Ngày 20/3, tại Phiên họp thứ 21 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn về nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) và đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An (đoàn Long An) quan tâm đến việc thực hiện Nghị quyết 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến.

Theo đó, các đại biểu Quốc hội đề nghị Chánh án Toà án nhân dân tối cao cho biết kết quả thực hiện Nghị quyết và các giải pháp cơ bản để giải quyết những bất cập, hạn chế nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả trong triển khai xét xử vụ án bằng hình thức trực tuyến.

Đăng đàn trả lời nội dung này, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, Tòa án nhân dân tối cao đã phối hợp ban hành các văn bản liên quan để hướng dẫn thực hiện, tổ chức tập huấn ở các địa phương…

Đến nay, các trang bị cho xét xử trực tuyến đã cơ bản đầy đủ, đã xét xử hơn 5.400 vụ theo hình thức trực tuyến, bảo đảm công lý thực thi không chậm trễ, tạo điều kiện cho người ở xa, người ở nước ngoài tham gia phiên tòa; góp phần tiết kiệm nhiều nguồn lực trong tổ chức xét xử.

Tuy nhiên, hiện nay, khó khăn trong xét xử trực tuyến là việc cơ sở vật chất, trang thiết bị còn hạn chế. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Quốc hội phê duyệt các chương trình liên quan để ngành tòa án tiếp tục trang bị tốt hơn nữa cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến. Ngoài ra, việc nâng cao kỹ năng chuyên môn trong xét xử cho đội ngũ cũng là việc cần thực hiện.

Tranh luận nội dung trả lời của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình, đại biểu Quốc hội Điểu Huỳnh Sang (đoàn Bình Phước) nêu rõ, phiên tòa trực tuyến là một nền tảng pháp lý bước đầu cho việc triển khai thực hiện Tòa án điện tử. Tuy nhiên, việc xét xử trực tuyến là phương thức mới, pháp luật hiện hành lại chưa có quy định hoặc nếu có quy định cũng chưa đầy đủ dẫn đến các cơ quan tiến hành tố tụng còn lúng túng trong tổ chức triển khai.

Đại biểu Quốc hội Điểu Huỳnh Sang cho rằng, để xét xử vụ án thường liên quan đến nhiều quy định pháp luật tố tụng hiện hành và có tác động đến quyền, nghĩa vụ hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Thực tế, các vụ án hành chính, dân sự chưa được tổ chức xét xử trực tuyến do các phiên tòa này thường rất phức tạp, cho nên trước khi xét xử trực tuyến thì phải chuẩn bị kỹ lưỡng mọi vấn đề, nhất là các quy định về hoạt động tố tụng. Vì vậy, đại biểu Quốc hội Điểu Huỳnh Sang đề nghị, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu rõ giải pháp trong thời gian tới như thế nào để việc triển khai phiên tòa trực tuyến được đồng bộ hơn.

Đối với nội dung này, Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, trên thực tế những ngày đầu triển khai phiên toà trực tuyến còn lúng túng nhưng hiện tại đã thành thục hơn. Về việc phối hợp với các cơ quan thì không chỉ tòa án phải cần tập huấn mà các cơ quan khác như viện kiểm sát, cơ quan điều tra cũng cần phải tập huấn để nâng cao trách nhiệm cũng như kỹ năng điều hành của phiên tòa xét xử trực tuyến.

Về tố tụng điện tử, Chánh án Toà án nhân dân tối cao nêu rõ, Nghị quyết số 33 của Quốc hội chỉ giới hạn trong một chừng mực nhất định các vụ án cần phải đưa ra xét xử trực tuyến. Về cơ bản, Nghị quyết này chưa đặt ra câu chuyện phải có tố tụng trực tuyến ngay. Các nước đã hình thành tòa án điện tử thì có bộ luật riêng là Luật Tố tụng điện tử, quy định tất cả những câu chuyện cần thiết về tố tụng điện tử. Do đó, triển khai Nghị quyết 33 là bước đi thận trọng, từng bước triển khai phương thức tố tụng điện tử và khi hình thành nền tảng tố tụng điện tử, chuyên nghiệp thì lúc đó cần thiết phải có đạo luật về vấn đề này.