Trong một tuyên bố chung sau hội nghị thượng đỉnh giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin, hai nước cho biết quan hệ hữu nghị và hợp tác của họ “không có giới hạn” và quan hệ song phương “vượt trội hơn so với các liên minh chính trị và quân sự trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh".

Hai nước cho biết việc Mỹ có kế hoạch phát triển tên lửa đất đối không tầm trung và tầm ngắn ở châu Á - Thái Bình Dương và châu Âu sẽ làm gia tăng “căng thẳng và mất lòng tin, đồng thời làm gia tăng rủi ro đối với an ninh quốc tế và khu vực”.

Mỹ đã xem xét lại các kế hoạch tên lửa của mình kể từ khi rời khỏi hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung, hay còn gọi là INF, vào năm 2019 với lý do lo ngại Nga vi phạm thỏa thuận.

Các chuyên gia cũng lo ngại rằng việc Trung Quốc không tham gia vào thỏa thuận sẽ không thể ngăn cản nước này phát triển các tên lửa bị cấm trong hiệp ước. Theo hiệp ước, Mỹ và Nga không được có tên lửa đất đối đất có tầm bắn trong khoảng 500 đến 5.500km.

Mỹ cho biết những vũ khí như vậy sẽ đặt các đồng minh của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và đảo Guam trong tầm bắn của Trung Quốc.

Vào tháng 3 năm ngoái, người đứng đầu Bộ chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ khi đó là Philip Davidson cho biết các tên lửa tầm xa và hệ thống phòng thủ tên lửa là cần thiết đối với khu vực này, do phải đối mặt với các mối đe dọa từ Trung Quốc.

Ông Wu Riqiang, phó giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Renmin, cho biết việc triển khai tên lửa tiềm năng của Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương và châu Âu là mối đe dọa quân sự có thể kiểm soát được đối với Trung Quốc và Nga, nhưng lại cho thấy một bước lùi trong việc kiểm soát vũ khí quốc tế.

“Thật đáng tiếc khi Mỹ rút khỏi INF vào năm 2019. Điều này báo hiệu sự thụt lùi trong kiểm soát vũ khí quốc tế. Nhưng lời kêu gọi từ Trung Quốc và Nga có thể có ít tác động đến các động thái trong tương lai của Hoa Kỳ", ông nói.

Ông Yue Gang, một đại tá quân đội Trung Quốc đã nghỉ hưu và là nhà bình luận các vấn đề quân sự, cho rằng Mỹ nên thực hiện lời kêu gọi một cách nghiêm túc để tránh một cuộc chạy đua vũ trang tên lửa giữa ba nước.

Cả Trung Quốc và Nga đều đang sử dụng hội nghị thượng đỉnh, được tổ chức bên lề Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh, để tăng cường hợp tác song phương và mở rộng liên minh.

Hai quốc gia cho biết họ phản đối sự mở rộng của NATO, một mối quan tâm chính của Nga trong cuộc khủng hoảng với Ukraine, mô tả đây là cách tiếp cận thời Chiến tranh Lạnh đối với các vấn đề quốc tế. 

Hai nước cũng kêu gọi các quốc gia duy trì Công ước về Vũ khí Hóa học, có hiệu lực từ năm 1997 và cấm phát triển và sử dụng vũ khí hóa học.

“Nga và Trung Quốc nhấn mạnh rằng Mỹ, với tư cách là quốc gia thành viên duy nhất của công ước vẫn chưa hoàn tất quá trình loại bỏ vũ khí hóa học, hãy đẩy nhanh việc này”, tuyên bố cho biết.

Mỹ đã tiêu hủy 96,5% kho dự trữ vũ khí hóa học loại 1 và 100% vũ khí loại 2 và 3 tính đến tháng 5 năm ngoái, theo Tổ chức có trụ sở tại La Haye cho biết. Nước này đặt mục tiêu tiêu hủy số vũ khí còn lại vào cuối năm 2023.

Ông Yue cho biết tất cả các quốc gia đều có chung trách nhiệm giải giáp vũ khí, và việc một số quốc gia chậm tiến độ có thể dẫn đến sự tái xuất hiện của vũ khí hóa học.

Trung Quốc và Nga cũng cho biết họ “phản đối nỗ lực của một số quốc gia nhằm biến không gian vũ trụ thành một chiến trường và một cuộc chạy đua vũ trang khác” và sẽ làm tất cả để ngăn chặn việc vũ khí hóa không gian.