Những người đoạt giải Nobel lên tiếng phản đối “hàng động” của 9 tỷ phú mới nổi 

Thông tin của Oxfam vừa phát đi sáng nay (20/5) cho biết, trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh về Y tế toàn cầu của các nhà lãnh đạo G20, Liên minh Vắc xin cho Tất cả mọi người (thành viên bao gồm Global Justice Now, Oxfam và UNAIDS) thông tin rằng đã có ít nhất 9 tỷ phú mới nổi kể từ khi đại dịch COVID-19 xảy ra, nhờ vào lợi nhuận kếch xù của các hãng dược lớn sở hữu độc quyền vắc xin COVID-19.  

Theo Oxfam, các thành viên chủ chốt của G20 sẽ nhóm họp vào ngày mai (21/5) bao gồm Anh và Đức những quốc gia đang cản trở nỗ lực thúc đẩy nguồn cung vắc xin thông qua việc chấm dứt bảo hộ độc quyền sản xuất vắcxin trong bối cảnh COVID-19 tiếp tục gây chết chóc kinh hoàng ở Ấn Độ và Nepal - nơi mới chỉ tiêm chủng được một phần nhỏ dân số. 

Thông tin ban đầu cho thấy, tổng tài sản ròng của 9 tỷ phú mới nổi lên đến 19,3 tỷ USD - gấp 1,3 lần số tiền cần thiết để tiêm ngừa cho toàn bộ dân số các quốc gia thu nhập thấp nhất. Trong khi đó, đây là quốc gia chiếm tới 10% dân số thế giới nhưng chỉ mới nhận được 0,2% nguồn cung vắc xin toàn cầu, do sự thiếu hụt vắc xin trầm trọng. 

Đặc biệt, khối tài sản của 8 tỷ phú hiện tại với danh mục đầu tư rộng khắp các Tập đoàn dược đang sản xuất vắc xin COVID-19 cũng đã tăng thêm 32,2 tỷ USD – con số đủ để tiêm chủng đầy cho toàn bộ dân số Ấn Độ. 

Đáng lưu ý, Liên minh vắc xin cho Tất cả mọi người cho biết họ đã phân tích dữ liệu danh sách tỷ phú của Forbes và chỉ ra một nhóm nhỏ đếm trên đầu ngón tay những người thu lợi khổng lồ từ vắcxin do nguồn ngân sách công đầu tư. 

Bà Anna Marriott - Quản lý Chính sách Y tế của Oxfam cho biết, đây là minh chứng cho thất bại của nhân loại trong việc kiểm soát con virus “quái ác” này, khi chúng ta nhanh chóng tạo ra những tỷ phú vắcxin mới nhưng lại không thể tiêm chủng cho hàng tỷ người đang cần sự bảo vệ. 

“Những tỷ phú này là chủ nhân của khối lợi nhuận khổng lồ mà các hãng dược lớn đang thu được từ việc nắm giữ độc quyền vắc xin. Vắc xin COVID-19 được đầu tư từ tiền ngân sách công, nên trước hết phải là tài sản công, không phải một cơ hội kiếm lời của một số ít người. Chúng ta cần phải khẩn cấp chấm dứt sở hữu độc quyền để nhân rộng sản xuất vắc xin, giảm giá thành và triển khai tiêm chủng cho toàn thế giới, bà Anna Marriott nhấn mạnh. 

Liên minh Vắc xin cho Tất cả mọi người cho rằng sự độc quyền này cho phép các tập đoàn dược kiểm soát hoàn toàn nguồn cung và giá vắc xin, đẩy lợi nhuận của họ lên cao trong khi tạo thêm khó khăn cho các nước nghèo tìm kiếm đủ số vắc xin cho người dân. Đặc biệt, trong bối cảnh nhà đầu tư trên thị trường tiếp tục gia tăng tỷ trọng sở hữu cổ phiếu của 9 tỷ phú ngành dược mới nổi với kỳ vọng về những khoản lợi nhuận lớn thu được từ độc quyền vắc xin COVID-19. 

Ở một diễn biến khác, đầu tháng 5/2021, Hoa Kỳ cũng đã lên tiếng ủng hộ đề xuất của Nam Phi và Ấn Độ tại cuộc họp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc dỡ bỏ tạm thời bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với vắc xin COVID-19. Động thái này nhận được sự ủng hộ của hơn 100 quốc gia đang phát triển.  

Gần đây nhất là Tây Ban Nha cùng giáo hoàng và hơn 100 nhà lãnh đạo trên thế giới cũng như những người đoạt giải Nobel đã thể hiện sự đồng thuận trong vấn đề này. 

Trong khi đó, tại những quốc gia giàu có khác, gồm cả Anh và Đức vẫn đang đặt lợi ích của các công ty dược lên trước phúc lợi của nhân loại. Còn tại ý Italia – quốc gia sẽ đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh G20 về Y tế toàn cầu vào ngày mai (21/5) vẫn giữ vị trí trung lập, giống như Canada và Pháp.  

Tài sản 9 tỷ phú mới nổi “thừa sức” tiêm vắc xin cho toàn bộ các nước thu nhập thấp 

Bình luận về vấn đề này, bà Heidi Chow - Quản lý Cấp cao về Chính sách và Chiến dịch của Global Justice Now cho biết, trong khi Ấn Độ có hàng nghìn người chết mỗi ngày, thật khó để chấp nhận rằng Anh, Đức và nhiều quốc gia khác muốn đặt lợi ích của các tỷ phú sở hữu các tập đoàn dược lớn lên trước nhu cầu khẩn thiết của hàng triệu người.

Chúng ta đang có những loại vắc xin hiệu quả cao, được phát minh nhờ số tiền thuế khổng lồ của người dân. Thật không công bằng khi một số cá nhân đang thu lợi từ vắc xin, trong khi hàng trăm triệu người phải đối mặt với làn sóng thứ hai và thứ ba mà hoàn toàn không được bảo vệ.

"Điều này tố cáo một số Chính phủ đã phản bội người dân, cho phép một số ít người làm việc cho các hãng dược trở thành tỷ phú trên những đồng thuế do người dân đóng góp để dập tắt đại dịch COVID-19", bà Heidi Chow khẳng định.

Còn bà Winnie Byanyima - Giám đốc Điều hành UNAIDS cho biết, trong khi các công ty thu được lợi nhuận khổng lồ từ vắc xin COVID-19 và từ chối chia sẻ khoa học và công nghệ của họ để tăng nguồn cung vắc xin toàn cầu. Thế giới đang tiếp tục phải đối mặt với nguy cơ các biến thể mới có thể vô hiệu hoá vắc xin và đẩy nhân loại vào vòng hiểm nguy một lần nữa.

“Chúng ta đã phải trả một cái giá khủng khiếp bằng tính mạng con người cho đại dịch. Việc lợi nhuận tiếp tục được đặt lên trên sinh mạng là điều đáng lên án”, Giám đốc Điều hành UNAIDS nhấn mạnh.

Liên minh Vắcxin cho Tất cả mọi người là một chiến dịch vận động của các tổ chức y tế, nhân đạo và quyền con người, các nhà lãnh đạo thế giới, chuyên gia y tế, các nhà lãnh đạo tín ngưỡng và các nhà kinh tế học, ủng hộ việc vắcxin COVID-19 được sản xuất nhanh chóng ở quy mô lớn, được coi như tài sản chung toàn cầu, không có bảo hộ sở hữu trí tuệ và được cung cấp miễn phí cho tất cả mọi người ở mọi quốc gia.   

Số liệu về tiêm chủng cho tất cả các quốc gia nghèo nhất dựa trên định nghĩa về các nước thu nhập thấp, với dân số là 775.710.612 người (theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc năm 2020). Chi phí vắc xin trung bình là 19 USD, dựa trên trung bình của chi phí vắc xin tầm trung của 5 nhà sản xuất hàng đầu.

Tuy nhiên, giá thực tế thấp hơn nhiều, và con số 19 USD chỉ mang tính minh hoạ, không thể hiện sự ủng hộ cho những mức giá cao đến phi lý này.  

Danh sách 9 tỷ phú vắc xin mới nổi xếp theo thứ tự tài sản ròng do Forbes công bố vào ngày 6/4/2021 

1. Stéphane Bancel - CEO của Moderna (tài sản 4,3 tỷ USD)

2. Ugur Sahin, CEO và đồng sáng lập BioNTech (4 tỷ USD)

3. Timothy Springer – một nhà miễn dịch học và nhà đầu tư sáng lập của Moderna (2,2 tỷ USD)

4. Noubar Afeyan – Chủ tịch của Moderna (1,9 tỷ USD)

5. Juan Lopez Belmonte – Chủ tịch của ROVI là công ty sản xuất và đóng gói vắc-xin Moderna(1,8 tỷ USD)

6. Robert Langer – nhà khoa học và nhà đầu tư sáng lập Moderna (1,6 tỷ USD)

7. Zhu Tao - đồng sáng lập và phụ trách chính về khoa học tại CanSino Biologics (1,3 tỷ USD)

8. Qiu Dongxu, đồng sáng lập và phó chủ tịch cấp cao tại CanSino Biologics (1,2 tỷ USD)

9. Mao Huinhoa, đồng sáng lập và phó chủ tịch cấp cao tại CanSino Biologics (1 tỷ USD)      

Ngọc An