Không ai nhìn thấy Jack Ma tại trường kinh doanh do ông thành lập. Các bài phát biểu của ông tại cuộc họp thường niên của các doanh nhân ở tỉnh Chiết Giang, quê hương của ông cũng đã bị hoãn lại. Tỷ phú nổi danh bậc nhất của Trung Quốc đột nhiên biến mất…

Kể từ khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bất ngờ hủy bỏ đợt khai trương công khai của Ant Group, mảng kinh doanh thanh toán và cho vay của Jack Ma, cách đây 5 tháng, Jack Ma đã xuất hiện lần đầu trước công chúng.

Vào một ngày Chủ nhật lạnh giá tháng Giêng, Jack Ma đến một trường tiểu học nhỏ hẻo lánh ở vùng nông thôn huyện Đồng Lư, tỉnh Chiết Giang mà không báo trước. Các sân chơi vắng hoe và chỉ có một số giáo viên ở trong khuôn viên trường. Không ai mong đợi doanh nhân nổi tiếng nhất Trung Quốc sẽ đến đó và đó chính là cách mà Jack Ma mong muốn.

Ngay sau chuyến đi của ông, đoạn clip quay lại đã được cắt dựng thành một video gây xôn xao toàn cầu: Jack Ma đã xuất hiện trở lại. Alibaba, công ty thương mại điện tử khổng lồ mà ông thành lập năm 1999, đã lấy lại được 47 tỷ USD (tương đương 1.083 nghìn tỷ VND) giá trị thị trường và kế hoạch bán hàng tỷ USD trái phiếu cho các nhà đầu tư nước ngoài của tập đoàn đã được đưa vào hoạt động trở lại.

Nhưng việc ông ấy phải lái xe hàng giờ đồng hồ đến vùng nông thôn Trung Quốc để quay một đoạn video ngắn để minh chứng cho việc tái xuất là một dấu hiệu cho thấy Jack Ma bị “thất sủng” nhanh chóng và tàn bạo như thế nào.

Vài tháng trước đó, ông ấy đã ở trên đỉnh cao của kinh doanh toàn cầu. Các chủ ngân hàng phương Tây đã rất nóng lòng trước triển vọng IPO trị giá 37 tỷ USD (tương đương 852 nghìn tỷ VND) của Ant Group, công ty mà Jack Ma đã tách khỏi Alibaba.

Trong một bức thư gửi khách hàng, Michael Grimes, chủ ngân hàng công nghệ hàng đầu của Morgan Stanley, đã ca ngợi một “giao dịch thực sự mang tính lịch sử và mang tính bước ngoặt”.

Sau đó, Jack Ma đã lên sân khấu tại Thượng Hải, thủ đô tài chính của Trung Quốc, để nói chuyện với một nhóm bao gồm các quan chức cấp cao và các nhà quản lý cũ như thống đốc ngân hàng trung ương tiền nhiệm. Ông nói: “Mức giá này sẽ được ấn định cho đợt IPO lớn nhất trong lịch sử nhân loại”. “Hơn nữa, lần đầu tiên nó được lấy bối cảnh ở một thành phố khác ngoài New York... Một điều kỳ diệu đang xảy ra”.

Nhưng chính những gì Ma nói tiếp theo, đặt lợi ích của doanh nghiệp tư nhân lên trên lợi ích của Nhà nước Trung Quốc và thách thức các cơ quan quản lý tài chính, đã thay đổi đáng kể diễn biến của sự kiện.

Những ngày sau đó, các nhà chức trách đã triệu tập Jack Ma đến Bắc Kinh để công bố các quy định được đặt ra nhằm gây thiệt hại cho một trụ cột kinh doanh của Ant. Bài phát biểu của ông đã vang dội đến tận cùng của đảng Cộng sản Trung Quốc cầm quyền, khiến Tập Cận Bình tức giận.

Với “tiếng vang” được thổi phồng và đột ngột bị dập tắt, tài sản cá nhân của Jack Ma giảm khoảng 10 tỷ USD (tương đương 230 nghìn tỷ VND), trong khi cổ phiếu của Alibaba được giao dịch công khai giảm tới 10%. Bên cạnh đó, Jack Ma từng “say mê ánh đèn sân khấu” cũng đã biến mất.

Hàng trăm triệu người ở Trung Quốc sử dụng các sản phẩm mà Jack Ma tạo ra mỗi ngày. Chúng tôi mở ứng dụng Ant’s Alipay trên điện thoại để thanh toán cà phê, gọi một đĩa bánh bao đến tận nhà hoặc đóng tiền điện. Hàng triệu người khác đổ tiền tiết kiệm của họ vào quỹ thị trường tiền tệ của Ant. Vì vậy, nhiều người sử dụng các khoản vay vi mô từ Alipay để thanh toán cho các nhu cầu thiết yếu hàng ngày mà nó hầu như đã thay thế thẻ tín dụng và biến Ant trở thành công ty cho vay tiêu dùng lớn nhất Trung Quốc, chiếm khoảng 1/10 tín dụng tiêu dùng Trung Quốc vào năm ngoái.

Nhưng Jack Ma đã gặp rắc rối từ rất lâu trước đó vào năm ngoái. Những người sùng bái Jack Ma đã giúp ông xây dựng tầm ảnh hưởng vô song đối với một doanh nhân ở Trung Quốc, nhưng Jack Ma lại trở nên quá quyền lực ở một đất nước chỉ cho phép có một trung tâm quyền lực duy nhất.

Giờ đây, ông Tập đang đe dọa sẽ đè bẹp Jack Ma, đây chính là sự cảnh giác của Trung Quốc đối với những nhà tư bản thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước.

 Khi ông Tập thắt chặt quyền kiểm soát xã hội, ông đã tái hợp nhất các công ty nhà nước và xích lại gần các nhà tài phiệt của đất nước hơn để giám sát.

Hơn nữa, vì những lo ngại về quy định, tham nhũng hoặc những bất cập khác đã trở nên thường xuyên trong những năm gần đây nên các tỷ phú Trung Quốc có một luật bất thành văn: sống ẩn mình.

Một số người, chẳng hạn như Wang Jianlin, người sáng lập tập đoàn bất động sản Wanda, đã im hơi lặng tiếng trong khi thu hẹp hoạt động kinh doanh của mình; những người khác, như Wu Xiaohui của tập đoàn bảo hiểm Anbang, đã phải ngồi tù, và đế chế của họ bị Nhà nước tiếp quản.

Rupert Hoogewerf, người đã theo dõi thông tin các tỷ phú Trung Quốc trong hai thập kỷ qua với danh sách người giàu Hurun của mình cho biết: “Tất cả họ đều có lý do riêng để im lặng. Nhưng đối với Jack Ma, điều đó thật bất thường. Ông ấy đã là một doanh nhân nổi tiếng ngay từ đầu. Anh ấy giống như Richard Branson, người đã dùng tiểu sử của mình để xây dựng nên doanh nghiệp”.

Các cuộc phỏng vấn với những người thân cận của Jack Ma, các quan chức ở Hàng Châu và các cơ quan quản lý ở Bắc Kinh cho thấy rằng, thậm chí trước khi bài phát biểu của Jack Ma ở Thượng Hải khiến mọi chuyện đi chệch hướng, xích mích của tỷ phú này với các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã gia tăng trong một thời gian. Đặc biệt, họ đã cảm thấy mệt mỏi vì Jack Ma luôn là “ngôi sao”.

"Jack Ma đã tích lũy quá nhiều quyền lực, điều này được cả Trung Quốc hiểu rõ. Ảnh hưởng của Alibaba đã phát triển quá lớn. Nó đã đến mức phải được kiểm soát”, Song Qinghui, một nhà kinh tế độc lập đóng góp cho truyền thông nhà nước Trung Quốc nói.

Sơn Tùng