấy. Rác thải công nghiệp, chất thải rắn sinh hoạt thu gom và đốt trong khuôn viên nhà máy, chưa có hợp đồng thu gom xử lý. HTX cũng không có văn bản báo cáo cơ quan đã phê duyệt đề án bảo vệ môi trường về việc hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường; không vận hành hệ thống xử lý nước thải trong tháng 1, tháng 2/2021; không thường xuyên vận hành trạm xử lý nước thải các tháng 3,4,5 năm 2021.

Buông lỏng quản lý?

Làm việc với PV Báo Nhà báo & Công luận, ông Nguyễn Viết Thắng, - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Lang Chánh cho biết, sau khi đoàn thanh tra chỉ ra các lỗi vi phạm, HTX chế biến lâm sản Lang Chánh đã tạm dừng hoạt động để khắc phục.

“Về phía huyện, chúng tôi đã có văn bản tăng cường giám sát việc thực hiện khắc phục các lỗi vi phạm của doanh nghiệp. Đồng thời, đôn đốc, yêu cầu doanh nghiệp nếu muốn khôi phục sản xuất thì phải đảm bảo các quy định về bảo vệ môi trường. Sau đó có báo cáo để các sở, ngành thẩm định trình UBND tỉnh quyết định. Nếu đảm bảo các điều kiện sẽ được hoạt động trở lại. Nếu không đủ điều kiện thì doanh nghiệp phải chuyển đổi ngành nghề sản xuất” - ông Thắng nói.

Khi được hỏi về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc để xảy ra sai phạm hàng loạt từ trật tự xây dựng, đất đai, môi trường, kéo dài trong nhiều năm, vị trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Lang Chánh cho rằng: HTX chế biến lâm sản Lang Chánh hoạt động từ trước khi hình thành Khu Công nghiệp Bãi Bùi. Do đó, một số hạng mục xây dựng từ trước đã vi phạm trật tự xây dựng.

“Thực tế, thời kỳ đầu, do có rất ít doanh nghiệp đầu tư vào huyện miền núi nên địa phương cũng có những chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư. Khi xảy ra vi phạm, chúng tôi cũng đã kiểm tra, lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm dường như chưa đủ mạnh đối với các cơ sở sản xuất. Tới đây, chủ trương của tỉnh là sẽ xử phạt nghiêm từng hành vi vi phạm cụ thể để tăng cường tính răn đe đối với các đơn vị chấp hành không tốt” – ông Thắng trần tình.

Thông tin từ UBND tỉnh Thanh Hóa cho biết, ngày 12/8, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang đã ký Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với HTX chế biến lâm sản Lang Chánh. Đơn vị này có 2 hành vi vi phạm hành chính, bị xử phạt tổng cộng 100 triệu đồng. Cụ thể: hành vi thực hiện không đúng một trong các nội dung đề án bảo vệ môi trường chi tiết đã được phê duyệt (không sử dụng công nghệ xử lý nano; chưa xây dựng bể xử lý lignin 13m3; nước thải chứa dịch ligin lưu giữ trong 3 hồ sinh học tuy nghi và xử lý cùng nước thải xeo giấy) bị xử phạt 60 triệu đồng; Hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình không có giấy phép xây dựng mà theo quy định phải có giấy phép xây dựng bị xử phạt 40 triệu đồng. Quyết định xử phạt vi phạm hành chính buộc HXT chế biến lâm sản Lang Chánh phải khôi phục lại tình trạng ban đầu, tháo dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm trong thời gian 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định xử phạt.

Đối với hạng mục công trình xây dựng lấn chiếm đất do UBND thị trấn Lang Chánh quản lý, UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đã ban hành quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính do đã hết thời hiệu xử phạt theo quy định tại Điều 6 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Liên quan đến vi phạm lĩnh vực bảo vệ môi trường tại Khu công nghiệp Bãi Bùi, thị trấn Lang Chánh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Ðức Giang cũng vừa ký Quyết định xử phạt Công ty CP chế biến lâm sản Lang Chánh tổng số tiền 114 triệu đồng do doanh nghiệp này đã xả nước thải vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 10 lần trở lên, lưu lượng nhỏ hơn 5m3/ngày đêm. Cụ thể: để nước thải trong bể xử lý sinh học tùy nghi bị rò rỉ, ngấm ra khu đất bãi bồi các hộ dân đang trồng cây hoa màu, lưu lượng 4m3/ngày đêm. Kết quả phân tích mẫu chất lượng nước thải cho thấy; chỉ tiêu độ màu vượt 12,74 lần, chỉ tiêu BOD5 vượt 5,67 lần, chỉ tiêu COD vượt 3,43 lần, chỉ tiêu TSS vượt 2,91 lần.

Quang Duy