Sáng nay (4/11), Quốc hội bước vào phiên chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội liên quan đến lĩnh vực thông tin và truyền thông (TT&TT). Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chịu trách nhiệm trả lời.

Bộ TT&TT đã giải quét và ngăn chặn 1700 trang web có dấu hiệu lừa đảo

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu quốc hội Lê Thị Song An - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Long An đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng với vai trò và trách nhiệm của mình đã có giải pháp gì để giải quyết, xử lý tội phạm công nghệ cao và ngăn chặn tin giả?

Đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Yên nêu câu hỏi: Giải pháp ngăn chặn tác hại thông tin xấu độc trên không gian mạng, tình trạng. Cùng với đó là, việc xử lý các trang thông tin điện tử, các mạng xã hội được “báo hóa” hiện nay diễn ra như thế nào và tại sao lại khó khăn như vậy? Bộ trưởng có cam kết gì với đại biểu và cử tri để giải quyết triệt để tình trạng này?

Về vấn nạn lừa đảo qua mạng, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đây là vấn đề nan giải không chỉ với Việt Nam, mà ở nhiều nước trên thế giới. 

Thời gian vừa qua, việc đầu tiện Bộ TT&TT làm là hoàn thiện các văn bản, thể chế đã ban hành trong đó thì định nghĩa rõ hành vi, quy định các quy trình xử lý hành chính, mức phạt, cơ chế chuyển cho công an xử lý hình sự.

Một trong những việc Bộ TT&TT rất quan tâm là xử lý một cách căn bản. Đầu tiên, Bộ TT&TT đã công khai các đầu số điện thoại cụ thể là 156, các trang web để tiếp nhận phản ánh của người dân về các hoạt động vi phạm.

Tiếp đó là, phát triển công cụ công nghệ. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nếu coi phát triển khoa học công nghệ là lực lượng sản xuất cơ bản, thì trong quản lý không gian mạng thì công nghệ số là lực lượng thực thi. 

Cũng theo ông Hùng, năm 2020, Bộ TT&TT đã giải quét và ngăn chặn 1700 trang web có dấu hiệu lừa đảo, nếu không ngăn chặn 1700 trang web này thì sẽ có 3,1 triệu người truy cập vào các trang web này và xác xuất bị lừa đảo là rất lớn.

Về số điện thoại, Bộ trưởng Bộ TT&TT, Bộ đang tập trung xử lý sim rác, bởi sim rác là một trong những phương tiện để thực hiện lừa đảo. Sim rác có 3 công đoạn xử lý. Một là, tất cả các thuê bao không có đầy đủ thông tin sẽ xoá khỏi hệ thống. "Năm 2018 còn 22 triệu số thuê bao không có thông tin đầy đủ, năm 2022 cương quyết hiện nay thì bằng không", ông Hùng cho biết.

Thứ hai là, thông tin thuê bao đó có chính xác không. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, đến nay đã có cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, các nhà mạng đang thực hiện việc đối soát được 1/4; Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo trong năm nay hoặc cùng lắm đến đầu năm 2023 phải xong, dữ liệu phải chính xác.

Thứ ba là thông tin thuê bao đúng rồi nhưng một người đăng ký nhiều sim, gọi là sim không chính chủ thì vấn đề là xử lý sim chính chủ, sẽ ngăn chặn được việc dùng số để lừa đảo, cuộc gọi rác không liên quan.

Ngăn chặn thông tin xấu độc ở Việt Nam thực sự khó khăn

Về xử lý tin giả, ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, tin giả trên không gian mạng lan truyền rất nhanh. Nếu xử lý chậm thì đã Lan truyền rất rộng. Vừa qua đã sửa Nghị định, nâng xử lý tin giả từ từ mức Thông tư lên Nghị định. Trong Nghị định thì quy định rõ các hành vi, quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, thời gian các nhà mạng phải hạ thông tin sai sự thật, xấu, độc từ 48 tiếng xuống 24 tiếng, có những thông tin đặc biệt là trong vòng 3 giờ. 

Cũng theo ông Hùng, mức phạt về đưa thông tin giả hiện nay đã nâng lên 3 lần, nhưng so với các nước trong khu vực thì chỉ bằng 1/10 - so với các nước ASEAN. Bộ TT&TT sẽ đề nghị Chính phủ xem xét, cân nhắc đưa mức xử phạt lên mức răn đe, ít nhất là cũng ngang ở mức trung bình với các nước trong khu vực.

"Ngăn chặn thông tin xấu độc ở Việt Nam thực sự khó khăn, lực lượng thì mỏng, trong khi 1 người Việt Nam có gần 4 tài khoản trên các không gian mạng khác nhau, đây là con số cao", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu.

Về giải pháp căn bản, Bộ trưởng Bộ TT&TT cho biết, thế giới thực ra sao thì trên lên gian mạng như vậy. Ai quản lý cái gì ở trên thế giới thực thì sang không gian mạng quản lý cái đó. Tức là tất cả phải vào cuộc, các bộ ngành phải quản lý lĩnh vực của mình trên không gian mạng, các địa phương cũng quản lý trên không gian mạng.

Và sau đó các tổ chức, doanh nghiệp, các nhà trường, thậm chí đến tế bào xã hội là gia đình. Cha mẹ quản lý con cái trong đời thực thì quản lý con cái trên không gian mạng. Chỉ có như vậy, toàn bộ chúng ta vào cuộc mới giải quyết được căn cơ những vấn đề trên không gian mạng. Một mình Bộ TT&TT, Bộ Công an là 2 lực lượng chính thì không xuể.

Có 30/650 tạp chí có dấu hiệu báo hoá

Xử lý báo hoá tạp chí, báo hoá trang tin. Có giải pháp rất mới, hiệu quả là chúng ta đã công khai dấu hiệu, biểu hiện thế nào là 1 trang thông tin báo hoá, thế nào là 1 tạp chí báo hoá để toàn xã hội biết, để tất cả chúng ta chung tay.

Thay vì một mình Bộ TT&TT, thì hiện nay toàn dân có thể giám sát thế nào là một trang thông tin,  thế nào là 1 tạp chí báo hoá. Đã công khai trên 3 tháng nay.

Trong số 650 tạp chí thì những tạp chí có dấu hiệu do Bộ TT&TT đã phát hiện thì có khoảng 30 là con số không lớn. Đã cấp phép 2000 giấy phép về trang tin thì dấu hiệu cũng tầm đó.

Năm nay, Đảng, NN chỉ đạo rất quyết liệt về việc thanh tra, kiểm tra, giải quyết vấn đề báo hoá tạp chí, trang tin. Vừa qua chúng tôi sẽ làm một đợt tổng thanh tra, kiểm tra. Cuối năm nay cơ bản xong cuộc thanh tra đó, đã nhắc nhở, xử phạt, yêu cầu thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Chúng tôi có niềm tin là vào năm 2023 vấn đề báo hoá tạp chí, báo hoá trang tin sẽ được xử lý căn cơ.

Tin xấu mà nhiều cũng giống như không khí bị nhiễm bẩn

Tranh luận lại trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về nội dung thông tin xấu độc trên nền tảng mạng xã hội, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) nói: "Bộ trưởng có nói “ngoài đời thế nào thì trên mạng cũng như thế”, tôi rất hoan nghênh quan điểm này của Bộ trưởng. Nhưng tôi xin bổ sung thêm là ở ngoài đời chúng ta quản lý theo lãnh thổ, địa giới hành chính nhưng trên mạng là nền tảng đa quốc gia".

Ông Nghĩa cho rằng, nếu như chỉ dùng những biện pháp ngăn chặn thông tin và xử lý những tài khoản vi phạm thì chẳng khác gì phòng chống COVID-19 chỉ dừng lại ở việc đeo khẩu trang, cách ly, phong toả. Giải pháp căn cơ nhất phải là giải pháp nâng cao “sức đề kháng” như việc có vaccine, tức là người dân không tin, không nghe những thông tin xấu độc. 

Đồng thời phải có thêm nhiều thông tin để công chúng có thể đọc được, trong đó cần nhiều thông tin hay, thông tin phản biện, thông tin tích cực, phải mang tính thuyết phục cao. Phải khuyến khích những tờ báo có những thông tin mang tính phản biện, đi thẳng vào những vấn đề nóng, không né tránh, chứ không phải chỉ khen 1 chiều mới là hay cũng giống như việc uống nhiều thuốc bổ cũng không tốt, gây ngộ độc.

"Như Bộ trưởng nói chúng ta nâng lên 3 giờ phải xử lý những thông tin xấu độc nhưng tôi cho rằng chỉ 5-10 phút thôi thì thông tin xấu độc đã lan toả rồi, cho nên quan trọng nhất là phải không “uống thuốc độc” ngay từ đầu, chứ thông tin xấu độc rồi mới ngăn chặn, “uống giải độc” thì mãi mãi sẽ chạy theo các thông tin xấu, độc", ông Nghĩa nhấn mạnh. 

Trả lời đại biểu Đỗ Chí Nghĩa, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng thông nhất trí với quan điểm của đại biểu về câu chuyện “đề kháng”; không chỉ riêng thông tin xấu, độc đâu mà tất cả mọi thứ, mọi lĩnh vực đều cần “sức đề kháng”.

Trên không gian mạng, tin xấu, độc cũng giống như không khí, tin xấu mà nhiều cũng giống như không khí bị nhiễm bẩn. "Sáng nào chúng ta cũng độc thông tin trên mạng nó đầu độc chúng ta, không khí thì đầu độc phổi, thông tin thì đầu độc não", ông Hùng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ TT&TT cũng cho biết, nói “đời thực với đời ảo” là: “Ai quản lý những vấn đề gì ở đời thực thì quản lý cái đó trên không gian mạng. Lĩnh vực công thương cũng phải quản lý hàng hoá trên mạng, lĩnh vực văn hoá cũng phải quản lý về thuần phong mỹ tục trên mạng… Chỉ như vậy, mới có đủ nguồn lực để làm không gian mạng trong sạch, lành mạnh”.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, hiện nay Bộ TT&TT đã có đề xuất Bộ GD&ĐT đưa thêm nội dung kỹ năng số vào chương trình đào tạo công nghệ thông tin ở cấp THPT cho các em học sinh  - đây là một loại “đề kháng”. 

Bên cạnh đó, Bộ TT&TT chính thức cho hay nền tảng đào tạo kỹ năng số cơ bản cho người dân trên không gian mạng để người dân có thể truy cập, xem, tìm kiếm, hỏi đáp, có những kỹ năng cơ bản sống trong môi trường số. “Chúng tôi nghĩ rằng, không gian mạng của chúng ta thì cần có trách nhiệm làm cho không gian mạng lành mạnh”, ông Hùng nói.