Tổng thống đi ra từ điện ảnh

Có một cảnh trong bộ phim truyền hình hài châm biếm Servant of the People (tạm dịch: Tôi tớ của Nhân dân), khi một nhà lãnh đạo hư cấu của Ukraine đối đầu với phương Tây. “Tôi muốn cảm ơn người đứng đầu IMF và ban giám đốc của họ vì đã lãng phí thời gian cho chúng tôi và cho một cuộc trò chuyện rất có ý nghĩa”, vị tổng thống do chính Volodymyr Zelensky thủ vai nói. Và bởi là một bộ phim hài, tổng thống hư cấu Zelensky còn nói thêm một câu châm biếm: “Cảm thấy biết ơn sâu sắc, tôi muốn nói: Hãy chúi đầu vào mông của bạn!”. Đó là câu nói mang lại nhiều tiếng cười cho khán giả của bộ phim.

Chuyện hư cấu đã trở thành sự thật. Ông Zelensky, 44 tuổi, từ một diễn viên sắm vai tổng thống đã trở thành tổng thống đắc cử thực sự của Ukraine vào năm 2019. Và cũng như trong bộ phim truyền hình dài tập mà ông thủ vai chính, Zelensky cũng đang phải đối mặt với thách thức để giúp Ukraine đứng vững trước rất nhiều thách thức, không chỉ bởi quân đội Nga đang áp sát biên giới, mà còn cả những sức ép chính trị từ phương Tây.

Tháng trước, ông Zelensky đã trách ông Joe Biden một cách khó hiểu khi Tổng thống Mỹ nói rằng "cuộc tấn công nhỏ" của Nga có thể gây ra một phản ứng ít mạnh mẽ hơn của phương Tây. Chưa hết, ông cũng trách móc phương Tây phóng đại quá mức tình hình, gây ra sự hoảng loạn trong dân chúng Ukraine. Sau đó, ông tiếp tục to tiếng với Washington vì đã rút một số nhà ngoại giao Mỹ và gia đình của họ. Nhưng rồi, chỉ sau đó không lâu, Zelensky lại liên tục phát đi cảnh báo với Mỹ rằng Nga đang chuẩn bị tấn công, đang làm suy yếu nền kinh tế và gây bất ổn cho đất nước ông.

Trước khi theo nghiệp diễn xuất, Zelensky từng lấy bằng luật tại Kiev. Sau đó, ông theo đuổi hài kịch và trở thành một diễn viên hài nổi tiếng. Rồi Zelensky thành lập công ty Kvartal 95, chuyên sản xuất phim hoạt hình và chương trình truyền hình mà bộ phim Servant of the People chính là thành công nhất của ông. Zelensky không chỉ sản xuất bộ phim đó, mà còn đóng vai chính, tức vai một giáo viên dạy sử trở thành tổng thống Ukraine. Bộ phim được phát sóng từ năm 2015 đến năm 2019 và vô cùng nổi tiếng. Đặc biệt hơn, một đảng chính trị cùng tên với bộ phim, tức Tôi tớ của Nhân dân, đã được ông và các nhân viên trong công ty Kvartal 95 thành lập vào tháng 3/2018.

Từ cuối năm 2018, Zelensky đã bắt đầu một chiến dịch tranh cử tổng thống thực sự ngoài đời. Nhờ sự nổi tiếng và tầm ảnh hưởng của vai diễn tổng thống trong bộ phim “Tôi tớ của Nhân dân”, chiến dịch tranh cử của ông đã thành công vang dội. Ông đã vượt qua mọi đối thủ, kể cả những chính trị gia lão luyện nhận được sự hậu thuẫn của phương Tây hoặc của Nga. Ông Zelensky đã giành chiến thắng tuyệt đối trong cả 2 vòng bầu cử đầu tiên vào ngày 31/3/2019, cũng như cuộc bầu cử cuối cùng vào ngày 21/4/2019. Một trong những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của Zelensky là ông sẽ chỉ làm một nhiệm kỳ, đồng thời tuyên bố: "Tôi hứa, tôi sẽ không bao giờ làm mọi người thất vọng".

Sẽ là "vai diễn" vĩ đại nhất?

Nhà báo kiêm nhà nghiên cứu Olga Tokariuk tại Kiev cho biết Zelensky đắc cử chủ yếu vì ông là một gương mặt dễ nhận biết hơn bất kỳ chính sách cụ thể nào. Bà nói, ông chỉ đưa ra những lời hứa mơ hồ về việc chống tham nhũng và chấm dứt chiến tranh với các lực lượng ly khai ở Donetsk và Luhansk ở Donbas phía đông Ukraine. Và có thể nói, sự mơ hồ trong chính sách đối ngoại của Zelensky cũng đang được thể hiện trong cuộc khủng hoảng với Nga.

Nhiều chính trị gia và nhà phân tích cũng khẳng định rằng cách xử lý vấn đề của Zelensky thực sự giống như một bộ phim hài kịch. Pavlo Klimkin, cựu Ngoại trưởng Ukraine nói: “Thông điệp về mối đe dọa từ Nga của ông ấy là một mớ hỗn độn”.

Zelensky hy vọng trở thành “một người tốt cho mọi người”, Maria Zolkina thuộc Tổ chức Sáng kiến Dân chủ, một tổ chức tư vấn ở Kiev cho biết. Nhưng ngay khi bước từ phim ảnh ra đời thực, ông đã vỡ mộng. Các đồng minh cũng nói rằng ngay từ đầu ông đã quá lạc quan. “Ông ấy đã thực sự mơ về một sự chuyển đổi nhanh chóng và thành công giống như trong bộ phim của ông ấy”, Yuriy Vitrenko, người đứng đầu nhóm năng lượng Naftogaz, cho biết.

Các nỗ lực chống tham nhũng của Tổng thống Ukraine cũng rất mơ hồ. Năm ngoái, ông đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Viktor Medvedchuk, một doanh nhân và chính trị gia thân Nga, đồng thời đóng cửa các kênh truyền hình của tỷ phú này, qua đó khiến ông Putin tức giận. Ngược lại Ihor Kolomoisky, một doanh nhân ủng hộ chiến dịch tranh cử của ông và đang bị điều tra ở Mỹ về tội rửa tiền, lại không phải đối mặt với cáo buộc nào ở Ukraine. Các cáo buộc tham nhũng của ông đối với tổng thống tiền nhiệm, Petro Poroshenko, cũng bị các quan chức phương Tây coi là có động cơ chính trị.

Chính phủ của ông Zelensky được điều hành bởi một nhóm nhỏ các phụ tá, một số trong số họ là cộng sự của ông thời ở công ty Kvartal 95 trước đây. Các quan chức châu Âu phàn nàn về một "bong bóng thông tin" xung quanh Zelensky. Rất nhiều quyền lực còn thuộc về Andriy Yermak, người đứng đầu Văn phòng Tổng thống, là một người bạn của gia đình Zelensky, luật sư và nhà sản xuất phim.

Dù thế nào, ông Zelensky cũng đang thực hiện một "vai diễn vĩ đại", nhưng không phải trong phim ảnh mà ngoài đời thực, quyết định vận mệnh của cả một dân tộc, thậm chí ảnh hưởng tới cả châu Âu, cũng như thế giới. Đó là điều mà ai cũng biết, Zelensky cũng biết. Bởi vậy, nếu "vai diễn" tổng thống ngoài đời thực thành công, ông Zelensky sẽ có một vai diễn vĩ đại nhất!

Hải Anh