Tập trung vào biến đổi khí hậu

Cuối tuần qua, Thủ tướng mãn nhiệm Angela Merkel đã được quân đội vinh danh bằng nghi lễ chia tay đầy xúc động. Bà thủ tướng đã hoàn thành xuất sắc trách nhiệm trên cương vị của mình, không chỉ đưa nước Đức tiến lên, mà còn kết nối duy trì những giá trị dân chủ và tự do cho những người dân của Liên minh châu Âu và trên thế giới. 

Sau gần hai thập kỷ, sứ mệnh của bà Merkel đã kết thúc và tất cả đang hướng tới một nước Đức của một chính phủ mới, của những con người mới mang trách nhiệm và nghĩa vụ lớn lao, để tiếp nối những thành công mà bà Merkel đã tạo dựng. 

Câu chuyện giờ chỉ còn là vấn đề thời gian. Liên minh ba đảng thành lập chính phủ sẽ mới sẽ đi đến những thỏa thuận cuối cùng và chính thức tuyên thệ nhậm chức vào thứ Tư (8/12) tới đây. Kỷ nguyên kéo dài 16 năm của Thủ tướng Angela Merkel sẽ chính thức nhường chỗ cho một “triều đại” sẽ được dẫn dắt bởi tân Thủ tướng Olaf Scholz của Đảng Dân chủ Xã hội (SPD).

Liên minh ba đảng trên được người Đức gọi là liên minh “đèn giao thông” bởi màu sắc biểu trưng của từng đảng: Đảng Dân chủ Xã hội (màu đỏ) - ủng hộ xã hội công bằng, Đảng Dân chủ Tự do (màu vàng) - ủng hộ kinh doanh và công nghiệp, và Đảng Xanh (tất nhiên màu xanh) - ủng hộ môi trường.

Vì vậy, có thể tin rằng nước Đức sẽ thay đổi về mặt chính trị và cả xã hội một cách sâu rộng. Sẽ có một nước Đức công bằng hơn, tự do hơn, ưu tiên giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu; theo kế hoạch ba điểm dưới đây:

Đầu tiên là việc loại bỏ than sẽ được đẩy nhanh, vào năm 2030 so với mục tiêu trước đó là năm 2038. Tiếp đến vào năm 2030, năng lượng tái tạo sẽ cung cấp 80% điện năng của cả nước. Cuối cùng, sẽ có 15 triệu xe điện trên các con đường trên nước Đức.

Lương tối thiểu 12 euro, trẻ em nhận 500 euro/tháng

Cũng có những đề xuất xã hội quan trọng và hào phóng khác. Cụ thể, khả năng tiếp cận phúc lợi của người dân sẽ dễ dàng hơn bao giờ hết, mức lương tối thiểu cũng sẽ được tăng lên 12 euro (khoảng 310.000 VND) mỗi giờ.

Hệ thống phúc lợi trẻ em hiện tại của nước Đức - một khoản trả hàng tháng cho mỗi trẻ em cho cha mẹ tùy theo thu nhập của họ - sẽ được thay thế bằng một hệ thống mới. Nó sẽ cung cấp 500 euro hàng tháng (gần 13 triệu VND) cho mỗi đứa trẻ, bất kể cha mẹ có thu nhập như thế nào. Đây là một trong những chính sách nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ nhất của công chúng.

Dẫu vậy, không ít cử tri đang bị chia rẽ về một số kế hoạch khác, như các đề xuất về hợp pháp hóa cần sa và việc chấm dứt luật cấm các bác sĩ quảng cáo dịch vụ phá thai. Kế hoạch giảm độ tuổi bỏ phiếu từ 18 xuống 16 cũng không thu hút được sự chú ý của công chúng. Chỉ 30% số người tham gia khảo sát tán thành ý tưởng này.

Một đề xuất khác cũng có thể gây tranh cãi. Ba bên muốn cải tổ hoàn toàn hệ thống nhập cư của Đức, cũng như cải cách chính sách tị nạn của EU. Cụ thể, chính phủ mới muốn khuyến khích nhập cư; cải thiện quyền của những người xin tị nạn và giúp người nước ngoài có quốc tịch dễ dàng hơn.

Vị trí của Đức trên thế giới

Nhưng nhìn từ bên ngoài thì nước Đức sẽ khác như thế nào, chính phủ mới có ý nghĩa như thế nào đối với châu Âu và phần còn lại của thế giới?

Ít nhất người ta cũng có thể mong đợi một phản ứng cứng rắn hơn đôi chút của Đức đối với các quốc gia như Nga và Trung Quốc. Hiệp ước liên minh 3 đảng cũng đề cập đến tình trạng nhân quyền ở Trung Quốc, cũng như yêu cầu trở lại chính sách một quốc gia hai hệ thống cho Hồng Kông và hỗ trợ Đài Loan. Điều này phù hợp với quan điểm của EU.

Về quốc phòng, Đức đã đưa ra một cam kết tăng chi tiêu. Đức vẫn sẽ là một phần của thỏa thuận chia sẻ hạt nhân của NATO và tiếp tục sở hữu vũ khí hạt nhân của Mỹ, cũng như thay thế các máy bay cũ của Đức có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

Song nhiều người cho rằng, nhìn từ Washington, Paris hoặc Tokyo, chính quyền Scholz có thể không khác biệt đáng kể so với chính quyền của Angela Merkel trước đây.

Những nhà lãnh đạo mới

Olaf Scholz: Nhiều người tin rằng Đảng Dân chủ Xã hội đã thắng cử vì về phong cách và cách thức của Scholz rất giống với Angela Merkel. Bình tĩnh và ít nói, cựu bộ trưởng tài chính nổi tiếng về sự thận trọng. Ông cũng giành được điểm từ công chúng Đức vì đã giải ngân rất nhanh chóng các gói hỗ trợ trong đại dịch Covid-19. Ông sẽ là Thủ tướng mới của Đức.

Annalena Baerbock: Bà là ứng cử viên thủ tướng của Đảng Xanh trong cuộc bầu cử và cho thấy sẽ trở thành một ngoại giao thẳng thắn. Song vẫn phải cần thêm thời gian để xem bà có thể sử dụng được hết khả năng của mình hay không. Baerbock sẽ trở thành Bộ trưởng Ngoại giao trong chính phủ mới của Đức.

Christian Lindner: Trong các cuộc đàm phán liên minh thành lập chính phủ Đức, dù chỉ đứng thứ ba trong cuộc bầu cử, song Đảng Dân chủ Tự do của Christian Lindner đã đạt được một số thành công đáng kể, ví như buộc 2 đảng đối tác phải từ bỏ nhiều đề xuất ảnh hưởng đến kinh tế mà đảng này chủ trương, ví như đề xuất áp đặt giới hạn tốc độ trên cao tốc hay thuế tài sản. Ông sẽ giữ chức Phó thủ tướng Đức tới đây.

Sứ mệnh sẽ thành công?

Thực ra, ba đảng trong liên minh chính phủ mới của Đức có quan điểm và tầm nhìn chính trị rất khác nhau. Việc họ đồng ý thành lập chính phủ ngay từ đầu được một số người coi là điều kỳ diệu.

Vả lại, liên minh lại với nhau không phải lúc nào cũng suôn sẻ và sứ mệnh của họ về một “nước Đức mới” là rất tốn kém. Một số chuyên gia tự hỏi, làm thế nào liên minh có thể chi trả cho tất cả?

Các bộ trưởng mới còn phải nhậm chức vào thời điểm đại dịch Covid-19 đang tăng cao hơn bao giờ hết tại nước Đức. Nước này còn đang phải vật lộn để theo kịp thế giới số hóa. Thời kỳ đầu của đại dịch, các cơ quan y tế Đức được cho rằng vẫn còn liên lạc… bằng fax.

Để rồi dù vẫn chưa chính thức tuyên thệ nhậm chức, chính phủ mới của Đức rõ ràng đã sớm chìm trong công việc, để giải quyết cuộc khủng hoảng mà Thủ tướng sắp mãn nhiệm Angela Merkel gọi là tồi tệ nhất kể từ Thế chiến thứ hai.