Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, quy định mới có tên “Quy tắc về chống lại việc áp dụng pháp luật nước ngoài và các biện pháp khác ngoài lãnh thổ” được ban hành nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, tránh hoặc giảm thiểu tác động bất lợi đối với các doanh nghiệp Trung Quốc, đồng thời duy trì trật tự kinh tế và thương mại quốc tế.

Theo quy định mới, các cá nhân hoặc doanh nghiệp Trung Quốc phải báo cáo với Bộ trong vòng 30 ngày kể từ khi hoạt động kinh doanh của họ bị ảnh hưởng nếu “ bị ép buộc” tuân thủ luật pháp nước ngoài.

Theo đó, các nhà chức trách sẽ đánh giá “việc tuân thủ có vi phạm luật pháp quốc tế và các chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế hay không” và tác động có thể có đối với “chủ quyền quốc gia, an ninh và lợi ích phát triển của Trung Quốc”.

Nếu phát hiện vi phạm, Bộ sẽ ban hành lệnh cấm doanh nghiệp trên công nhận, thực thi và tuân thủ các luật và biện pháp nước ngoài. Ngoài ra, quy trình báo cáo sẽ được bảo mật theo yêu cầu.

Đây là động thái mới nhất của Trung Quốc trong những nỗ lực nhằm bù đắp tác động từ các lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ. Trước đó, Washington đã đe dọa sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt mới đối với Hồng Kông và Trung Quốc đại lục sau vụ việc bắt giữ hơn 50 chính trị gia đối lập trong một cuộc đột kích rạng sáng.

Theo SCMP, đã có một số suy đoán cho rằng Mỹ cũng có thể cố gắng hạn chế quyền tiếp cận gây quỹ bằng đồng USD đối với các công ty Trung Quốc ở Hồng Kông trong những ngày cuối cùng của chính quyền Trump.

Theo giới phân tích, quy định mới của Bộ Thương mại Trung Quốc đưa ra hôm 9/1 sẽ đặt các công ty đa quốc gia vào tình thế khó xử.

Theo ông Nick Marro, Trưởng bộ phận thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence Unit tại Hồng Kông, nhận định các quy tắc này sẽ khó áp dụng do trên thực tế Mỹ vẫn là thị trường chủ chốt của hầu hết các công ty và các nhà hoạch định chính sách rõ ràng “nhận thức được điều này”.

“Những biện pháp đáp trả mới của Bộ Thương mại Trung Quốc cho thấy tư duy chiến lược có thể đang thay đổi, đến mức các quan chức sẵn sàng buộc các công ty đa quốc gia phải chọn bên”, ông này nói.

Ông Henry Gao, phó giáo sư luật tại Đại học Quản lý Singapore, cho biết quy định yêu cầu các cá nhân và tổ chức Trung Quốc báo cáo với Bộ về bất kỳ tác động nước ngoài nào là “khắc nghiệt hơn nhiều” so với dự đoán của ông.

Theo ông Gao, dự kiến sẽ có ​​nhiều công ty Mỹ bị ảnh hưởng. Bởi theo Điều 9 của quy định mới, bất kỳ công ty nào tuân thủ lệnh trừng phạt đối với các thực thể Trung Quốc đều có thể bị kiện và chịu bồi thường tại Trung Quốc.

Hàng loạt biện pháp trừng phạt

Trong năm vừa qua, Washington đã tung ra hàng loạt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức và công ty của Trung Quốc và Hồng Kông, cũng như đe dọa sẽ trừng phạt các tổ chức hợp tác liên quan.

Ngày 7/12, trang web của Bộ Tài chính Mỹ công bố áp dụng các biện pháp trừng phạt bao gồm đóng băng tài sản và trừng phạt tài chính đối với 14 Đại biểu Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (Quốc hội) Trung Quốc sau cáo buộc đã can thiệp đến vấn đề nội bộ Hồng Kông.

Tuần trước, cơ quan quản lý lĩnh vực tài chính của Trung Quốc tuyên bố rằng các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các công ty hoặc cá nhân là không có cơ sở pháp lý ở Hồng Kông hoặc đại lục .

Mỹ cũng đã đưa hàng chục công ty Trung Quốc khác vào danh sách đen bao gồm nhà sản xuất chip hàng đầu SMIC và nhà sản xuất máy bay không người lái DJI. Các công ty Mỹ bị hạn chế bán sản phẩm cho các công ty này vì lý do an ninh quốc gia.

Những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như Huawei, ByteDance, Alibaba và Tencent cũng đã bị cuốn vào cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Mỹ đã thắt chặt hạn chế đối với quyền truy cập của Huawei vào chip Mỹ vào năm ngoái, trong khi ByteDance có trụ sở tại Bắc Kinh, chủ sở hữu của TikTok, không đáp ứng được thời hạn do Mỹ đưa ra là ngày 4/12 năm ngoái.

Theo dự kiến, vào hôm 11/1, Sở Giao dịch Chứng khoán New York sẽ chính thức hủy niêm yết cổ phiếu của China Telecom, China Mobile và China Unicom trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ, nhằm tuân thủ lệnh điều hành do Tổng thống Donald Trump ký vào cuối tháng 12 vừa qua. Đây là ba trong số hàng chục các công ty Trung Quốc nằm trong “danh sách đen” của Bộ Thương mại và Bộ Ngoại giao Mỹ do dính cáo buộc có quan hệ mật thiết hoặc do quân đội Trung Quốc sở hữu. Theo quy định được thông qua, các cá nhân và doanh nghiệp Mỹ bị cấm đầu tư vào các công ty có tên trong danh sách.

Theo SCMP, chính quyền Trump đang xem xét đưa hai tập đoàn niêm yết có giá trị nhất của Trung Quốc tại Mỹ là Alibaba và Tencent vào danh sách trên.

                                                                                                                               Hương Vũ