Ngày 27/9/2021, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đồng chủ trì Tọa đàm tham vấn chuyên gia về kinh tế - xã hội. 

Không thể lạc quan một chiều

Sau khi các đại biểu thảo luận, phát biểu tại tọa đàm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, theo đại diện của Ngân hàng thế giới và các ý kiến thảo luận đã xác định 5 nguyên nhân khiến cho Việt Nam chuyển từ vị trí tăng trưởng cao của thế giới trong năm 2020 xuống dưới trung bình của thế giới vào 2021 và các năm tiếp theo.

Các nguyên nhân được chỉ ra là: Tình hình y tế đang chuyển biến xấu; chương trình vaccine triển khai chậm, đứng sau các nước trong khi vực ASEAN về độ phổ cập vaccine; việc áp dụng các biện pháp cách ly, phong tỏa, hạn chế di chuyển  nghiêm ngặt hơn và trong tổ chức thực thi còn thiếu đồng bộ, nhất quán, thiếu linh họat phối hợp, tác động đến kết quả của phòng chống dịch và trong duy trì chuỗi cung ứng và hoạt động của kinh tế xã hội; các chương trình ứng phó quy mô còn khiên tốn tính trên tỷ lệ GDP, thiếu cân bằng giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, tài khóa chủ yếu giãn hoãn các khoản thuế, giảm chậm nộp và trực tiếp chi tiền mặt còn ít; các chương trình trợ giúp xã hội quy mô vẫn còn hạn chế.

Các đại biểu cũng đã đưa ra nhận định về xu hướng tình hình thế giới năm 2021 và thời gian tới. Theo đó, dự báo tăng trưởng thế giới ở mức 5,6%-6% tuy nhiên triển vọng kinh tế toàn cầu có sự phân hóa sâu sắc. Có nhóm các nước phục hồi mạnh là các nước phát triển do chủ động vaccine, đạt miễn dịch cộng đồng và có quy mô các gói hỗ trợ rất lớn, siêu nới lỏng cả về tài chính và tiền tệ. Nhóm các nước phục hồi chậm đối mặt với rủi ro bùng phát trở lại của dịch bệnh, số ca tử vong tăng là ở những nước đang phát triển trong đó có Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ tán thành với nhận định của đại diện Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF đưa ra tại Tọa đàm là việc phục hồi kinh tế vẫn chưa thể được đảm bảo ngay cả ở những nước có tỷ lệ lây nhiễm thấp nếu vẫn tồn tại dịch ở các nước khác, do đó đó cần chia sẻ bình đẳng vaccine. Đồng thời rủi ro toàn cầu có thể có suy giảm tăng trưởng trong trung và dài hạn. Đây là rủi ro kép. Chiến lược vaccine toàn cầu chậm hơn dự kiến, độ bao phủ không đồng đều. Chính sách tài chính, tài khóa toàn cầu có thể bị thắt chặt hơn nêu các nước tiên tiến thặt chặt chính sách tài khóa, tiền tệ nhanh hơn dự kiến để đối phó với rủi ro gia tăng lạm phát sau thời gian siêu nới lỏng.

Với nhận định này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ và Quốc hội cần tính toán kỹ những tác động này. Vì khi bắt đầu phục hồi được thì các nước phát triển có thể đã thắt chặt chi tiêu để đối phó với những bất ổn vĩ mô. Nếu tăng trưởng kinh tế của các đối tác chiến lược, thành viên các Hiệp định thương mại tự do như CPTPP, RCEP, EVFTA… chững lại hoặc suy giảm sẽ ảnh hưởng tới sự phục hồi của Việt Nam. Do đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh “không thể lạc quan một chiều được”, phải đánh giá, dự báo được để có những chính sách phù hợp.

Ưu tiên tùy thuộc vào diễn biến của từng giai đoạn

Về các lưu ý chính sách đối với Việt Nam, các chuyên gia cho rằng cần kiên định mục tiêu kép có ưu tiên thời điểm và địa bàn cụ thể cho phòng chống dịch hay phát triển kinh tế. Chủ tịch Quốc hội cho biết, vấn đề này đã được Bộ Chính trị và tại Hội nghị Trung ương 3 vừa qua đã có kết luận rõ ràng về việc thực hiện mục tiêu kép nhưng ưu tiên cái gì tùy thuộc vào diễn biến của từng giai đoạn ở những địa bàn cụ thể, trước mắt tập trung nhiều hơn cho chống dịch, đặt sức khỏe người dân lên trên hết và trước hết. Chủ tịch Quốc hội khẳng định đường hướng được xác định rõ ràng, vấn đề là thực thi như thế nào.

Chủ tịch Quốc hội dẫn lại các nội dung đề xuất, kiến nghị. Một là, tập trung đẩy nhanh tiêm chủng và xét nghiệm bởi đây là điều kiện tiên quyết để kiểm soát đại dịch và giảm thiểu thiệt hại về kinh tế - xã hội. Trong đó, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ ủng hộ với ý kiến bản thân các giải pháp phòng chống dịch cũng phải tiết kiệm, hiệu quả.

Hai là, tiếp tục giãn cách, hạn chế di chuyển nhưng phải thông minh hơn như áp dụng công nghệ, linh hoạt, đồng bộ, nhất quán, chủ động, gắn với quản trị quốc gia có phân cấp ủy quyền, liên kết vùng.

Ba là, tiếp tục hỗ trợ cả về tài khóa, tiền tệ theo hướng cân bằng hơn, trong đó tài khóa hỗ trợ nhiều hơn cho phục hồi kinh tế - xã hội; tăng chi cho y tế, có hỗ trợ trực tiếp, có chương trình tín dụng hỗ trợ lãi suất có mục tiêu và có địa chỉ; giải pháp hỗ trợ chi phí đầu vào cho doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp đang chịu lỗ, đề xuất cho phép chuyển lỗ nhiều hơn so với quy định hiện nay, hỗ trợ chi phí trong giá thành cao hơn chi phí thực tế…

Cùng với đó, tổ chức thực thi chính sách nhanh gọn và tăng cường giải ngân đầu tư công chú trọng cho công tác chuẩn bị và giao vốn đầu tư công làm tốt, đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước để tăng thu ngân sách thu hút đầu tư.

Các đại biểu cũng đề nghị tăng cường trợ giúp xã hội, nhất là các nhóm dễ bị tổn thương để làm chậm và khắc phục gia tăng bất bình đẳng. Cần xây dựng chương trình tái thiết phục hồi kinh tế và có phân chia theo giai đoạn, đẩy mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp, hệ sinh thái cho chuyển đổi số kinh tế số, tăng trưởng xanh, tái cấu trúc nền kinh tế, tăng cường năng lực quản trị quốc gia, năng lực thực thi chính sách từ Trung ương đến địa phương.

Quốc Trần