Trong báo cáo được tờ Wall Street Journal công bố ngày 14/9, Facebook, công ty sở hữu mạng xã hội hình ảnh Instagram, từ lâu đã biết rằng nền tảng này có hại cho sức khỏe tâm thần của nhiều thanh thiếu niên - đặc biệt là các cô gái tuổi teen.

Liều thuốc độc mang tên Instagram

Dẫn nguồn một bài trình bày trong nội bộ Facebook về Instagram từ tháng 3/2020, WSJ cho biết, 32% các cô gái mới lớn khi “cảm thấy buồn về cơ thể của mình, thì Instagram khiến họ cảm thấy tồi tệ hơn”, và rằng “các so sánh trên Instagram có thể thay đổi cách nhìn nhận và miêu tả về bản thân của phụ nữ trẻ.”

Nghiên cứu Instagram cũng cho thấy, trong số những người dùng tuổi teen có ý định tự tử, 13% người dùng Anh và 6% người dùng Mỹ cho biết khởi nguồn cảm xúc này bắt đầu từ ứng dụng hình ảnh này.

Không chỉ tác động đến tinh thần của nữ giới, Instagram cũng khiến nhiều nam giới tuổi teen gặp vấn đề. Trong nghiên cứu về sức khỏe tâm lý năm 2019, chuyên gia của Facebook nhận thấy có 14% thanh niên tại Mỹ cho biết Instagram khiến họ tự ti về bản thân.

Facebook biết gì?

Instagram, với lượng người dùng trẻ cao và mỗi năm một nhiều thêm, được coi là thương vụ mua lại sáng suốt nhất của Facebook, đem lại 100 tỷ USD doanh thu mỗi năm cho công ty. Theo thống kê, khoảng 22 triệu thanh thiếu niên truy cập Instagram ở Mỹ mỗi ngày, trong khi con số này trên Facebook chỉ là 5 triệu.

Báo cáo cách đây khoảng hai năm của nhóm các nhà nghiên cứu thuộc Facebook (bao gồm những người am hiểu khoa học máy tính, tâm lý học và phân tích định lượng và định tính) kết luận rằng một số vấn đề sức khỏe tâm thần “chỉ xảy ra trên Instagram, chứ không phải tất cả mạng xã hội”. Trong khi TikTok tập trung vào biểu diễn, Snapchat có nhiều filter, thì Instagram tập trung vào hình thể và lối sống nhiều hơn. Ở đó, mọi người có xu hướng so sánh bản thân với những người trông hấp dẫn, giàu có và thành công.

Người dùng Instagram có khuynh hướng chỉ chia sẻ những khoảnh khắc đẹp nhất của mình, nên nhiều thanh thiếu niên bị áp lực phải có vẻ ngoài hoàn hảo, dẫn đến những vấn đề như rối loạn ăn uống, tự ti và trầm cảm. Nghiên cứu này đã được báo cáo và thuyết trình trước ban lãnh đạo của Facebook, trong đó có Mark Zuckerberg.

Lời biện hộ của Facebook và Instagram

Hiện tại, Facebook chưa có bất cứ động thái phản ứng nào trước cáo buộc do tờ WSJ đưa ra. Tuy nhiên, trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ hồi tháng 3.2021, khi được hỏi về vấn đề trẻ em và sức khỏe tâm thần, CEO Mark Zuckerberg cho biết “nghiên cứu mà chúng tôi thấy là việc sử dụng các ứng dụng xã hội để kết nối với người khác có thể mang lại những lợi ích tích cực cho sức khỏe tâm thần”.

Hồi tháng Năm, người đứng đầu Instagram, ông Adam Mosseri nói với các phóng viên rằng nghiên cứu cho thấy tác động của ứng dụng đối với hạnh phúc của thanh thiếu niên có thể là “khá nhỏ”.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, ông Mosseri cho biết: “Tôi không có ý nói rằng những vấn đề [sức khỏe tâm thần] là chuyện nhỏ… Một số vấn đề không hẳn là phổ biến, nhưng tác động của chúng có thể rất lớn.” Ông tin rằng Facebook nhận ra một cách muộn màng về những tác hại này và cho rằng ông đã “cố gắng hết sức để nhận trách nhiệm rộng hơn”.

Ông cho biết mình tự hào về nghiên cứu và cho rằng mặc dù một số tính năng của Instagram có thể gây hại cho một số người dùng trẻ tuổi và chúng không dễ giải quyết, nhưng nói thêm rằng “Có rất nhiều điều tốt đẹp đi kèm với những gì chúng tôi làm” và cho biết vẫn tiếp tục ý định ra mắt sản phẩm Instagram dành cho trẻ em.

Nguy cơ rắc rối pháp lý

Hai thượng nghị sỹ Richard Blumenthal (đảng Dân chủ) và Marsha Blackburn (đảng Cộng Hòa) cho biết họ sẽ bắt đầu điều tra các nghiên cứu nội bộ Facebook về ảnh hưởng của Instagram với người dùng trẻ. Hai người cũng tỏ ra bất bình khi thư gửi CEO Zuckerberg hồi tháng Tám yêu cầu Facebook công bố báo cáo nội bộ về tác động của ứng dụng Instagram lên sức khỏe tâm thần của giới trẻ không được đáp trả thẳng thắn.

Hai thượng nghị sỹ cũng cho biết rằng họ đã liên lạc được với một người mà họ xác định là “người tố cáo Facebook” và “sẽ sử dụng mọi nguồn lực để điều tra những gì Facebook đã biết và biết khi nào [về nguy hại của Instagram] — bao gồm cả việc tìm kiếm thêm tài liệu và theo đuổi lời khai của nhân chứng”. “Báo cáo bom tấn của tờ WSJ có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm”, hai thượng nghị sỹ nói thêm.

Trước cáo buộc của WSJ, thượng nghị sĩ Edward Markey bang Massachusetts cũng viết trên Twitter rằng: “Điều này thật kinh khủng”. Ông cho biết sẽ đòi câu trả lời từ Mark Zuckerberg.

Damian Collins, một thành viên Nghị viện Anh, người đang dẫn đầu một dự luật an ninh mạng, cũng cho rằng phát hiện của tờ báo “đã cho thấy cách công ty đặt lợi nhuận trước mối nguy hại cho cộng đồng”.