Theo bà Kim Thu - chuyên gia thị trường của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đồng yen Nhật đã giảm xuống mức thấp kỷ lục mới trong vòng 24 năm so với đồng USD. 

Điều này dẫn tới xuất hiện tình trạng nhà nhập khẩu Nhật Bản đề nghị đàm phán lại giá nhập khẩu đề bù đắp những thiệt hại cho họ khi đồng yen sụt giá. Hoặc có tình trạng khách hàng đã ký hợp đồng từ trước, nhưng đề nghị đàm phán nhận hàng chậm lại.

Cùng với đó, đồng euro của châu Âu cũng chứng kiến lần đầu tiên trong vòng 20 năm giảm xuống mức ngang bằng với đồng USD. 

Khi đồng euro giảm giá so với USD, dù các doanh nghiệp Việt không bị ảnh hưởng do hầu hết giao dịch xuất nhập khẩu bằng USD, nhưng lợi nhuận của nhà mua hàng giảm nên họ có thể giảm nhu cầu với nhà xuất khẩu Việt Nam.

Bên cạnh đó, khi đồng nội tệ yếu đi, hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn, người tiêu dùng châu Âu sẽ cân nhắc chi tiêu, lựa chọn những mặt hàng thiết yếu có giá hợp túi tiền, điều này làm giảm sức cầu.

Ngoài ra, việc đồng USD tăng giá cũng có nghĩa chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu sẽ tăng theo. Điều này sẽ ảnh hưởng tới các doanh nghiệp của Việt Nam do phải nhập khẩu lượng lớn nguyên vật liệu từ nước ngoài.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký VASEP cho biết, dư địa của thị trường đối với thủy sản còn nhiều, cơ hội của chúng ta còn không ít, nhưng để giành được điều đó trong bối cảnh phải phát triển bền vững và phải cạnh tranh với không ít quốc gia thì có một số thách thức đang tác động tiêu cực đến phát triển bền vững của ngành hàng.

Đó là vấn đề chi phí sản xuất tăng cao đáng lo ngại, khiến cho giá thành sản phẩm tăng và nguy cơ sẽ giảm khả năng cạnh tranh. Như vấn đề thức ăn chăn nuôi, trung bình hiện nay, đặc biệt sau dịch, đã tăng khoảng 20%. Giá thành thức ăn chăn nuôi của sản phẩm cá tra, tôm đang chiếm 65-70%, do vậy tác động chi phối rất lớn.

Về chi phí vận tải biển và nhân công tăng trong 2 năm qua với các lý do liên quan đến dịch, liên quan đến ách tắc và bây giờ liên quan đến giá nhiên liệu tăng, nên hiện nay vẫn đang giữ ở mức cao.

Cụ thể, Bờ Tây Hoa Kỳ hiện nay đang ở mức 400 triệu đồng cho một container, đến châu Âu cũng tăng đến 4 lần, từ 10.000 - 12.000 USD. Điều này chi phối rất nhiều, nhất là với ngành đông lạnh của chúng ta.

Đặc biệt, lạm phát đang khiến người dân các nước châu Âu, Mỹ giảm tiêu dùng, nhiều nhà nhập khẩu cho biết không nhận đơn hàng từ nay đến hết tháng 10.

Đáng chú ý, chế biến thủy sản càng bất lợi hơn khi nguồn nguyên liệu thủy sản trong nước đang có dấu hiệu sụt giảm về các tháng cuối năm. Nhiều nhà máy sẽ đối mặt cùng lúc 2 sức ép. Đó là giảm giá xuất khẩu, nhưng phải tăng giá thu mua nguyên liệu do nguồn cung thiếu.

Nhận định về vấn đề này, Tổng thư ký VASEP cho rằng lạm phát ở nhiều thị trường sẽ ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong những tháng cuối năm. Tuy nhiên nhờ nửa đầu năm nay xuất khẩu tăng trưởng mạnh nên dự báo cả năm vẫn có thể đạt kim ngạch 10 tỷ USD, với mức tăng trưởng 10 - 12%.

Trong điều kiện thị trường hàng hóa thế giới và thị trường ngoại hối có nhiều biến động, Thạc sĩ Phan Minh Hòa, Giảng viên Kinh tế - Đại học RMIT lưu ý, doanh nghiệp cần liên tục theo dõi những biến động tỷ giá, và cập nhật về tình hình lạm phát, lãi suất, dịch bệnh COVID-19, chiến sự Nga-Ukraine...

Từ đó, doanh nghiệp có thể lựa chọn thị trường xuất khẩu, nhập khẩu và đa dạng hóa, lựa chọn đồng tiền thanh toán có lợi, giảm dần việc chỉ sử dụng đồng USD.

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp có thể lựa chọn những ngân hàng có khả năng tài trợ thương mại tốt, sử dụng những công cụ tài chính phái sinh như mua bán ngoại tệ có kỳ hạn, các hợp đồng hoán đổi (SWAP), đảm bảo cho các hoạt động xuất nhập khẩu được kế hoạch hóa một cách khoa học.