Thông báo kết luận thanh tra số 2365/TB-TTCP ngày 31/12/2019 về việc chấp hành pháp luật trong công tác quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp tại một số công ty, doanh nghiệp được giao, thuê đất trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Thời gian thanh tra từ năm 2012 đến năm 2018; tập trung vào các huyện, thị xã có nhiều khiếu nại, tố cáo.

Theo Thanh tra Chính phủ, trong quá trình thực hiện sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường, doanh nghiệp nhà nước theo các Nghị định của Chính phủ, UBND tỉnh Đắk Nông đã thu hồi 113.346 ha đất, rừng của các nông, lâm trường giao cho các Ban quản lý rừng, Khu bảo tồn thiên nhiên, Vườn quốc gia...

Trong đó, UBND tỉnh đã giao hơn 44.520 ha đất cho 52 công ty, doanh nghiệp tư nhân thuê để thực hiện 54 dự án nông, lâm nghiệp theo hình thức công ty, doanh nghiệp thỏa thuận địa điểm với các nông, lâm trường để lấy đất. Sau đó, UBND tỉnh ra quyết định thu hồi đất của nông, lâm trường với các lý do nông lâm trường tự nguyện trả lại đất hoặc lý do để cho doanh nghiệp tư nhân thuê đất thực hiện dự án là không đúng quy định.

Kết luận thanh tra nêu rõ: "Việc quản lý, sử dụng đất, rừng sau khi thực hiện sắp xếp, đổi mới theo Nghị định 200/2004/NĐ-CP tại các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý từng để xảy ra nhiều sai phạm, nhiều diện tích rừng bị hủy hoại, đất rừng bị lấn chiếm; công tác bảo vệ rừng chưa được kịp thời, để rừng tự nhiên bị chặt phá, đất rừng bị lấn chiếm, một số đơn vị để mất đất rừng với diện tích lớn...".

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, tổng hợp báo cáo, tính đến tháng 5/2018, một số công ty nông lâm nghiệp, ban quản lý rừng đang quản lý, sử dụng đã buông lỏng quản lý để diện tích đất, rừng bị xâm chiếm lớn như: Công ty TNHH Một thành viên cao su Phú Riềng; Công ty TNHH Một thành viên lâm nghiệp Đức Hòa; Công ty TNHH Một thành viên lâm nghiệp Đắk Măng (nay là Ban quản lý rừng phòng hộ Đắk Măng); Công ty TNHH Một thành viên lâm nghiệp Đắk N'tao; Công ty TNHH Một thành viên lâm nghiệp Quảng Sơn; Trung đoàn 726 (Binh đoàn 16).

Kết luận nêu rõ: Để xảy ra sai phạm trên, trách nhiệm thuộc về lãnh đạo UBND tỉnh, Giám đốc các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giám đốc các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp, Giám đốc các Ban quản lý rừng, các công ty, doanh nghiệp được giao, cho thuê đất.

Đồng thời, kết luận cũng cho biết, UBND tỉnh cho 43 công ty, DN thuê đất để thực hiện 44 dự án đầu tư quản lý, bảo vệ rừng, trồng rừng và sản xuất nông lâm kết hợp, với tổng diện tích hơn 33.900 ha, trong đó 448 ha nằm ngoài quy hoạch 3 loại rừng là không đúng với quy định.

Việc UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư cho 18 dự án chưa được thẩm định nhu cầu sử dụng đất, điều kiện cho thuê đất là không đúng quy định.

Một số doanh nghiệp sau khi được UBND tỉnh cho thuê đất đã xảy ra vi phạm, để bị lấn chiếm đất, rừng, rừng bị phá vỡ với tỷ lệ lớn, nhưng đến thời điểm thanh tra (tháng 8/2018), các vi phạm này chưa được xử lý theo quy định của pháp luật, như: Công ty TNHH Duy Hòa có dấu hiệu chuyển nhượng đất trái phép; DN tư nhân Phạm Quốc; Công ty CP Mắc Ca Nữ Hoàng.

Một số công ty, doanh nghiệp được giao, thuê đất để thực hiện dự án không chấp hành nghĩa vụ tài chính, còn nợ tiền, những chưa có biện pháp kiên quyết thu hồi, chưa xử lý phạt chậm nộp theo quy định, điển hình như: Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đức Hòa 37,552 tỷ đồng; Công ty TNHH khai thác khoáng sản Đắk Nông Sài Gòn 1,359 tỷ đồng; Công ty CP Đông Bắc 2,652 tỷ đồng; Công ty TNHH Hào Quang 1,408  tỷ đồng; Công ty CP chế biến Nông lâm sản dược liệu sạch 3,225 tỷ đồng. Ngoài ra một số DN sai phạm, sử dụng đất không hiệu quả, UBND tỉnh đã thu hồi nhưng việc xử lý nghĩa vụ tài chiến chưa dứt điểm như Công ty CP ĐTXD 59; Công ty TNHH Bảo Lam; Công ty TNHH Greenfeed.

Bên cạnh đó, việc UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi 50,2ha đất, phê duyệt phương án bồi thường, xác định giá trị và chỉ đạo ứng ngân sách bồi thường tài sản trên đất cho Công ty CP Daknoruco hơn 4,6 tỉ đồng để mở rộng thị trấn Đắk Buk So, huyện Tuy Đức là không đúng quy định về bồi thường hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.

Ngoài những sai phạm nêu trên, tình hình khiếu kiện tranh chấp đất giữa người dân với một số doanh nghiệp được giao, thuê đất trên địa bàn trong thời gian qua diễn biến phức tạp, còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh hình thành điểm nóng.

Theo kết luận thanh tra, nguyên nhân chính là do khi thu hồi đất của các nông lâm trường cho các công ty, doanh nghiệp thuê đất, các cơ quan chức năng của tỉnh thiếu kiểm tra, rà soát các đối tượng đang sử dụng đất nằm trong diện tích đất thu hồi để có phương án giải quyết hợp lý, việc quản lý của cơ quan nhà nước bị buông lỏng…

Từ những kết luận trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo, nguyên lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm các nội dung kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Công an, Kế hoạch Đầu tư, UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình về xử lý, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.

Liên quan đến các vi phạm của lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông, Ủy ban kiểm tra Trung ương đã có Thông báo số 555/TB-UBKTTW ngày 14/12.2018 kết luận và xử lý vi phạm đối với: Phó Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Ban cán sự đảng, Chủ tịch UBND tỉnh; một số là Ủy viên Ban chấp hành, nguyên Ủy viên Ban chấp hành, Tỉnh ủy viên, Ủy viên Ban cán sự đảng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định số 1142, 1143, 1144, 1145/QĐ-TTg ngày 9/9/2019 xử lý kỷ luật đối với Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và 2 đồng chí nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh.

Minh Chí