Thu hồi đất nhưng không có quyết định

Tòa án Nhân dân tỉnh Kiên Giang đã ban hành bản án số 116/2022/HC-ST ngày 2/8/2022 quyết định về vụ “khiếu kiện quyết định bồi thường, hỗ trợ; quyết định cho thuê đất và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” xảy ra tại ấp Suối Lớn, xã Dương tơ, TP.Phú Quốc.

Trong vụ án này, bà Trần Hoa Sen (55 tuổi, ngụ xã Hàm Ninh, TP.Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang) là người khởi kiện UBND TP.Phú Quốc vì cho rằng cơ quan này thu hồi diện tích gần 4.750m2 của bà nhưng không có quyết định thu hồi đất. Diện tích này sau khi bị thu hồi đã giao cho một doanh nghiệp thực hiện Dự án nạo vét, mở rộng rạch Cầu Sấu, xây dựng cảng, kho bãi vật liệu xây dựng, khu tiểu thủ công nghiệp và khu dịch vụ hậu cần cảng (dự án Rạch Cầu Sấu).

Trình bày của bà Sen tại phiên tòa, diện tích đất trên có nguồn gốc do ông Nguyễn Văn Sang khai phá từ năm 1992 sử dụng liên tục, ổn định, không tranh chấp và chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Loan vào năm 2022. Đến năm 2007, bà Loan chuyển nhượng lại cho bà Sen sử dụng ổn định, đến nay không phát sinh tranh chấp.

Cuối năm 2018, bà Sen nhận thông tin về việc cưỡng chế buộc bà giao khu đất trên nên bà làm đơn khiếu nại gửi UBND TP.Phú Quốc và Phòng Tài nguyên - Môi trường của thành phố. Qua làm việc với Phòng Tài nguyên - Môi trường, bà Sen mới biết khu đất gần 4.750m2 của mình đã bị thu hồi, có quyết định bồi thường và quyết định cưỡng chế thu hồi đất.

Bà Sen yêu cầu triển khai việc giao nhận các quyết định này nhưng không được nhận bất kỳ quyết định nào.

Một thời gian san, bà Sen mới được nhận một bản photo Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc (nay là TP.Phú Quốc) về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Rạch Cầu Sấu. Những quyết định khác như quyết định thu hồi đất, quyết định cưỡng chế thì không có.

Do vậy, người phụ nữ 55 tuổi khởi kiện UBND TP.Phủ Quốc vì cho rằng bà là người nhận chuyển nhượng và sử dụng hợp pháp diện tích đất trên. Trường hợp thu hồi thì phải ban hành quyết định thu hồi đất, thế nhưng các cơ quan chức năng chỉ ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ là sai quy định.

Phía khởi kiện yêu cầu hủy Quyết định số 1568/QĐ-UBND của UBND huyện Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Rạch Cầu Sấu.

Trong quá trình giải quyết vụ kiện tại Tòa án, doanh nghiệp thực hiện dự án Rạch Cầu Sấu cung cấp Giấy CNQSDĐ số CT10578 do UBND tỉnh Kiên Giang cấp ngày 15/6/2017 cho công ty này nên bà Sen khởi kiện bổ sung, yêu cầu Tòa án hủy quyết định giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ này.

Bên cạnh đó, bà Sen cũng yêu cầu trường hợp bồi thường, hỗ trợ phải thực hiện theo giá thị trường từ 30 - 50 triệu đồng/m2.

UBND tỉnh Kiên Giang, UBND TP.Phú Quốc khẳng định làm đúng

Cơ quan bị kiện là UBND TP.Phú Quốc trình bày, diện tích gần 4.750m2 đất trên do ông Nguyễn Văn Sang khai phá năm 1993 và sau đó việc chuyển nhượng đến bà Sen đến nay. Đất của ông Sang (mà nay thực tế là của bà Sen - PV) có Quyết định thu hồi đất số 1986/QĐ-UBND ngày 15/10/2003.

Tháng 5/2010, UBND huyện Phú Quốc ban hành Quyết định số 1069/QĐ-UBND phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Rạch Cầu Sấu, trong đó có 4.750m2 đất của bà Sen. Một tháng sau, UBND huyện Phú Quốc tiếp tục ban hành Quyết định số 1568/QĐ-UBND nêu trên bồi thường cho bà Sen số tiền gần 346 triệu đồng, trong đó tiền đất đai gần 300 triệu đồng, tiền hoa màu và kiến trúc trên đất hơn 46 triệu đồng.

UBND TP.Phú Quốc cho rằng Quyết định số 1568/QĐ-UBND là đúng quy định theo Quyết định số 03/2010/QĐ-UBND ngày 11/2/2010 của UBND tỉnh Kiên Giang về việc ban hành chính sách hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Phú Quốc nên đề nghị TAND tỉnh Kiên Giang không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Sen.

Về phía UBND tỉnh Kiên Giang cho rằng, doanh nghiệp được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất theo Quyết định số 50/QĐ-BQLPTPQ ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc (nay là Ban Quản lý khu kinh tế Phú Quốc) với tổng diện tích hơn 25,7ha. Doanh nghiệp này đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Đại diện UBND tỉnh khẳng định việc cấp Giấy CNQSDĐ đúng theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 nên việc bà Sen yêu cầu hủy Giấy CNQSDĐ là không có cơ sở.

Thu hồi đất của người dân, giao đất cho doanh nghiệp không đúng quy định

Từ chứng cứ, tài liệu và trình bày của các bên liên quan, TAND tỉnh Kiên Giang nhận định việc khai khẩn của ông Sang năm 1993 và sau đó chuyển nhượng cho đến bà Sen tiếp tục sử dụng, quản lý đã được UBND xã Dương Tơ 2 lần xét duyệt nguồn gốc đất 2 lần vào năm 2008 và 2009.

Trong khi đó, hiện nay bà Sen là người sử dụng đất, khi không có quyết định thu hồi đất nhưng UBND huyện Phú Quốc lại ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ cho bà Sen. Sau đó là quyết định giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ cho doanh nghiệp thực hiện dự án Rạch Cầu Sấu nên việc bà Sen khởi kiện các quyết định nêu trên là có căn cứ xem xét.

Đối với Quyết định số 1986/QĐ-UBND ngày 15/10/2003 của UBND huyện phú Quốc thu hồi đất của ông Sang (nay là của bà Sen - PV) do lấn chiếm đất Nhà nước quản lý, TAND tỉnh Kiên Giang nhận thấy thực tế ông Sang đã sử dụng khu đất từ năm 1993. Đất vẫn do người dân quản lý, cơ quan ban hành quyết định 1986/QĐ-UBND không chứng minh được quyết định này đã triển khai đến ông Sang và Nhà nước không quản lý thực tế trên diện tích này.

TAND tỉnh cho rằng Quyết định 1568/QĐ-UBND ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho bà Sen trong khi chưa có quyết định thu hồi đất là không đúng trình thự theo Luật Đất đai năm 2003 nên cần hủy quyết định này.

Quyết định số 50/QĐ-BQLPTPQ ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc về việc giao đất cho doanh nghiệp (trong đó có diện tích đất của bà Sen) khi chưa có quyết định thu hồi đất, chưa thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là không đúng trình tự, thủ tục theo Điều 32 Luật Đất đai năm 2003, nay là Điều 53 Luật Đất đai năm 2013.

Từ quyết định giao đất không đúng trình tự dẫn đến việc cấp Giấy CNQSDĐ cho doanh nghiệp của UBND tỉnh Kiên Giang là không đúng với Điều 99 Luật Đất đai năm 2013 nên cần phải hủy một phần quyết định giao đất (đối với khu đất của bà Sen) và hủy Giấy CNQSDĐ liên quan đến phần đất này.

Từ những nhận định trên, TAND tỉnh Kiên Giang chấp thuận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Sen.

TAND tỉnh quyết định hủy Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc (nay là TP.Phú Quốc); Hủy một phần Quyết định số 50/QĐ-BQLPTPQ ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc đối với diện tích đất của bà Sen; Hủy Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất do UBND tỉnh Kiên Giang cấp ngày 15/6/2017 cho Công ty Toàn Hải Vân.