Ngày đầu năm mới 2023, người Xơ Đăng ở buôn H'ring, xã Ea H'đing, huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk tưng bừng mở hội Tết cơm mới.

Tết cơm mới hay còn gọi là Lễ mừng cơm mới là lễ cúng lớn nhất trong năm và được người Xơ Đăng ở buôn H'ring duy trì tổ chức từ năm 1994 đến nay. Đây cũng là dịp để mọi người từ khắp buôn xa, làng gần tìm đến để được vui tươi, giao hòa, cộng cảm với đất trời và cộng đồng.

Ngày trước, Tết cơm mới thường kéo dài từ tháng 10 cho đến tháng 12. Tuy nhiên, người Xơ Đăng chỉ tổ chức Tết cơm mới trong từng gia đình, các gia đình mời nhau, từ nhà này sang nhà khác ăn uống chung vui. Từ năm 1994, Tết cơm mới đã trở thành lễ hội lớn, tổ chức chung trong cả cộng đồng và chỉ tổ chức trong một ngày, nhà nhà đều chuẩn bị các món ăn, đem ra nhà cộng đồng để cùng nhau mừng một mùa vụ bội thu.

Lễ thức quan trọng nhất của Tết cơm mới là đồng bào Xơ Đăng cầu xin trời đất, thần linh trong năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, gia súc, gia cầm đầy đàn, dân làng ấm no, mạnh khỏe.

Từ sáng sớm, các chái bếp của người dân trong buôn đã nổi lửa. Đặc biệt là cùng với cơm lam, rượu cần, thịt heo, canh cà đắng… thì món ăn  không thể thiếu và cũng là một trong những lễ vật dâng cúng các thần trong ngày Tết cơm mới là thịt chuột.

Theo quan niệm của người Xơ Đăng, chuột là loài vật phá hoại mùa màng nên bị bắt để hiến tế thần linh, để năm sau không chuột không dám phá hại mùa màng.

Lễ hội bắt đầu với phần dâng các lễ vật để tạ ơn thần linh. Khi mặt trời vừa chiếu những tia nắng đầu tiên của ngày mới, đồng bào Xơ Đăng tập hợp tại nhà rông của buôn, dâng cúng lễ vật.

Những ché rượu cần cùng cơm lam, thịt, cá nướng của từng nhóm gia đình được bày ra trên dãy bàn dài trước sân nhà rông. Giữa sân, nơi trang trọng nhất dựng cây nêu. Dưới gốc cây nêu buộc một ché rượu cần và bàn đựng đồ lễ gồm một đầu heo, 7 con chuột đồng nướng.

Khi lễ vật đã được bày biện xong già làng đại diện cho nhân dân trong buôn làng làm thủ tục tế lễ tạ ơn thần linh cho mọi gia đình có một mùa lúa bội thu và cầu cho mùa sau mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia súc, gia cầm đầy sân, chật chuồng.

Sau khi dâng lễ vật, cả buôn không phân biệt, già trẻ, lớn bé sẽ cùng nhau ăn cơm mới, uống rượu cần và múa hát, đánh chiêng và uống đến khi nào rượu trong ché nhạt, đến say mới về.

Tết cơm mới của người Xơ Đăng là dịp để đàn ông thể hiện tài nghệ sáng tạo cây nêu, đánh chiêng, còn phụ nữ thể hiện nấu cơm lam, các món ăn truyền thống và diện những bộ trang phục của dân tộc mình.

Ngày này cũng là thời khắc linh thiêng mà tất cả đồng bào Xơ Đăng trong buôn được cùng nhau tụ tập bên nhà truyền thống, tham gia nghi lễ, thưởng thức rượu cần, ăn cơm mới.

Đặc biệt là, Tết cơm mới giờ đây không còn là của riêng đồng bào Xơ Đăng nữa mà đã trở thành lễ hội chung của bà con trong buôn Kon H’rinh.

Một số hình ảnh về Lễ hội Tết cơm mới 2023 của đồng bào Xơ Đăng buôn Kon H’rinh. Ảnh: TPO

Thế Vũ