Sau nhiều tháng xuất khẩu ngũ cốc bị “đóng băng”, một trong những con tàu đầu tiên rời Ukraine đã được Liên Hợp Quốc thuê và chở 23.000 tấn lúa mì cho Chương trình Lương thực Thế giới để giúp ngăn chặn nạn đói ở Ethiopia và các khu vực khác của châu Phi.

Cho đến nay, theo một báo cáo tạm thời của Cơ quan Cảng biển Ukraine, khoảng 600.000 tấn ngũ cốc đã đến thị trường toàn cầu. Cơ quan chức năng hy vọng 100 chuyến tàu cuối cùng sẽ có thể rời các cảng ở Odesa, Pivdennyi và Chornomorsk mỗi tháng – nhưng mục tiêu vẫn còn xa vời.

Phí thuê tàu cao, các loại bảo hiểm tránh rủi ro

Từ giữa tháng 8, các tàu vận tải ngũ cốc mới đã dần tiếp cận được với các cảng trong và xung quanh Odesa (Ukraine)

Ông Pavlo Martyshev thuộc Trường Kinh tế Kyiv chia sẻ với DW: “Những người tham gia thị trường không thực sự tin tưởng vào người Nga và mong đợi những điều bất ngờ, ám chỉ nhiều đợt tấn công sẽ còn xảy ra”.

Vào đầu tháng 8, ông Martyshev đã ước tính lạc quan rằng doanh thu xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine sẽ đạt trên 5 tỷ USD (5 tỷ euro) - một khoản ngoại tệ quan trọng đối với Ukraine và nông dân của họ. Nhưng thực tế có vẻ khác.

"Hiện tại, chi phí để thuê một con tàu vận tải cỡ lớn thường khá đắt đỏ, mặc dù nhu cầu nhập khẩu ngũ cốc khá lớn, sức mua của nhiều quốc gia thực sự chưa ấn tượng”, ông chia sẻ

Cư dân sống tại cảng biển Odesa, Gennediy Ivanov, giám đốc điều hành của công ty hậu cần BPG Shipping cho biết mình đã quen với việc vận chuyển hàng hóa đến các vùng chiến sự, vì công ty của ông đã tổ chức các chuyến hàng đến Yemen trong hơn 10 năm. Giờ đây, ông đang gặp khó khăn trong việc thuyết phục các công ty vận tải biển cập cảng quê hương mình.

Ông nói với DW: “Có một số công ty vận tải làm việc một cách có hệ thống ở những khu vực tiềm ẩn nguy hiểm như Tây Phi hoặc Yemen và cũng sẵn sàng phục vụ Ukraine vì họ biết rằng có những khoản phí bảo hiểm rủi ro. "Điều này sẽ làm tăng chi phí vận chuyển hơn nhiều so với các nước láng giềng, 'hòa bình' như Romania và Bulgaria."

Nhưng ông tin tưởng rằng hành lang ngũ cốc càng dài mà không xảy ra sự cố thì càng có nhiều tàu vào các cảng của Ukraine. "Khi thỏa thuận ngũ cốc được ký kết, các công ty bảo hiểm dự kiến phí bảo hiểm từ 4 đến 5% giá trị thị trường của tàu trong thời gian bảy ngày. Ngày nay, chúng ở mức 1 đến 1,5%, vẫn có giá trung bình từ 200.000 đến 270.000 USD cho mỗi tàu. tuần.

Mất thêm phí rà soát tại Thổ Nhĩ Kỳ

Ông Ivanov giải thích rằng chi phí thuê tàu xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine cao hơn khoảng 10.000 USD mỗi ngày so với từ Romania. Ngoài ra, việc kiểm tra tốn nhiều thời gian ở Thổ Nhĩ Kỳ sẽ khiến các chủ tàu tính thêm phí khách hàng bán ngũ cốc ở Ukraine thêm từ bảy đến chín ngày. Một điều kiện của Nga trong thỏa thuận là tất cả các tàu ra vào Istanbul phải được quân đội Thổ Nhĩ Kỳ kiểm tra để ngăn chặn bất kỳ loại vũ khí nào đến Ukraine bằng tàu.

Theo hãng tin DW thông tin: “Một tấn ngũ cốc rời khỏi các cảng ở Ukraine có giá cao hơn từ 25 đến 35 USD so với từ Romania”. Đây là điều khiến nhiều người mua nghi ngại.

Chi phí gia tăng đang làm giảm lợi nhuận của các nhà xuất khẩu và dẫn đến giảm giá thu mua đối với nông dân Ukraine – đây có thể coi là một lợi thế cho Nga - đối thủ chính của Ukraine trên thị trường ngũ cốc, ngay cả khi phí bảo hiểm rủi ro cho các cảng của Nga cũng tăng lên kể từ khi chiến tranh nổ ra.

Trong năm nay, Nga dự kiến sẽ thu hoạch kỷ lục hơn 90 triệu tấn lúa mì. "Trong những trường hợp này, lúa mì Nga sẽ chiếm ưu thế trên thị trường. Người Nga có thể giảm giá và họ đã cố gắng loại bỏ một số thị trường quan trọng, chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Ai Cập, đối với lúa mì Ukraine."

Điều này cũng đúng với dầu hướng dương, ông nói thêm. "Nhiều nhà máy đã rơi vào tình trạng bế tắc kể từ đầu chiến tranh. Ukraine hiện đang xuất khẩu hạt hướng dương chưa qua chế biến, thu về ít lợi nhuận hơn."

Thảm họa tiềm ẩn đối với an ninh lương thực

Các chuyên gia ước tính rằng khoảng 18 triệu tấn ngũ cốc vẫn đang bị mắc kẹt trong các hầm chứa của Ukraine - một tình trạng ngặt nghèo đối với nông dân trồng ngô, đặc biệt, Martyshev cảnh báo.

Ông nói: “Vào tháng 9/10 tới đây là vụ thu hoạch mới, và nếu không đẩy mạnh xuất khẩu thì sẽ thiếu công suất dự trữ khoảng 10 triệu tấn ngô”.

Ngoài ra, ông Martyshev kêu gọi sự hỗ trợ quốc tế, bao gồm cả các khoản vay có thể giúp các trang trại nhỏ xây dựng các hầm chứa tạm thời trước mùa gieo hạt tiếp theo.

Heinz Strubenhoff, một nhà tư vấn từng làm việc nhiều năm cho Ngân hàng Thế giới tại Ukraine, cho biết ông tin rằng thỏa thuận ngũ cốc Istanbul sẽ chỉ tạo ra kết quả hữu hình khi các đối tác quốc tế chính của Ukraine giúp gánh chịu các khoản phí bảo hiểm hàng hóa.

Ông cho hay: “"EU và Mỹ phải có lợi ích trong việc giúp Ukraine chi phí tái bảo hiểm, điều này sẽ làm cho xuất khẩu cạnh tranh trở lại."

Hơn thế, nông dân ở Ukraine có thể bị cám dỗ trồng hoa cải dầu và hoa hướng dương, và điều này sẽ không giúp cải thiện an ninh lương thực trong trung hạn, vốn ban đầu là một trong những lý do chính dẫn đến thỏa thuận hành lang ngũ cốc.

Lê Na (Theo DW)