Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký quyết định số 1225/QĐ-TTg về việc công nhận xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đối với Quần thể Thương cảng Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.

Tại quyết định, Phó Thủ tướng giao Bộ trưởng VHTT&DL, Chủ tịch UBND các cấp nơi có di tích được xếp hạng trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Theo tài liệu lịch sử, Thương cảng Vân Đồn được thành lập năm 1149 dưới thời vua Lý Anh Tông. Đây là trung tâm giao thương lớn và quan trọng của Việt Nam lúc bấy giờ với nhiều thuyền buôn từ khắp châu Á và châu Âu đến buôn bán, trao đổi hàng hóa.

Tồn tại từ giữa thế kỷ thứ XII đến cuối thế kỷ XVIII, Thương cảng Vân Đồn có hệ thống bến thuyền thương mại trên nhiều đảo trong vịnh Bái Tử Long. Trên diện tích khoảng 200km2, có các bến: Cống Đông, Cống Tây (xã Thắng Lợi); Cái Làng, Cống Cái (xã Quan Lạn); Cái Cổng, Con Quy (xã Minh Châu); Cống Yên, Cống Hẹp (xã Ngọc Vừng) thuộc huyện Vân Đồn ngày nay.

Từ cuối thời Trần và đầu thời Lê, vai trò của Thương cảng Vân Đồn và vùng cảng biển Đông Bắc trong hệ thống hải thương khu vực và quốc tế được biết đến nhiều qua chức năng trung chuyển và xuất khẩu gốm sứ.

Trong đó, cùng với việc trung chuyển gốm sứ của Trung Quốc tới các khu vực, Vân Đồn còn được biết đến như cửa ngõ đưa gốm sứ Đại Việt (men nâu thời Trần và men lam thời Lê sơ) ra thị trường quốc tế.

Qua nghiên cứu khảo cổ trong vài chục năm trở lại đây, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều bến bãi với những mảnh vỡ đồ gốm, sành, sứ… trên các bãi biển và dưới lòng đất.

Ngoài ra, trên dấu tích nền nhà cổ ở Vân Đồn từ Cống Đông, Cống Hẹp, Cống Yên, Ngọc Vừng đến Minh Châu, Quan Lạn… thường bắt gặp các hũ sành đựng tiền đồng cổ thuộc các triều đại phong kiến Trung quốc từ thời nhà Đường tới thời nhà Thanh, tiền Việt Nam từ thời nhà Lý tới thời nhà Nguyễn…

Thương cảng Vân Đồn đã được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia năm 2003, bao gồm nhiều di tích thuộc bến thuyền cổ.

Như vậy, cùng với di tích kiến trúc - nghệ thuật đình Trà Cổ cũng vừa được xếp hạng, tỉnh Quảng Ninh đã có 8 di tích quốc gia đặc biệt.

Danh sách 6 di tích đã được xếp hạng trước đó của tỉnh Quảng Ninh gồm: Vịnh Hạ Long (TP Hạ Long); di tích lịch sử Bạch Đằng (TP Uông Bí và thị xã Quảng Yên); di tích lịch sử Yên Tử (TP Uông Bí và thị xã Đông Triều); di tích lịch sử Nhà Trần (thị xã Đông Triều); di tích lịch sử đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả và huyện Vân Đồn); khu di tích Hồ Chủ Tịch ở đảo Cô Tô (huyện Cô Tô).

Khánh Ngọc