Thanh tra Chính phủ vừa công khai Kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong công tác quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, quản lý và khai thác tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Kiên Giang (thời kỳ 2011-2017).

Theo Thanh tra Chính phủ, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khoáng sản ở Kiên Giang chưa được quan tâm đúng mức; chậm ban hành quy định tỷ lệ quy đổi từ trọng lượng ra khối lượng để làm cơ sở tính thuế tài nguyên. Việc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản còn chưa chính xác, vi phạm Nghị định số 15/2012.

Trong công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động khai thác khoáng sản tại Kiên Giang chưa được chú trọng. Thiếu sự đồng bộ giữa cơ quan tài nguyên môi trường và cơ quan thuế trong đối chiếu, xác nhận sản lượng tài nguyên tính thuế. Từ đó, dẫn đến một số tổ chức có hoạt động khai thác khoáng sản vi phạm pháp luật như khai thác vượt công suất theo giấy phép, khai thác khoáng sản khi giấy phép đã hết hạn. Không kê khai hoặc kê khai thiếu sản lượng tài nguyên tính thuế… nhưng chậm được phát hiện và xử lý.

Qua thanh tra đã phát hiện Công ty Siam City Cement Việt Nam kê khai thiếu sản lượng tài nguyên thực tế khai thác (tương ứng với số tiền thuế tài nguyên phải truy thu về cho ngân sách nhà nước là hơn 2,2 tỷ đồng). Công ty này kê khai nộp phí bảo vệ môi trường chưa đúng quy định.

Công ty cổ phần xi măng Hà Tiên 1 khai thác đất sét tại mỏ đất sét Kiên Lương khi giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hạn (khai thác trái phép) và khai thác đá vôi vượt công suất theo Giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá vôi núi Trầu- núi Còm, huyện Kiên Lương.

Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện Công ty Siam City Cement Việt Nam khai thác đá vôi vượt công suất theo Giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá Cây Xoài – Bãi Voi, huyện Kiên Lương. Các sai phạm này được Tổng cục Địa chất và Khoáng sản phát hiện, mặc dù có những lý do khách quan nhưng chưa được xử lý đúng theo quy định.

Với những nội dung trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang ban hành quyết định điều chỉnh Quyết định số 17/2018 về khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo hướng loại bỏ mỏ đá vôi núi Cà Đa và mỏ đá vôi núi Nhà Vô (xã Dương Hoà, huyện Kiên Lương) ra khỏi khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo đúng quy định pháp luật.

Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị, thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản đã cấp cho Công ty TNHH MTV Nông lâm nghiệp Kiên Giang, Công ty TNHH MTV 622, doanh nghiệp tư nhân Quốc Thắng và Công ty TNHH Kim Dung do vi phạm các quy định của pháp luật về khoáng sản.

Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc chậm xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về khoáng sản của Công ty Cổ phần Xi măng Hà Tiên 1 và Công ty Siam City Cement Việt Nam.

Chỉ đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản theo thẩm quyền xem xét và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về khoáng sản của Công ty Cổ phần Xi măng Hà Tiên 1 và Công ty Siam City Cement Việt Nam.

Trước đó, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cũng đã có Kết luận thanh tra đối với hoạt động khai thác, sử dụng đá vôi tại mỏ đá vôi xi măng núi Trầu, núi Còm (xã Hoà Điền và xã Dương Hoà, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang) của Công ty cổ phần xi măng Hà Tiên 1.

Theo đó, qua thanh tra, cơ quan chức năng phát hiện tại khu vực núi Còm, Công ty đã và đang khai thác trên diện tích 20ha phần lớn nằm trong diện tích được cấp phép khai thác. Nhưng có khoảng 4,1 ha vượt ra ngoài ranh giới khu vực được phép khai thác.

Về sản lượng đá vôi khai thác thực tế hàng năm, năm 2014 (giai đoạn sau khi Nghị định 142/2013/NĐ-CP có hiệu lực) thì sản lượng khoáng sản khai thác thực tế vượt 1.633 tấn (tương ứng 96,07%).

Các năm 2015, 2016, Công ty Xi măng Hà Tiên không những không dừng lại hành vi vi phạm pháp luật mà còn cố tình khai thác khoáng sản nhanh và mạnh hơn, bằng chứng là khai thác vượt quá công suất cho phép trên 95%.

Đến giai đoạn sau khi Nghị định 33/2017/NĐ-CP có hiệu lực thì năm 2017, 2018, Công ty Xi măng Hà Tiên 1 cũng ngang nhiên tiếp tục khai thác khoáng sản vượt công suất cho phép, đều trên 1.600 tấn (tương ứng 96-98%/năm).

Không chỉ vậy, Công ty chưa được Tổng cục Môi trường xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường.