Hoa lá, ruộng đồng, công trường, nhà máy rộn ràng trong cuộc trường chinh của trăm triệu đồng bào ta vừa kiên trinh phát triển đất nước vừa ra sức chống đại dịch COVID-19 với nhiều biến thể, gợi nhớ về thơ Tố Hữu: “Ðẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi/Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt…”.

Tổ quốc & mùa Xuân; mùa Xuân & Tổ quốc trong thơ của Tố Hữu như GS. Văn học Hà Minh Đức viết: “Thơ là chuyện tri âm, tri kỷ”, “Thơ là một điệu hồn đi tìm những hồn đồng điệu"; “Thơ là tiếng nói đồng ý, đồng tình, tiếng nói đồng chí”. Tố Hữu đã viết về quê hương và dòng Hương Giang với trái tim thi sĩ qua “Bài ca quê hương”:

“Hương Giang ơi, dòng sông êm

Qua tim ta, vẫn ngày đêm tự tình”

Những năm kháng chiến trường kỳ, nếm mật nằm gai, cháo bẹ rau măng, chăn sui đắp cùng tại nơi núi ngàn Việt Bắc, thi sĩ tạm xa người yêu đi công tác đâu đó, có thể là “Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế/Gió qua rừng đèo Khế gió sang” chăng (!) để rồi trong phút tạm chia tay bịn rịn người thương:

“Mưa rơi dầm lá cọ

Mái tóc em ướt rồi

Đôi má em bừng đỏ

Muốn hôn quá mà thôi

Sợ em mình xấu hổ

Cầm hai bàn tay nhỏ

Xa nhau, chẳng muốn rời.

Em đi đường đất mưa rơi”.

Bài “Mưa rơi”, Tố Hữu viết trên đồi Phù Ninh - đất Phú Thọ rừng cọ đồi chè. Phú Thọ nói riêng, Việt Bắc nói chung gắn bó mật thiết với Tố Hữu gần như suốt cuộc trường chinh thời 9 năm kháng chiến trường kỳ. Bởi thế khi hòa bình lập lại vào tháng 7/1954, trở về thủ đô Tố Hữu để lại cho đời bài thơ nổi tiếng: “Việt Bắc”.

“Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn”.

Phải nhận rằng, Tố Hữu là một trong những nhà lãnh đạo có tâm hồn lãng mạn, hòa bình cũng như lúc gươm khua súng nổ ông luôn có thơ gắn với tình yêu đôi lứa, rất hiện thực nên mới thành thơ “Mưa rơi dầm lá cọ/Mái tóc em ướt rồi/Đôi má em bừng đỏ/Muốn hôn quá đi thôi”…

Cảnh đẹp thiên nhiên, non nước hữu tình trong thơ Tố Hữu xoắn xuýt như hình và bóng. Đó là tình yêu non nước, mây trời. Nói đầy đủ hơn, đó là tình yêu đất nước, Tổ quốc, giang sơn xứ sở.

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi dang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”.

Xa quê lâu ngày, trở về Huế nơi chôn rau cắt rốn của mình đúng những ngày mưa, cảm xúc của Tố Hữu:

“ Nỗi niềm chi rứa Huế ơi !

Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên

Mưa từ biển nhớ mưa lên

Hay mưa từ núi vui trên A Sầu”.

Nhà thơ Tố Hữu - gọi thân mật là anh Lành, kể từ sáng tác “Từ ấy tim tôi bừng nắng hạ/Mặt trời chân lý chói qua tim” đến “Một tiếng đờn”, “Bầm ơi”, “Việt Bắc”, “Gió lộng”, “Nước non ngàn dặm”… là một thế giới thơ bát ngát, mênh mang như biển cả. Đúng như nhà thơ Chế Lan Viên đã viết: “Khi thế kỷ XX chuyển giao lại những giá trị đích thực về Thơ - Ca cho thế kỷ XXI với danh sách chật hẹp năm bảy người còn lại sẽ có Tố Hữu. Đó là dấu hiệu, là phẩm chất của một tài năng Thơ Ca thuộc về nhân dân và dân tộc”.

Nguyễn Xuân Lương