Theo Bộ Công Thương, cảng Cát Lái có vai trò rất quan trọng đối với ngành xuất, nhập khẩu TP.HCM, chiếm tới trên 70% tổng số hàng hóa của thành phố.

Thế nhưng, sau 3 tuần thực hiện giãn cách xã hội, theo Chỉ thị 16, số lượng container ra vào cảng giảm mạnh, điều này khiến cho hàng hóa tồn kho trong cảng rất lớn.

Đặc biệt, do phải thực hiện các quy định an toàn khi ra vào cảng, đã dẫn tới hiện tượng ùn tắc giao thông bên ngoài cảng Cát Lái làm các doanh nghiệp luôn rơi vào tình cảnh giao nhận hàng không đúng thời gian quy định trong hợp đồng. 

Năng lực vận chuyển hàng hóa cũng giảm hẳn, thay vì một ngày vận chuyển được từ 13-14 container nhưng vì ùn tắc giảm chỉ còn 5-7 container.

Theo Bộ Công Thương, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ùn tắc tại cảng Cát Lái là do nhiều nhà máy, doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải dừng hoạt động theo yêu cầu của chính quyền các địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội. 

Một số ít doanh nghiệp đủ điều kiện thực hiện “3 tại chỗ”, “2 địa điểm, 1 cung đường” nhưng cũng đều phải cắt giảm sản lượng. Tình trạng này dẫn đến việc các doanh nghiệp dừng hoạt động không thể tiếp nhận các container nguyên liệu nhập khẩu, container bị lưu lại cảng nhiều gây ùn tắc tại cảng.

Bên cạnh đó, do các lệnh phong tỏa, hạn chế đi lại, cách ly, nên lực lượng lao động tại cảng ngày càng mỏng hiện giảm xuống còn 50% nhân lực vận hành dây chuyền. Do vậy, năng suất bốc dỡ, giải phóng tàu cũng bị ảnh hưởng.

Trước tình trạng ùn tắc kéo dài tại cảng Cát Lái, Bộ Công Thương đề kiến nghị Chính phủ, giao Bộ Bộ Giao thông vận tải chủ trì, làm việc với cảng Cát Lái nói riêng và các cảng biển lớn khác trên cả nước nói chung để khẩn trương đưa ra giải pháp để “thông thương” cảng.

Trong đó, Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ nâng cao năng lực giải phóng hàng hóa ra khỏi cảng, rà soát và làm việc cụ thể với từng chủ hàng có hàng tồn tại cảng để đưa ra phương án thống nhất tháo gỡ vướng mắc sớm nhận hàng;

Đồng thời, năng lực khai thác của bãi cảng cũng phải được nâng cao, các cảng biển chủ động điều chỉnh xếp container từng khu vực để tăng khả năng tiếp nhận hàng nhập khẩu, đồng thời nâng tối đa khả năng xếp dỡ container trên bãi, điều chuyển bớt các container rỗng ra ngoài phạm vi cảng, điều chỉnh thời gian tiếp nhận container hàng xuất phù hợp;

Bộ Công Thương đề nghị Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với các bên điều tiết lượng hàng nhập về cảng Cát Lái, tạm thời ngưng chuyển container hàng nhập từ các cảng khu vực Cái Mép, Hiệp Phước về Cát Lái mà các chủ hàng cần nhận trực tiếp ở khu vực Cái Mép hoặc Hiệp Phước, các cảng khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long nơi gần nhà máy, doanh nghiệp của mình. 

Các chủ hàng, hãng tàu cần hạn chế số chuyến tàu hoặc giãn tiến độ nhập container với hàng nhập của các doanh nghiệp, nhà máy đang giảm quy mô và sản lượng sản xuất.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng đề nghị Chính phủ giao Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan nghiên cứu cơ chế cho phép cảng Cát Lái vận chuyển container hàng nhập khẩu nói chung, trong đó có cả loại container tồn đọng trên 90 ngày từ cảng Cát Lái về lưu giữ, thông quan. Qua đó giảm tải và tăng năng lực chứa tại cảng Cát Lái, giảm tình trạng ùn tắc hiện nay.

Về phía Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn cũng cam kết chịu trách nhiệm đảm bảo nguyên trạng hàng hóa, nguyên container khi vận chuyển và lưu trữ.

Bộ trưởng Công Thương cũng đề nghị, UBND TP.HCM, cùng các địa phương khác có cảng biển ưu tiên tiêm vaccine chống dịch Covid-19 cho những người công tác tại cảng, kể cả các nhân viên giao nhận, lái xe.

“Do tính chất đặc thù của hoạt động tại cảng biển nói chung, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các địa phương có cảng biển xem xét phương án khi có ca nhiễm Covid-19 thì một mặt cách ly những đối tượng liên quan, mặt khác vẫn cho phép cảng hoạt động nhằm đảm bảo mục tiêu kép của Chính phủ đã đặt ra “vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế”, báo cáo của Bộ Công Thương nêu.