Sự gián đoạn trong dòng chảy xuất khẩu do cuộc chiến 24/2 và các lệnh trừng phạt quốc tế chống lại Nga đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, đặc biệt là ở Trung Đông và châu Phi.

Nga và Ukraine - nơi có những vùng trồng ngũ cốc rộng lớn nằm trong số những vùng trồng lúa mì quan trọng của thế giới, chiếm tỷ trọng đáng kể trong xuất khẩu toàn cầu ở nhiều mặt hàng lương thực thiết yếu: bao gồm lúa mì, dầu thực vật và ngô - có giá đạt mức cao nhất từ trước đến nay vào tháng trước.

Nga đã phong toả các cảng của Ukraine, làm dấy lên lo ngại về năng suất của vụ thu hoạch năm nay khi chiến tranh tiếp tục hoành hành trong mùa gieo hạt.

Tổ chức Nông lương LHQ (FAO) cho biết Chỉ số giá lương thực phân tích những thay đổi hàng tháng của giá quốc tế đối với một rổ hàng hóa, đạt trung bình 159,3 điểm trong tháng 3, tăng 12,6% so với tháng 2. Như hiện tại, chỉ số tháng Hai là mức cao nhất kể từ khi chỉ số này được ghi nhận vào năm 1990.

Theo FAO, cuộc chiến ở Ukraine là nguyên nhân chủ yếu khiến giá ngũ cốc tăng 17,1%, bao gồm lúa mì và các loại ngũ cốc khác như yến mạch, lúa mạch và ngô. Nga và Ukraine lần lượt chiếm khoảng 30% và 20% xuất khẩu ngô và lúa mì trên toàn thế giới.

Josef Schmidhuber, phó trưởng bộ phận thương mại và thị trường của FAO cho biết: “Đây là một điều hoàn toàn phi thường, mặc dù thực tế đã được dự đoán trước với bước nhảy vọt của tháng Hai. "Rõ ràng, những giá thực phẩm quá cao này cần phải hành động để hạ nhiệt ngay lập tức."

Mức tăng giá lớn nhất là dầu thực vật, tăng 23,2% do giá dầu hạt hướng dương chiên cao hơn. Trong đó, Ukraine là nước xuất khẩu dầu hướng dương lớn nhất thế giới, trong đó Nga đứng thứ hai.

FAO cho biết giá đường và các sản phẩm từ sữa cũng tăng đáng kể.

Ông nhận định: không thể quy chụp chiến tranh đã gây ra chi phí lương thực kỷ lục, đồng thời cho rằng những lo ngại về cây trồng cũng là do điều kiện thời tiết tồi tệ ở Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tuy nhiên, ông nói rằng "các yếu tố hậu cần" là một yếu tố chính.

Ông nói: “Về cơ bản, không có hàng xuất khẩu qua Biển Đen và xuất khẩu qua vùng Baltic cũng sắp kết thúc.

Chi phí lương thực tăng vọt và sự gián đoạn nguồn cung từ Nga và Ukraine đã đe dọa tình trạng thiếu lương thực ở các quốc gia trên khắp Trung Đông, Châu Phi và Châu Á - nơi nạn đói vẫn luôn thường trực.

Các quốc gia này dựa vào nguồn cung cấp lúa mì và các loại ngũ cốc khác với giá cả phải chăng từ khu vực Biển Đen để “nuôi sống” hàng triệu người dân" sống “lay lắt” bằng việc nhận trợ cấp bánh mì và mì giá rẻ, và thậm trí, họ phải đối mặt với viễn cảnh bất ổn chính trị lớn hơn.

Các nhà sản xuất ngũ cốc lớn khác, chẳng hạn như Hoa Kỳ, Canada, Pháp, Úc và Argentina, đang nỗ lực có thể nhanh chóng tăng sản lượng để lấp đầy khoảng trống, nhưng nông dân đang phải đối mặt với các vấn đề như chi phí nhiên liệu và phân bón tăng cao. Tình hình này vốn đã trở nên trầm trọng hơn do chiến tranh, hạn hán và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Theo Sib Ollo, nhà nghiên cứu cấp cao của Chương trình Lương thực Thế giới cho Tây và Trung Phi ở Dakar, Senegal, sự gián đoạn từ chiến tranh đã làm tăng thêm tình trạng lương thực vốn đã bấp bênh do đại dịch Covid-19, xung đột, thời tiết khắc nghiệt và các vấn đề khác ở khu vực Sahel của Trung và Tây Phi.

Ông chia sẻ: “An ninh lương thực và dinh dưỡng của khu vực đang bị suy giảm nghiêm trọng, đồng thời cho biết thêm rằng 6 triệu trẻ em hiện đang bị suy dinh dưỡng và khoảng 16 triệu người ở các khu vực đô thị phải đối mặt với tình trạng mất cân bằng an ninh lương thực.

Hiện tại, người nông dân đặc biệt lo lắng rằng sẽ không thể tiếp cận với các loại phân bón được sản xuất ở khu vực Biển Đen do Nga là nước xuất khẩu toàn cầu hàng đầu.

Được biết Chương trình Lương thực Thế giới đã yêu cầu 777 triệu đô la để đáp ứng nhu cầu của 22 triệu người ở vùng Sahel và Nigeria trong sáu tháng tới.

Theo Schmidhuber, để đáp ứng nhu cầu của các nước nhập khẩu lương thực, FAO đang nghiên cứu đề xuất cơ chế giảm chi phí nhập khẩu cho các nước nghèo trên toàn cầu. Ý tưởng này yêu cầu các quốc gia đủ điều kiện cam kết tăng chi tiêu cho năng suất nông nghiệp của họ để có được các khoản tín dụng nhập khẩu giúp giảm bớt thiệt hại trên.

Lê Na (Theo Aljazeera)