Động thái này là một bước lùi đối với Tổng thống Donald Trump vì Washington, nước nắm giữ ghế chủ tịch luân phiên của G7, đã hy vọng đưa ra một lộ trình chung cho một cuộc đại tu sâu rộng của WHO vào tháng 9, hai tháng trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ.

Hoa Kỳ đã gửi cho WHO thông báo trước một năm vào tháng 7 rằng họ sẽ rời khỏi cơ quan của Liên Hợp Quốc - được thành lập để cải thiện sức khỏe trên toàn cầu - sau khi Trump cáo buộc rằng cơ quan này ở “quá thân cận” Trung Quốc và đã xử lý sai trong đại dịch Covid-19.

WHO đã bác bỏ cáo buộc của Trump. Các chính phủ châu Âu cũng chỉ trích WHO nhưng không đi xa như Hoa Kỳ trong lời chỉ trích của họ, và quyết định của Paris và Berlin rời cuộc đàm phán sau những căng thẳng về những gì họ cho là nỗ lực của Washington nhằm chi phối các cuộc đàm phán.

“Không ai muốn bị lôi kéo vào một quá trình cải cách và nhận được đề cương cho nó từ một quốc gia mà chính họ vừa rời khỏi WHO”, một quan chức cấp cao của châu Âu tham gia vào các cuộc đàm phán cho biết.

Bộ Y tế Đức và Pháp xác nhận rằng, hai nước phản đối việc Mỹ dẫn dắt cuộc đàm phán sau khi tuyên bố ý định rời tổ chức này.

Một phát ngôn viên của Bộ Y tế Italia nói rằng, công việc chuẩn bị về tài liệu cải cách vẫn đang được tiến hành, tuy nhiên, thêm rằng quan điểm của Rome phù hợp với Paris và Berlin.

Khi được hỏi về lập trường của Pháp và Đức, một quan chức cấp cao của chính quyền Trump cho biết: “Tất cả các thành viên của G7 đều ủng hộ rõ ràng bản chất của các ý tưởng cải cách của WHO”.

“Mặc dù vậy, thật đáng tiếc là Đức và Pháp cuối cùng đã chọn không tham gia nhóm để tán thành lộ trình", ông nói.

Người phát ngôn của chính phủ Anh từ chối bình luận về những diễn biến mới nhất, nhưng nói thêm rằng Anh ủng hộ WHO và thúc giục cải tổ cơ quan “để đảm bảo cơ quan này vẫn linh hoạt và nhanh nhạy”.

Các cuộc đàm phán về cải cách WHO đã bắt đầu khoảng 4 tháng trước. Đã có gần 20 cuộc trao đổi qua điện thoại giữa các Bộ trưởng Y tế từ Nhóm bảy quốc gia công nghiệp phát triển (G7), và hàng chục cuộc gặp của các nhà ngoại giao và các quan chức khác.

Một thỏa thuận của G7, bao gồm Nhật Bản và Canada, sẽ tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán tại G20 và Liên hợp quốc, nơi mọi thay đổi sẽ phải được thỏa thuận với Trung Quốc, Nga và các chính phủ lớn khác không thuộc G7.

Không rõ liệu một hội nghị thượng đỉnh G7 ở Hoa Kỳ, nơi Trump hy vọng các nhà lãnh đạo sẽ tán thành lộ trình, hiện sẽ diễn ra vào tháng 9 như kế hoạch.

Các quan chức Mỹ chưa cho biết Washington đã tìm kiếm những cải cách nào. Tuy nhiên, một lộ trình cải cách ban đầu do Washington đề xuất đã bị nhiều đồng minh của họ chỉ trích, với một quan chức châu Âu tham gia đàm phán mô tả nó là "thô lỗ".

Các nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán cho biết, bất chấp những thay đổi đối với văn bản gốc, nỗ lực của Washington vẫn không thể chấp nhận được, chủ yếu là đối với Đức.

Quỹ và quản lý chính chính

Trong những tuần trước khi các cuộc đàm phán sụp đổ, các nhà đàm phán đã nói rằng, các quan điểm đang tiến gần nhau hơn khi Washington giảm bớt cách tiếp cận áp đặt và các nhà đàm phán châu Âu bắt đầu coi quá trình cải cách là một phương tiện để giúp WHO độc lập hơn trước áp lực chính trị.

Các chính phủ châu Âu cũng bắt đầu đưa ra những nhận xét hoài nghi về WHO trước công chúng, với việc Bộ trưởng Y tế Đức thúc giục WHO đẩy nhanh việc xem xét lại việc xử lý COVID-19.

Về mặt cá nhân, một số người châu Âu đã ủng hộ một đường lối cứng rắn hơn, với một số người chỉ trích Tedros Adhanom Ghebreyesus, người đứng đầu WHO và những gì họ coi là chính trị hóa việc quản lý đại dịch.

“Mọi người đều chỉ trích Tedros”, một nhà đàm phán từ một quốc gia G7 ở châu Âu cho biết.

Một nguồn tin của chính phủ Đức cho biết: “Cần phải đảm bảo rằng, trong tương lai WHO có thể phản ứng một cách trung lập và dựa trên cơ sở các sự kiện về sức khỏe toàn cầu”.

Nhưng các chính phủ châu Âu muốn làm cho WHO mạnh hơn, được tài trợ tốt hơn và độc lập hơn, trong khi việc Mỹ rút tiền có khả năng làm suy yếu nó - Washington là nước đóng góp lớn nhất, cung cấp 15% ngân sách.

Một số người châu Âu coi những lời chỉ trích của Trump đối với WHO là một nỗ lực trước cuộc bầu cử Hoa Kỳ, để đánh lạc hướng sự chú ý vào việc xử lý COVID-19 của ông, cũng như mối quan hệ của Berlin với Washington đã căng thẳng bởi quyết định của ông vào tháng Bảy về việc rút hàng nghìn lính Mỹ khỏi nước Đức.

Các kế hoạch cải tổ WHO khó có thể bị gác lại, đặc biệt nếu Trump bị đánh bại trong cuộc bầu cử tháng 11 tới. Các chính phủ châu Âu muốn Washington tiếp tục là thành viên của WHO và là nhà hỗ trợ tài chính, và họ đã thể hiện sự quan tâm đến việc tăng cường tài trợ của chính họ cho cơ quan này.