Phát biểu tại phiên thảo luận toàn thể, đa số ý kiến đại biểu đều tán thành về sự cần thiết ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển đối với các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế để thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị, tạo động lực và nguồn lực cho các địa phương có thêm dư địa phát triển.

Theo đại diện đại biểu đoàn Hà Nội, để thống nhất phát triển kinh tế tạo đột phá phải có cơ chế đặc thù. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả cần có thí điểm.

Theo vị đại biểu này, các địa phương đều có lợi thế và đặc điểm riêng nên cần có cơ chế đặc thù để phát triển nhưng chúng ta cần có chính sách ưu tiên lựa chọn đầu tư trước đối với 1 số tỉnh có tiềm năng đầu tàu để dẫn dắt và hỗ trợ các địa phương khác tiếp tục phát triển. Đây cũng là bài học thực tiễn cho việc khái quát hóa thành các chủ trương để hoàn thiện thể chế phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn - đại diện đoàn Hà Nội cho biết và đồng tình với việc Quốc hội ban hành cơ chế chính sách đặc thù thí điểm cho 4 địa phương trên.

Bởi những lí do, thứ nhất, cả 4 địa phương đều có Nghị quyết chuyên đề của Bộ chính trị cho chiến lược phát triển nhanh từng địa phương, trong đó giải pháp nói đến phần tháo gỡ cơ chế nhằm khai thác tốt tiềm năng lợi thế kinh tế địa phương, văn hóa truyền thống tạo sự phát triển nhanh do vậy Quốc hội ban hành thí điểm cơ chế đặc thù là việc cụ thể hóa những chủ trương trong Nghị quyết của Bộ Chính trị.

Thứ hai, những nội hàm quy định về cơ chế tài chính và phân cấp quản lí trong 1 số trường hợp, thì các quy định này không làm ảnh hưởng đến nguồn tài chính quốc gia, không giảm thu ngân sách trung ương, không làm tăng nợ công hay các nguy cơ mất ổn định cân đối vĩ mô.

Về hành chính, không làm giảm nguyên tắc quản lí thống nhất và tập trung từ Trung ương đến địa phương mà chỉ tạo điều kiện để địa phương thực hiện nhanh nhất có trách nhiệm cao nhất, từ đó áp dụng nhanh chóng đúng theo mục tiêu cải cách hành chính, chính phủ điện tử và các hệ thống mà nước ta đang triển khai.

Thứ ba, quy chế đặc thù này sẽ khơi thông nguồn lực đột phá không chỉ 4 địa phương mà lan tỏa ra cả vùng, góp phần phát triển nhanh hơn trên toàn quốc. Đây thực ra là nuôi dưỡng nguồn thu và tạo ra động lực mới.

Thứ bốn, quá trình xây dựng cơ chế đặc thù, Chính phủ đã chỉ đạo bộ ngành liên quan thực hiện đầy đủ các bước theo quy trình. Hơn nữa đã có tiền lệ ở một số địa phương mà Quốc hội đã chuẩn y cho phép thực hiện trước đây. Do vậy đại biểu Hà Nội bày tỏ sự đồng tình với chủ tưởng của Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm trên.

Cho ý kiến tại điểm cầu Hải Dương, đại biểu Đinh Thị Dung khẳng định việc xây dựng định hướng phát triển các vùng kinh tế trọng điểm, lựa chọn một số địa phương có lợi thế đặc biệt để xây dựng trung tâm kinh tế, tài chính với thể chế, cơ chế chính sách đặc thù có tính đột phá, có khả năng cạnh tranh là điều cần thiết. “Một số địa phương được lựa chọn để áp dụng chính sách đặc thù đã có những tiềm lực phát triển về kinh tế vốn có, những thế mạnh về tài nguyên, vị trí địa lý ,… vì vậy đầu tư phát triển trọng điểm tại các địa phương này có khả năng mang lại hiệu suất phát triển kinh tế cao”, đại biểu Đinh Thị Dung nhấn mạnh.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng việc ban hành các chính sách đặc thù tại các địa phương cần cân nhắc lưu ý một số nội dung sau: Xây dựng chính sách đặc thù trong bối cảnh hiện nay cần cân nhắc thời điểm thông qua các chính sách đặc thù để huy động nguồn lực tập trung phục hồi kinh tế - xã hội nói chung; Cần có sự rà soát, đánh giá, các địa phương đã được áp dụng chính sách đặc thù trước đó; Khi xây dựng chính sách đặc thù cần lưu ý tính hài hòa giữa các địa phương, tránh xảy ra tình trạng phát triển không đồng đều giữa các địa phương;…

Tại điểm cầu Yên Bái, đại biểu Nguyễn Quốc Luận bày tỏ quan điểm thống nhất cao với sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết. Đại biểu cho rằng, đây là bước thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển các địa phương đã được ban hành trước đó. “Qua đó, tạo cơ chế, tạo thêm nguồn lực, đẩy mạnh phân cấp để tăng tính chủ động cho các địa phương trong thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư với mục tiêu tạo ra những cực tăng trưởng mới, tạo động lực, tạo sự lan tỏa, tạo sự phát triển cho các vùng kinh tế trọng điểm và dẫn dắt các địa phương khác trong vùng phát triển theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 5 năm 2021 -2025 đã được Quốc hội thông qua”, Nguyễn Quốc Luận cho biết.

Qua nghiên cứu báo cáo của Chính phủ và các báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách, đại biểu Nguyễn Quốc Luận cơ bản thống nhất với nội dung các dự thảo Nghị quyết.  Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị xem xét, điều chỉnh, bổ sung một số nội dung cho phù hợp với đặc thù của từng địa phương.

Về nội dung, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu từ tăng thu trên địa bàn các tỉnh, thành phố, đối với thành phố Hải Phòng, hằng năm, ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách Thành phố không quá 70% số tăng thu ngân sách trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương với ngân sách Thành phố và một số khoản thu ngân sách trung ương hưởng 100% nhưng không vượt quá tổng số tăng thu ngân sách Trung ương trên địa bàn so với thực hiện thu năm trước và ngân sách Trung ương không hụt thu. Đại biểu cho rằng, quy định như dự thảo là phù hợp, chính sách này tương tự như chính sách Thành phố Hải Phòng đã và đang được hưởng theo Nghị định số 89/2017/NĐ-CP của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách tài chính, ngân sách đặc thù đối với thành phố Hải Phòng. Tuy nhiên, đề nghị cần quy định bổ sung phần mục tiêu từ ngân sách trung ương cho Thành phố Hải Phòng cũng chỉ dành cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng để đảm bảo tính hiệu quả.

Về nội dung thí điểm thực hiện chính sách phí lệ phí, đại biểu thống nhất cao việc trao quyền chủ động cho Hội đồng nhân dân Thành phố Hải Phòng được quyền quy định bổ sung thêm các loại phí ngoài Danh mục quy định tại Luật phí, lệ phí cũng như điều chỉnh các mức phí, lệ phí khác so với quy định của Luật. Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị cần cân nhắc lộ trình thực hiện chính sách này nhất là trong năm 2022 khi chúng ta tập trung phục hồi và phát triển kinh tế sau thời gian chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19.