Theo Bộ Giao thông vận tải, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 gồm 11 dự án thành phần với tổng chiều dài là 652,86km, trong đó có 08 dự án đầu tư công và 03 dự án đầu tư theo phương thức đối tác công - tư.

Hiện có 07/11 dự án đang cơ bản đáp ứng tiến độ; 04/11 dự án chưa đáp ứng tiến độ (Diễn Châu - Bãi Vọt, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây). Trong đó, có 01/11 dự án đã hoàn thành (Cao Bồ - Mai Sơn), dự kiến 01/11 dự án chậm tiến độ so với kế hoạch và 09/11 dự án còn lại phấn đấu hoàn thành đúng kế hoạch.

Cũng theo Bộ Giao thông vận tải, trên địa bàn các tỉnh từ Ninh Bình đến Nghệ An có 5 dự án đường bộ cao tốc thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017 - 2020 gồm: Tuyến cao tốc Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt. Trong đó dự án Cao Bồ - Mai Sơn đã khánh thành; dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45 đạt 59% tiến độ và các dự án còn lại đạt từ 10 - 14%, riêng dự án Diễn Châu - Bãi Vọt mới đạt 1,5%.

Ngày 4/2, sau khi kiểm tra công tác thi công các dự án cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 và cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu qua địa phận các tỉnh Ninh Bình - Thanh Hóa - Nghệ An, thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì họp kiểm điểm tiến độ Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017 – 2020.

Thủ tướng cho biết, qua kiểm tra thực tế và làm việc, có hai vấn đề nổi lên cần giải quyết liên quan tới các dự án cao tốc.

Vấn đề thứ nhất là mỏ vật liệu thông thường cho các dự án cao tốc. Hiện theo quy định, các cơ quan chức năng giao các mỏ này cho các thể nhân và pháp nhân đáp ứng đủ điều kiện, nhưng thực tiễn kiểm tra cho thấy pháp nhân được giao rất ít mà chủ yếu là giao cho thể nhân. Điều này không sai so với quy định, nhưng đã nảy sinh vướng mắc lớn khi nhiều thể nhân găm hàng vật liệu trong lúc chúng ta cần đẩy nhanh tiến độ các dự án cao tốc, khiến cản trở tiến độ, nâng giá, gây cạnh tranh không lành mạnh và nảy sinh nhiều tiêu cực.

Theo Thủ tướng, các nghị quyết của Chính phủ đã giải quyết được một phần vấn đề nhưng chưa giải quyết được tận gốc. Việc này có lỗi của cơ quan nhà nước đã không kiểm tra, giám sát tổng thể, toàn diện, quyết liệt để đề xuất các cấp có thẩm quyền sửa đổi quy định liên quan, cần rút kinh nghiệm sâu sắc.

Thủ tướng yêu cầu các địa phương tập trung làm đúng tinh thần Nghị quyết 60 và 133 của Chính phủ. Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương rà soát các quy định, quy định nào không sát thực tiễn cuộc sống thì phải đề xuất sửa ngay. Không để đất, đá, sỏi, cát thuộc sở hữu toàn dân nhưng do cách quản lý không tốt khiến thất thoát tài sản, giá trị chênh lệch rơi vào túi tư nhân, không để thêm một khâu trung gian nữa cản trở sự phát triển, không gây phiền hà cho doanh nghiệp và người dân, chống tiêu cực, tham nhũng. Các địa phương kiểm tra, giám sát theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cùng các nhà thầu, các chủ đầu tư bám sát thực tế, báo cáo cấp có thẩm quyền các vấn đề vướng mắc.

Vấn đề thứ hai liên quan tới khâu giải phóng mặt bằng. Muốn giải phóng mặt bằng tốt, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc để làm thật tốt công tác tuyên truyền, vận động giúp người dân hiểu rõ về tầm quan trọng, ý nghĩa của dự án, đồng thời có chính sách đền bù thỏa đáng. Thủ tướng yêu cầu các địa phương tiếp tục quan tâm, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho người dân đã nhường mặt bằng cho các dự án.

Phải kiểm tra, rà soát lại để thực hiện bằng được chủ trương của Đảng, Nhà nước là bảo đảm người dân tại nơi ở mới có đời sống có bằng hoặc hơn nơi ở cũ, hướng tới cuộc sống năm sau phải hơn năm trước, nếu kém hơn thì phải có giải pháp ngay. "Không phải người dân bàn giao mặt bằng xong, vỗ tay, hoan hô là hết trách nhiệm với người dân", Thủ tướng nêu rõ và nhấn mạnh, có như vậy, người dân mới tin tưởng và tiếp tục ủng hộ các dự án khác trong tương lai.