Nhà nước “bơm” tiền đầu tư, DN lớn vẫn không mặn mà

Theo South China Morning Post, Trung Quốc đang tăng cường kết nối giao thông với vùng Viễn Đông của Nga với tốc độ ngày càng nhanh, bằng một số dự án cơ sở hạ tầng chung nhằm hợp lý hóa thương mại đã hoàn thành trong vài tháng qua.

Cầu Heihe-Blagoveshchensk bắc qua sông Amur được khánh thành vào tháng 6, chuyến đi đầu tiên của tàu Tuyền Châu-Fast East khởi hành vào giữa tháng 9 và cầu đường sắt Tongjiang-Nizhneleninskoye dài 2.200 mét cũng dự kiến được khánh thành trong những tháng tới.

Các nhà phân tích cho rằng đầu tư gần đây của Trung Quốc vào Viễn Đông là để hỗ trợ nhập khẩu dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và hàng hóa nông nghiệp của Nga, nhưng không có dự án thay đổi cuộc chơi hoặc dòng vốn lớn nào được triển khai sau cuộc xung đột của Nga vào Ukraine.

Trước cuộc gây hấn này của Nga, Moscow và Bắc Kinh đã ra tuyên bố rằng tình bạn của họ là "không có giới hạn". Thương mại giữa hai nước sau đó đã bùng nổ.

Đường biên giới chung giữa hai nước rất giàu tài nguyên thiên nhiên như khí đốt tự nhiên, vàng, than đá, kim cương, gỗ và hải sản. Với việc xây dựng Đường sắt Xuyên Siberia vào cuối thế kỷ 19, nó cũng đóng vai trò là trung tâm trung chuyển giữa Châu Á và Châu Âu.

Tuy nhiên, theo ông Sergey Ivanov, một thành viên cấp cao của Viện Lịch sử, Khảo cổ học và Dân tộc học tại Chi nhánh Fast Eastern của Viện Hàn lâm Khoa học Nga, bất chấp việc hoàn thành các dự án giao thông gần đây, các công ty lớn của Trung Quốc thường tránh đầu tư vào Viễn Đông.

Ông nói: “Tôi không nhận thấy bất kỳ thay đổi cấu trúc nào trong các khoản đầu tư của Trung Quốc và với các lệnh trừng phạt đối với Nga, chúng thậm chí còn khó xảy ra hơn. Nhìn chung, chúng tôi thấy sự sụt giảm trong trung hạn”.

Thương mại của Trung Quốc với vùng Viễn Đông của Nga, giáp với tỉnh Hắc Long Giang, đông bắc Trung Quốc, tăng 28% so với năm ngoái lên khoảng 14 tỷ USD vào năm ngoái, chiếm gần 10% tổng thương mại song phương, ông Li Zhanshu, Chủ tịch cơ quan lập pháp hàng đầu của Trung Quốc cho biết trong chuyến thăm Nga vào tháng trước.

Đến cuối tháng 6, nền kinh tế số 2 thế giới đã công bố 54 dự án tại các đặc khu kinh tế tiên tiến và cảng tự do Vladivostok trị giá khoảng 14,7 tỷ USD, ông Li cho biết. Đó là mức tăng đột biến từ mức 2,4 tỷ USD vào năm 2019.

Phó thủ tướng Nga ông Yury Trutnev cho biết trong Diễn đàn Kinh tế Phương Đông vào tháng 9 vừa qua rằng hơn 90% đầu tư nước ngoài vào vùng Viễn Đông là từ Trung Quốc.

Năm 2020, truyền thông Trung Quốc đưa tin nước này chiếm 85% đầu tư vào khu vực, trong khi các quan chức Nga cho biết con số này là 71% trong giai đoạn 2016-19.

Tuy nhiên, các nhà phân tích chỉ ra rằng tỷ lệ đầu tư nước ngoài ngày càng tăng của Trung Quốc có thể không nhất thiết là kết quả của dòng vốn gia tăng, đặc biệt là khi các nhà đầu tư quốc tế rút lui khỏi Nga sau cuộc xung đột Ukraine.

Rủi ro lớn: Căng thẳng địa chính trị

Hai nguồn chi tiêu chính ở Viễn Đông, Nhật Bản và Hàn Quốc, đã bị Moscow dán nhãn là “các quốc gia không thân thiện” hồi tháng 3.

Ông Ivanov cho biết chính sách “xoay trục sang phía Đông” của Nga - được Tổng thống Nga Vladimir Putin công bố vào năm 2012 - không phải nhằm thu hút đầu tư nước ngoài mà là củng cố tài sản trong khu vực do các tập đoàn lớn của Nga nắm giữ.

Ông nói: “Bất kỳ sự mở rộng đầu tư nào của Trung Quốc ở Viễn Đông chắc chắn sẽ dẫn đến câu hỏi đơn giản là liệu các doanh nghiệp lớn của Nga có sẵn sàng chia sẻ tài sản hay không.

Ngoài lĩnh vực năng lượng, Nga đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với Trung Quốc, đặc biệt tập trung vào hàng nông sản.

Jiabei Agricultural Holding, công ty sở hữu 3.100 ha đất nông nghiệp Viễn Đông, chỉ là một công ty có kế hoạch đầu tư trong khu vực. Nó đã công bố chi 400 triệu nhân dân tệ (56,2 triệu USD) từ năm 2022-2025 để nâng cấp cơ sở hạ tầng, mua thêm tài sản và xây dựng một bến cảng ngũ cốc.

Nông nghiệp là một trong những lĩnh vực đầu tư quan trọng được xác định trong lộ trình hợp tác song phương của vùng Viễn Đông vào năm 2018.

Giám đốc một công ty nông nghiệp Trung Quốc tại Viễn Đông cho biết tác động của cuộc gây hấn Ukraine và đại dịch Covid-19 đối với ngành trồng trọt là tương đối nhỏ và hoạt động của công ty này sẽ tiến triển theo kế hoạch.

“Nhưng một rủi ro lớn mà các nhà đầu tư phải đối mặt trong tương lai là căng thẳng địa chính trị, bởi vì sự biến động của tỷ giá hối đoái sẽ có tác động rất lớn đến hoạt động kinh doanh. Chúng tôi sẽ không gây hấn, cũng không rút lui”, một người giấu tên cho biết.

Tổng đầu tư của Trung Quốc vào Nga đã giảm đều trong những năm gần đây, từ 2,96 tỷ USD năm 2015 xuống còn 570 triệu USD vào năm 2020, dữ liệu chính thức cho thấy. Trong khi đó, số liệu năm 2021 không có sẵn.

Ông Anton Kireev, Phó Giáo sư tại Đại học Liên bang Viễn Đông, cho biết cấu trúc đầu tư của Trung Quốc hỗ trợ mô hình kinh tế dựa trên khai thác và xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên.

Tuy nhiên, “khối lượng vốn tích lũy của Trung Quốc không đủ để thay thế các khoản đầu tư ngân sách bị cắt giảm trong khu vực này”, ông viết trên tạp chí Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế số tháng 8 vừa qua.

Hồng Vân (Theo SCMP)