Tại diễn đàn Tiết kiệm năng lượng - Từ hoạch định chính sách quốc gia đến hành động thực tế” do Văn phòng Ban Chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công thương) phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức vào ngày 25/10, các diễn giả đã chia sẻ thông tin tới cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ về các cơ chế, chính sách liên quan đến công tác tiết kiệm năng lượng/ tiết kiệm điện nói riêng và sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nói chung.

Các diễn giả tham dự diễn đàn.

Hành lang pháp lý

Phát biểu tại diễn đàn, ông Đặng Hải Dũng, Phó Chánh văn phòng Ban chỉ đạo tiết kiệm năng lượng (Bộ Công thương) cho biết, vấn đề an ninh năng lượng ảnh hưởng rất lớn đến đời sống hàng ngày. Trong cuộc chiến Ukraine dù gián đoạn năng lượng ở một nơi rất xa, tuy nhiên trong giai đoạn toàn cầu hoá đã ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến hầu hết các quốc gia như tình trạng lạm phát.

Việc tiết kiệm năng lượng đã được quy định trong luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có hiệu lực từ năm 2011, trọng đó tập trung vào các doanh nghiệp có quy mô lớn, các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm.

Đồng thời, Chính phủ cũng đã phê duyệt và tổ chức thực hiện những chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ giai đoạn 2006 cho đến nay.

Ông Nguyễn Đình Hiệp, Chủ tịch hội Khoa học và công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam cho biết, Nghị định 102/2003/NĐ-CP về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là văn bản pháp lý quan trọng về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong tất cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh và đời sống ở cấp quốc gia.

Hiện nay có hơn 3000 doanh nghiệp chiếm khoảng 38% tổng năng lượng toàn xã hội còn lại là khuyến khích, sắp tới Luật sửa đổi theo hướng mở rộng đối tượng bắt buộc phải thực hiện (chiếm 75-80%) mức năng lượng của toàn xã hội. Ngoài ra vẫn phải khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo điều kiện nhân lực và nguồn vốn để triển khai thực hiện hiệu quả.

Đồng thời, đây là cũng dấu mốc đầu tiên để hình thành ngành công nghiệp về tiết kiệm năng lượng, sau đó chúng ta có Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, các chương trình này đã cụ thể hóa tất cả các hoạt động về tiết kiệm năng lượng trên phạm vi cả nước.

Cụ thể, chương trình VNEEP 1 đã tiết kiệm được khoảng 4%, VNEEP 2 được trên 6% nhiều sản phẩm đã được dán nhãn. Bộ luật khi được Quốc hội thông qua luôn được cập nhật bổ sung, sửa đổi để phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia năng lượng cho rằng, kết quả đạt được chưa xứng đáng với tiềm năng ở Việt Nam do còn nhiều vướng mắc, nhất là về chế tài và các quy định liên quan.

Bài toán nhân lực

T.S Dương Trung Kiên - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Điện lực chia sẻ: “Khi triển khai chương trình kiểm toán năng lượng, tiềm năng ở Việt Nam còn rất lớn. Nước ta là nước phát triển, công nghệ cần cải tiến. Để cải tiến, cần xác định cải tiến cái gì, nguồn vốn ở đâu. Doanh nghiệp cũng nhìn nhận ra họ cần cải tiến, nhất là đối với bài toán nhân lực”.

Ông đánh giá thêm về nguồn nhân lực hiện nay: “Vấn đề quản lý năng lượng đặt ra yêu cầu cần nhân lực. Mà muốn có nhân lực thì phải qua đào tạo, được cấp chứng chỉ. Chúng ta sẽ làm việc với 52 quy định nên nhân lực phải trang bị kiến thức và năng lực cần có, có những tiêu chuẩn riêng.

Nhìn chung, nguồn nhân lực còn chưa thực sự tốt, về cả số lượng và chất lượng, với các giải pháp chưa đầy đủ và toàn diện. Muốn có 1 đội ngũ đủ trình độ, đủ tâm huyết để triển khai các giải pháp và công tác tư vấn thì cần đặt ra mục tiêu cụ thể. Đây là bài toán khó cần cải tiến”.

Nguồn nhân lực phải đào tạo lâu dài, tốn nhiều chi phí và công sức. Hiện nay, nhiều trường đại học, cao đẳng đã liên tục tuyển sinh và mở ra các ngành quản lý năng lượng nhằm đào tạo ra một thế hệ đội ngũ nhân lực có năng lực nghề nghiệp.

Vì thế đòi hỏi Chính phủ và các đơn vị có liên quan cần có các cơ chế chính sách, hỗ trợ định hướng cho nguồn nhân lực, mở rộng cơ hội để sinh viên tiếp cận đến các chương trình đào tạo, cấp chứng chỉ hành nghề.

Bài và ảnh: Nguyễn Linh