Cục Thống kê Mỹ vừa đưa ra dự báo, nếu duy trì tốc độ tăng trưởng trong cả năm 2019 như trong quý 1 vừa qua, tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ có thể đạt tới 69 tỉ USD và là một trong 10 nước cung cấp nhiều hàng hóa nhất vào Mỹ. Năm ngoái, Việt Nam đứng vị trí thứ 12 với giá trị hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ hơn 49,2 tỉ USD.

Trong khi đó, báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2019, Mỹ đứng đầu thị trường xuất khẩu của Việt Nam với kim ngạch đạt 22,6 tỉ USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm trước.

Các sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao là điện thoại và linh kiện tăng tới trên 109%; điện tử, máy tính và linh kiện tăng 58%; hàng dệt may tăng 9,8%... Bên cạnh đó, gỗ và các sản phẩm gỗ cũng là mặt hàng có tốc độ tăng trưởng cao.

Xét về cơ cấu hàng hóa, xuất khẩu tăng ở nhóm hàng điện thoại, điện tử, máy vi tính và linh kiện, thế mạnh của nhóm doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại Việt Nam.

TS Nguyễn Đức Độ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính), nói: Nếu nhìn như vậy thì có thể thấy chúng ta chỉ được một phần, phần lớn thuộc về các doanh nghiệp nước ngoài. Cái ta thu được là phần công ăn việc làm cho người lao động. Gần đây, có nhiều người đặt vấn đề lo lắng về việc Việt Nam xuất siêu vào Mỹ hay tốc độ tăng trưởng xuất khẩu luôn cao. Tuy nhiên, quy mô nền kinh tế của Việt Nam còn rất nhỏ so với Mỹ và cả các nước đang xuất khẩu chính vào Mỹ. Chính vì vậy, chỉ cần có số tuyệt đối tăng một ít thì tốc độ cũng đã tăng đáng kể nên ít có khả năng Mỹ áp dụng các biện pháp với Việt Nam như Trung Quốc.

Theo TS Độ, tổng cầu hàng hóa của Mỹ đối với Việt Nam luôn ở mức cao, khoảng 10%. “Tuy nhiên, vấn đề của Việt Nam hiện nay vẫn là tăng trưởng theo chiều rộng mà chưa sâu. Khi chúng ta xuất khẩu được nhiều cũng có nghĩa thu hút được thêm nhiều nhà đầu tư, tạo thêm được nhiều công ăn việc làm cho người lao động. Thế nhưng, xuất khẩu nhiều cũng có nghĩa là nền kinh tế phụ thuộc nhiều. Trong khi kinh tế có tính chu kỳ, tăng trưởng cao thì chúng ta xuất khẩu tốt và ngược lại mình cũng sẽ bị ảnh hưởng”, TS Độ cảnh báo.

Lo ngại này là hoàn toàn có cơ sở. Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP. HCM (HAWA) cho biết: Theo thống kê chưa đầy đủ, trong năm 2018 có 65 doanh nghiệp nước ngoài đầu tư chính thức vào ngành gỗ Việt Nam thì có đến 23 doanh nghiệp đến từ Trung Quốc. Ít nhất các doanh nghiệp này cũng tạo nên cuộc cạnh tranh về thu hút lao động với doanh nghiệp Việt Nam.

Ông Trần Việt Tiến, Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP. HCM (HAWA) nêu quan điểm: Việc Mỹ áp thuế suất lên 25% đối với mặt hàng gỗ của Trung Quốc có thể là cơ hội tốt đối với ngành công nghiệp đồ gỗ Việt Nam. Thời gian tới, tình hình xuất khẩu đồ gỗ Việt Nam sang Mỹ sẽ tiếp tục phát triển.

Xu hướng dịch chuyển của chính doanh nghiệp Trung Quốc vào Việt Nam là có thật. Chính vì vậy, Chính phủ cần có quy hoạch ngành dựa trên nguyên tắc phát triển bền vững, thu hút đầu tư có chọn lọc vì nếu không có thể xảy ra khủng hoảng thừa. Bên cạnh đó cần lưu ý đến các trường hợp đầu tư núp bóng người Việt.

Chí Hưng